ਵਿਸ਼ਵ ਦਰਸ਼ਨ 
                         2500 ਕਰੋੜ ’ਚ ਪਏ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਦੌਰੇ
                                                           ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ  

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਨਵੇਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ‘ਵਿਸ਼ਵ ਦਰਸ਼ਨ’ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਹੈ। ਵਰ੍ਹਾ 2014 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਰੀਬ 300 ਦਿਨ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਔਸਤਨ ਹਰ ਤੇਰ੍ਹਵਾਂ ਦਿਨ ਵਿਦੇਸ਼ ’ਚ ਬਿਤਾਇਆ। ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ’ਤੇ ਕਰੀਬ 2500 ਕਰੋੜ ਦਾ ਖਰਚਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਏਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰੇ ਨਹੀਂ ਆਏ ਹਨ। ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਵੇਰਵਾ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਾਲ 2021 ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2025 ਤੱਕ 33 ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰਿਆਂ ਦੌਰਾਨ 57 ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ’ਤੇ 361.94 ਕਰੋੜ ਦਾ ਖ਼ਰਚਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ 11 ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰੇ ਕੀਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ 109.42 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਆਏ ਹਨ। 

        ਲੰਘੇ ਚਾਰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰ ’ਤੇ ਵੀ 1.12 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚੇ ਗਏ ਹਨ। ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੁੱਲ 91 ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰੇ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਸਾਲ 2025 ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੇ ਤਿੰਨ ਦੌਰਿਆਂ ਦੇ ਖ਼ਰਚੇ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਹਾਲੇ ਉਪਰੋਕਤ ਵੇਰਵੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ 2014 ਤੋਂ 2018 ਤੱਕ 60 ਮੁਲਕਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ’ਤੇ 2022.58 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਆਏ ਸਨ ਜਿਸ ’ਚ ਏਅਰ ਕਰਾਫ਼ਟ ਮੁਰੰਮਤ ’ਤੇ 1583.18 ਕਰੋੜ ਅਤੇ ਸਪੈਸ਼ਲ ਉਡਾਣਾਂ (ਚਾਰਟਰਡ ਫਲਾਈਟ) ’ਤੇ 429.28 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖਰਚਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਹਾਟ ਲਾਈਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ 9.12 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ’ਚ ਪਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਟੱਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ 31 ਮੁਲਕਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ’ਤੇ 144.43 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖ਼ਰਚ ਆਏ ਸਨ। 

       ਵਾਜਪਾਈ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ 131 ਦਿਨ ਗੁਜ਼ਾਰੇ ਸਨ। ਵਾਜਪਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਖਰਚਾ 1.10 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਵਾਜਪਾਈ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰਾ ਜਮਾਇਕਾ ਦਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਦੌਰੇ ’ਤੇ 9.25 ਕਰੋੜ ਖ਼ਰਚ ਆਏ ਸਨ। ਵਾਜਪਾਈ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੌਰੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਰਹੇ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦਸ ਸਾਲ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ’ਤੇ 699 ਕਰੋੜ ਦਾ ਖ਼ਰਚ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ 73 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰਾ ਡੈਨਮਾਰਕ ਦਾ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿਚ 10.71 ਕਰੋੜ ਖ਼ਰਚ ਆਏ ਸਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚਲੇ ਦੌਰੇ ਵੀ ਬਾਕੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਜਪਾਈ ਆਗੂ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੇ ਦੌਰੇ ਗਵਾਹੀ ਭਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨ ਰਾਤ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

                                     ਵਿਦੇਸ਼ ਦੌਰਿਆਂ ’ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਨਾਮ                    ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ               ਕੁੱਲ ਖਰਚਾ

ਅਟੱਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ                          31                    144.43 ਕਰੋੜ

ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ (ਪਹਿਲੀ ਪਾਰੀ)            35                    301.95 ਕਰੋੜ

ਡਾ.ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ (ਦੂਸਰੀ ਪਾਰੀ)              38                   397.35 ਕਰੋੜ

ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ (ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ)                  91               ਕਰੀਬ 2500 ਕਰੋੜ