ਦਾਗ ਤੋਂ ਦੁਹਾਈ
            ਹੁਣ ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ ਬਣੇ 'ਬੀਬੇ'
                           ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕਰੀਬ ਪੰਜ ਸੌ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਹੁਣ ਖਾਮੋਸ਼ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਹ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਹੋਣ ਦਾ ਧੱਬਾ ਉਨ•ਾਂ ਲਈ ਟੀਸ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੋ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਚੰਗੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿਚ ਹਨ, ਉਹ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ 'ਹੁਣ ਤਾਂ ਉਨ•ਾਂ ਦਾ ਦਾਗ ਧੋ ਦਿਓ'। ਸਾਬਕਾ ਅਕਾਲੀ ਮੰਤਰੀ ਸੁੱਚਾ ਸਿੰਘ ਲੰਗਾਹ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆ' ਰਿਹਾ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਕੁਝ ਵਰੇ• ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਸ ਨੰਬਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਚੋਂ ਆਊਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ 'ਇੱਕ ਨੰਬਰ' ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਲੰਗਾਹ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਉਹ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਕੁਰਲਾ ਉਠੇ ਹਨ, ਜਿਨ•ਾਂ ਦਾ ਵਰਿ•ਆਂ ਤੋਂ ਆਚਰਣ ਠੀਕ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਪੁਲੀਸ ਉਨ•ਾਂ ਨੂੰ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਦੀ ਸੂਚੀ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਕੱਢ ਰਹੀ ਹੈ।  ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਲਵਾ ਖ਼ਿੱਤੇ ਦੇ ਕਰੀਬ 540 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਹਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਹਾਜ਼ਰ ਹਨ। ਇਵੇਂ ਬਾਰਡਰ ਰੇਂਜ ਵਿਚ ਕਰੀਬ 280 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਹਨ। ਸੂਤਰ ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਵਿਚ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆਂ' ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2500 ਦੇ ਕਰੀਬ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਸਾਲ 1978 ਤੋਂ 1996 ਤੱਕ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਐਲਾਨੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਨਵੇਂ ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ ਬਣਾਉਣੇ ਨਾਮਾਤਰ ਹੀ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਮੁਕਤਸਰ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਗੈਂਗਸਟਰ ਵਿੱਕੀ ਗੌਂਡਰ ਨੂੰ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆ' ਐਲਾਨਿਆ ਹੈ। ਕਾਫ਼ੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਅੱਜ ਵੀ ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ 'ਚ ਲੀਨ ਹਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਚੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਹਨ।
                        ਲੋਕ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕੁੱਦੇ ਕਾਫ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਅਰਸਾ ਪਹਿਲਾਂ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਥਾਣਾ ਸਿਟੀ ਫਰੀਦਕੋਟ ਦਾ ਇੱਕ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆ' ਕੈਨੇਡਾ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਕੇਸ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਹ ਫਿਰ ਵੀ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆ' ਹੈ। ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੀ ਡੋਗਰ ਬਸਤੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੇ ਕੋਈ ਕੇਸ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਫਿਰ ਵੀ ਏ ਕੈਟਾਗਿਰੀ ਦਾ ਬਦਮਾਸ਼ ਹੈ। ਥਾਣਾ ਸਿਟੀ ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਨੇ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹਾਲੇ ਵੀ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆ' ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਜਨਤਿਕ ਖੇਤਰ ਦੀ ਬੈਂਕ ਚੋਂ ਬਤੌਰ ਮੈਨੇਜਰ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਜਲੰਧਰ ਦਾ ਇੱਕ ਆੜ•ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟਰ ਵੀ ਇਸ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਥਾਣਾ ਜੈਤੋ ਦੇ 'ਦਸ ਨੰਬਰ' ਰਜਿਸਟਰ ਵਿਚ ਇੱਕ ਮਹਿਲਾ ਅਕਾਲੀ ਆਗੂ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਬਤੌਰ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀ' ਦਰਜ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪੰਚਾਇਤੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਚੁਣੀ ਵੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁਣ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵਿਚ ਗਰੰਥੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੇ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਦਾ ਦਾਗ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੀ ਕੋਟਲੀ ਰੋਡ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਿਲਾ ਵੀ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀ' ਹੈ।
                    ਮਲੋਟ ਦੇ ਪਿੰਡ ਈਨਾਖੇੜਾ ਦੇ ਕਈ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁਣ ਮਿਹਨਤ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਦਾ ਨਾਮ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆਂ' ਦੇ ਰਜਿਸਟਰ ਵਿਚ ਬੋਲਦਾ ਹੈ। ਮਲੋਟ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਭੜਕਾਊ ਸ਼ਖ਼ਸ ਹੋਣ ਕਰਕੇ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆਂ' ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਥਾਣਾ ਮਜੀਠਾ ਤੇ ਕਲਾਨੌਰ ਦੇ ਦੋ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਹੁਣ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿਚ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਇੱਕ ਢਾਡੀ ਜਥੇ ਦਾ ਆਗੂ ਵੀ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆ' ਹੈ। ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਤੇ ਤਰਨਤਾਰਨ ਦੇ ਦੋ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਵੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵਿਚ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ•ਾਂ ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਉਦੇਕਰਨ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਕਾਫ਼ੀ ਅਰਸੇ ਤੋਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਜ਼ਿਲ•ੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗੋਨਿਆਣਾ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁਣ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਸ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੇ ਦਾਗ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਦੇ ਕਈ ਆਗੂ ਵੀ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆਂ' ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ।
                      ਪੁਲੀਸ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਤੇ ਖਾਮੋਸ਼ ਚੱਲੇ ਆ ਰਹੇ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਏ' ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ•ਾਂ ਕੋਲ ਕੋਈ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਦਾਗ ਧੋਤਾ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਜੋ ਨਾਮੀ ਤਸਕਰ ਅਤੇ ਗੈਂਗਸਟਰ ਹਨ, ਉਨ•ਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਪੁਲੀਸ ਨੇ 'ਦਸ ਨੰਬਰ' ਰਜਿਸਟਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਮੀਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਝੰਡਾ ਸਿੰਘ ਜੇਠੂਕੇ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਕਾਫ਼ੀ ਅਰਸਾ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਲੋਕ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਵਾਲੇ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ 'ਦਸ ਨੰਬਰ' ਰਜਿਸਟਰ ਵਿਚ ਦਰਜ ਕਰ ਲਏ ਸਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਰਾਹ ਰੋਕੇ ਜਾ ਸਕਣ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਇਨ•ਾਂ ਨੂੰ ਰੀਵਿਊ ਕਰੇ। ਦੂਸਰੀ ਤਰਫ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਆਈ.ਜੀ ਸ੍ਰੀ ਮੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਛੀਨਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ•ਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ 'ਦਸ ਨੰਬਰੀਆ' ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ•ਾਂ ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਕੇਸ ਦਰਜ ਹੋਣ ਅਤੇ ਬਦਨਾਮ ਹੋਵੇ।