ਸਰਕਾਰੀ ਸੱਚ
       ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਡਾਂਗ ਹੁਣ ਨਹੀਂ 'ਖੜਕਦੀ'
                              ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਹੁਣ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕਰਨੋਂ ਹਟ ਗਈ ਹੈ ? ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਤੇ ਯਕੀਨ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ। ਹਕੀਕਤ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਆਏ ਦਿਨ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਡਾਂਗ ਵਰ•ਦੀ ਹੈ। ਪੁਲੀਸ ਰਿਕਾਰਡ ਅਨੁਸਾਰ ਲੰਘੇ ਦੋ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਵਾਰੀ ਹੀ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਪੰਜ ਆਮ ਲੋਕ ਫੱਟੜ ਹੋਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 27 ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਕੌਮੀ ਅਪਰਾਧ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਊਰੋ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਲ 2014 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਾਰ ਡਾਂਗ ਚਲਾਉਣੀ ਪਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਵੇਂ ਹੀ ਸਾਲ 2015 ਵਿਚ ਵੀ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਹੀ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ।   ਸਰਕਾਰੀ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਲ 2011 ਤੋਂ ਸਾਲ 2015 ਤੱਕ ਦੇ ਪੰਜ ਵਰਿ•ਆਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਤਿੰਨ ਦਫ਼ਾ ਫਾਈਰਿੰਗ ਕਰਨੀ ਪਈ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਤੱਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਸਾਲ 2011 ਵਿਚ ਇੱਕ ਦਫ਼ਾ ਫਾਈਰਿੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੋ ਸਿਵਲੀਅਨ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਦੋ ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰ•ਾਂ ਸਾਲ 2014 ਵਿਚ ਦੋ ਵਾਰੀ ਪੁਲੀਸ ਫਾਈਰਿੰਗ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਦੋ ਸਿਵਲੀਅਨ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 3 ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਂਜ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਬਰਗਾੜੀ ਕਾਂਡ ਵਿਚ ਪੁਲੀਸ ਫਾਈਰਿੰਗ ਵਿਚ ਹੀ ਦੋ ਨੌਜਵਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।
                       ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਅਕਤੂਬਰ 2015 ਵਿਚ ਹੀ ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਵਿਚ ਪੰਥਕ ਇਕੱਠ ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਫਾਈਰਿੰਗ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ 12 ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਸਮੇਤ 27 ਵਿਅਕਤੀ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਸਾਲ 2015 ਵਿਚ ਹੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਚ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ 2015 ਵਿਚ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਐਮ.ਪੀ ਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਐਮ.ਪੀ ਨੇ ਬਠਿੰਡਾ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਵੀ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਾਲ 2015 ਵਿਚ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ,ਕਿਸਾਨਾਂ,ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ,ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਆਦਿ ਤੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਡਾਂਗ ਚੱਲਦੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਖੋਖਰ ਵਿਚ 14 ਨਵੰਬਰ 2015 ਨੂੰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਵੇਂ 16 ਅਗਸਤ 2015 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦਿਆਲਪੁਰਾ ਭਾਈਕਾ ਵਿਚ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਡਾਂਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੂਤਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਇਨ•ਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੇ ਹੀ ਲੈ ਕੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸੂਤਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਨ•ਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ•ਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁਲੀਸ ਰਿਕਾਰਡ ਤੇ ਲੈ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
                    ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ (ਉਗਰਾਹਾਂ) ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕੋਕਰੀ ਕਲਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹਫਤਾ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਹੱਕ ਮੰਗਣ ਵਾਲੇ ਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਨਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਦਾ ਇਹ ਕੋਰਾ ਝੂਠ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਹੀ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਰਿਕਾਰਡ ਕੁਝ ਵੀ ਬੋਲੇ ਪ੍ਰੰਤੂ ਸੱਚ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਲੰਘੇ ਤਿੰਨ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ ਇਕੱਲੇ ਜ਼ਿਲ•ਾ ਸੰਗਰੂਰ ਵਿਚ ਦਰਜਨਾਂ ਵਾਰੀ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਫ ਲੈਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਮੰਤਰੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕੋਠੀ ਅੱਗੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਉਲੀਕੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਡਾਂਗ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਤੇ ਹੀ ਅਸਫਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ•ਾ ਵੀ.ਆਈ.ਪੀ ਹੈ ਜਿਥੇ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਮਗਰੋਂ ਹੀ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਡਾਂਗ ਖੜਕਦੀ ਹੈ। ਹਲਕਾ ਲੰਬੀ ਵਿਚ ਕਿੰਨੀ ਦਫ਼ਾ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਹੋਇਆ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿਚ ਕਿਧਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
                  ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਯੂਨੀਅਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਕੌਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਦਰਜਨਾਂ ਦਫ਼ਾ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਡਾਂਗ ਚਲਾਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਹੁਣ ਮੁਢਲੇ ਪੜਾਅ ਤੇ ਹੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ ਹੈ।  ਸਾਬਕਾ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਐਡਵੋਕੇਟ ਜਨਰਲ ਸ੍ਰੀ ਛਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਰਨਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਲੈਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲੋਕ ਰਾਜ ਵਿਚ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਖੀਰਲਾ ਹਥਿਆਰ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੁਛਾੜਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਐਡਵੋਕੇਟ ਸ੍ਰੀ ਐਨ.ਕੇ.ਜੀਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਬਿਨ•ਾਂ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਤੋਂ ਮੁਢਲੇ ਪੜਾਅ ਤੇ ਹੀ ਡਾਂਗ ਚਲਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪੁਲੀਸ ਹਰ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ।