ਸ਼ਾਨ ਵੱਖਰੀ !
      ਰੋਜ਼ਾਨਾ 6.50 ਕਰੋੜ ਫੂਕਦੇ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ
                           ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਜਦੋਂ ਸਮੁੱਚਾ ਪੰਜਾਬ ਸੰਕਟ ਦੇ ਕੰਢੇ ’ਤੇ ਖੜਂਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਇਹ ਤੱਥ ਫਿਕਰਮੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 6.50 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮੋਬਾਈਲਾਂ ਦੀ ‘ਹੈਲੋ ਹੈਲੋ’ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫੂਕ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਤੈਰਵੀਂ ਨਜ਼ਰ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਟੈਲੀਫ’ੋਨ (ਲੈਂਡਲਾਈਨ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ) ਖਰਚਾ ਅੌਸਤਨ 2300 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸਲਾਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਸੰਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਇਸ ਵੇਲੇ 3.84 ਕਰੋੜ ਟੈਲੀਫ’ੋਨ (ਲੈਂਡਲਾਈਨ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ) ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਂਾਂ ਚੋਂ 1.40 ਕਰੋੜ ਦਿਹਾਤੀ ਅਤੇ 2.44 ਕਰੋੜ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ’ਚ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਆਬਾਦੀ ਸਾਲ 2017 ’ਚ 2.99 ਕਰੋੜ ਬਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਟੈਲੀਫੋਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 3.84 ਕਰੋੜ ਹੈ।  ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਅਨੁਮਾਨਿਤ (ਵਰਂਾ 2017 ’ਚ) ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਰੀਬ 55 ਲੱਖ ਦੱਸੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਘਰ ਵਿਚ ਅੌਸਤਨ ਸੱਤ ਟੈਲੀਫੋਨ ਹਨ। ਮੋਬਾਈਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰਂਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨਾਂ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਚ ਫਸਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਹਰ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਧਾਰਕ ਦਾ ਟੈਲੀਫੋਨ ਖਰਚ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 50 ਰੁਪਏ ਵੀ ਮੰਨ ਲਈਏ ਤਾਂ 3.84 ਕਰੋੜ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਇਹ ਰਾਸ਼ੀ ਸਲਾਨਾ 2304 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
                 ਮਤਲਬ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 192 ਕਰੋੜ ਟੈਲੀਫੋਨ ਤੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਖ਼ਰਚਦੇ ਹਨ। ਮਾਹਿਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਖਰਚੇ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੈ। ਸੰਚਾਰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ’ਚ 31 ਮਾਰਚ 2014 ਨੂੰ ਟੈਲੀਫੋਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 3.23 ਕਰੋੜ ਸੀ ਜੋ ਕਿ 31 ਅਕਤੂਬਰ 2017 ਤੱਕ ਵੱਧ ਕੇ 3.84 ਕਰੋੜ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਮਤਲਬ ਕਿ ਲੰਘੇ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਵਰਿਂਆਂ ਵਿਚ ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ 61 ਲੱਖ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 12,586 ਅਬਾਦ ਪਿੰਡ ਹਨ ਜਿਨਂਾਂ ਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 24 ਪਿੰਡ ਅਜਿਹੇ ਬਚੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਹਾਲੇ ਮਾਰ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਨਂਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਦੋ ਪਿੰਡ,ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲਂੇ ਦੇ ਛੇ ਪਿੰਡ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਅੱਠ ਅਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲਂੇ ਦੇ ਵੀ ਅੱਠ ਪਿੰਡ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਜਿਨਂਾਂ ’ਚ ਹਾਲੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਪੁੱਜ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ ਹੈ।ਸਰਕਾਰੀ ਤੱਥ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਵਿਚ 18,333 ਮੋਬਾਈਲ ਵਾਟਰ ਲੱਗ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚਾਰ ਦਰਜਨ ਮੋਬਾਈਲ ਐਕਸਚੇਂਜਾਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਇਲਾਕੇ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਦਿਹਾਤੀ ਇਲਾਕਾ ਟੈਲੀਫੋਨ ਘਣਤਾ ਦੀ ਦਰ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਚੋਂ ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਪੁੱਜ ਗਿਆ ਹੈ।
                   ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਟੈਲੀਫੋਨ ਘਣਤਾ ਦਰ 81.02 ਫੀਸਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਘਣਤਾ ਦਰ 118 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਦੂਸਰਾ ਨੰਬਰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦਾ ਹੈ। ਲੰਘੇ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਵਰਿਂਆਂ ਵਿਚ ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ 16 ਲੱਖ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਵਾਧਾ 45 ਲੱਖ ਦਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋ. ਕੇਸਰ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਮੋਬਾਈਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਚਕਾਚੌਂਧ ਦਿਖਾ ਕੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰਂਾਂ ਜਾਲ ਸੁੱਟ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੂੰ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਲੋੜ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨਂਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵੇਸਟੇਜ ਹੈ ਜਿਨਂਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਉਸਾਰੂ ਕੰਮਾਂ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।