ਲੋਕਾਂ ਦੀ 'ਸੇਵਾ' 'ਚ ਟੁੱਟੀਆਂ ਡਾਂਗਾਂ
                         ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ  : ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 'ਡਾਂਗ' ਮਾਲਵਾ ਪੱਟੀ 'ਚ ਟੁੱਟੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ਵੀ.ਵੀ.ਆਈ.ਪੀ ਹਲਕਾ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇੱਥੇ 'ਮਟਕਾ ਚੌਂਕ' ਵਰਗਾ  ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਤਾਹੀਓ ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਡਾਂਗ ਚੱਲਣੋਂ ਰੁਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 'ਡਾਂਗ' ਨਾਲ ਡੇਰਾ ਵਿਵਾਦ ਨਜਿੱਠਿਆ ਗਿਆ। ਮਗਰੋਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਮਜ਼ਦੂਰ ਧਿਰਾਂ ਨਾਲ। ਉਪਰੋਂ ਹੁਣ ਅਸੈਂਬਲੀ ਚੋਣਾਂ ਦੂਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਤਾਹੀਂ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ 4106 ਨਵੀਆਂ ਡਾਂਗਾਂ ਤੇ ਡੰਡਿਆਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਬਦਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਹੁਣ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਡੰਡੇ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਟੁੱਟਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਬਠਿੰਡਾ 'ਡਾਂਗਾਂ' ਤੋੜਨ ਦੇ  ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ। ਜਿਆਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਤੰਬੂ ਬਠਿੰਡਾ 'ਚ ਹੀ ਗੱਡੇ ਗਏ ਹਨ। ਲੰਘੇ ਸਾਢੇ ਪੰਜ ਵਰ੍ਹਿਆਂ 'ਚ ਬਠਿੰਡਾ ਪੁਲੀਸ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 1845 ਡਾਂਗਾਂ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਗੁੰਮ ਹੋਈਆਂ ਡਾਂਗਾਂ ਤੇ ਡੰਡੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਬਠਿੰਡਾ ਪੁਲੀਸ ਨੇ 866 ਡਾਂਗਾਂ ਤੇ ਡੰਡੇ ਨਵੇਂ ਵੀ ਖਰੀਦ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ ਦੇ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ ਦੇ ਜਬਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਖੋਹਣ ਦੇ ਵਿਵਾਦ ਪਿਛੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਡਾਂਗਾਂ' ਦੀ ਪੁਲੀਸ ਹੋਰ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ 'ਚ ਉੱਠੇ ਡੇਰਾ ਵਿਵਾਦ ਵਾਲੇ ਸਾਲ 2007 ਦੌਰਾਨ ਬਠਿੰਡਾ ਪੁਲੀਸ ਦੀਆਂ ਇੱਕੋ ਸਾਲ 'ਚ 550 ਡਾਂਗਾਂ ਟੁੱਟੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁੰਮ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਪੁਲੀਸ 'ਡਾਂਗਾਂ' ਦੇ ਉਚੇਚੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ 'ਚ ਜੁੱਟੀ ਰਹੀ। ਫਿਰ ਲਗਾਤਾਰ ਕਿਤੇ ਲੰਬੀ 'ਚ ਡਾਂਗ  ਚੱਲੀ ਤੇ ਕਦੇ ਬਠਿੰਡਾ ਪੱਟੀ 'ਚ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਾਂਗਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲੀ ਹੈ,ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਾਲੇ ਵੀ ਚੀਸ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਦੀ। ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਦਰਦ ਭੁੱਲਣੇ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ।
           ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ੋਨ ਦੀ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਜੋ ਸੂਚਨਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਵੇਰਵੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਬਠਿੰਡਾ, ਮਾਨਸਾ,ਫਰੀਦਕੋਟ,ਮੁਕਤਸਰ,ਮੋਗਾ ਅਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਇਸ ਵੇਲੇ 8364 'ਡਾਂਗਾਂ' ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 3614 ਬੈਂਤ ਦੇ ਡੰਡੇ ਵੀ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 3831 ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਡੰਡੇ ਵੀ ਸਟਾਕ 'ਚ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਚਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਲਵਾ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਸਾਲ 2005 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 1257 ਡਾਂਗਾਂ ਤੇ ਡੰਡੇ ਟੁੱਟੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਗੁੰਮ ਹੋਈ ਡਾਂਗ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਇਸ ਵੇਲੇ 1521 ਡਾਂਗਾਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 249 ਬੈਂਤ ਦੇ ਡੰਡੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 398 ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਡੰਡੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੱਟ ਭੈੜੀ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਟੁੱਟਦੇ ਨਹੀਂ। ਬਠਿੰਡਾ ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਾਲੇ ਸਾਲ 'ਚ 86 ਡਾਂਗਾਂ ਅਤੇ 33 ਡੰਡੇ ਟੁੱਟੇ ਸਨ। ਚਾਲੂ ਸਾਲ 'ਚ 44 ਡਾਂਗਾਂ ਟੁੱਟ ਅਤੇ ਗੁੰਮ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 504 ਨਵੀਆਂ ਡਾਂਗਾਂ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 62 ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਡੰਡੇ ਖ਼ਰੀਦੇ ਗਏ ਹਨ। ਮੁਕਤਸਰ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਢਾਈ ਸੌ ਡਾਂਗ ਖਰੀਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ 240 ਡੰਡੇ ਵੀ ਖ਼ਰੀਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ 'ਚ ਹੁਣ 1903 ਡਾਂਗਾਂ ਹਨ।
          ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਹਲਕਾ ਲੰਬੀ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਧਰਨੇ ਮੁਜ਼ਾਹਰੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ 'ਚ 4 ਡੰਡੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਟੁੱਟੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਪਲਾਸਟਿਕ ਡੰਡੇ ਹੀ ਖ਼ਰੀਦੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਕਿ 3153 ਦੇ ਕਰੀਬ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਡਾਂਗਾਂ ਟੁੱਟਣ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁਕਤਸਰ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਤਾਂ ਫਰੀਦਕੋਟ ਪੁਲੀਸ ਤੋਂ ਵੀ 535 ਡੰਡੇ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਾਂਗਾਂ ਵੀ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਦੂਸਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਲਈਆਂ ਹਨ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਫਰੀਦਕੋਟ ਪੁਲੀਸ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਲ 2009 ਵਿੱਚ 150 ਡੰਡੇ  ਕੰਡਮ ਕਰੇ ਪਏ ਹਨ। ਫਰੀਦਕੋਟ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ 1406 ਡਾਂਗਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 364 ਡਾਂਗਾਂ ਥਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ ਦੀ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਵੀ 400 ਡੰਡੇ ਨਵੇਂ ਖਰੀਦ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸ ਵੇਲੇ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ 1200 ਡਾਂਗਾਂ ਹਨ ਅਤੇ 750 ਬੈਂਤ ਦੇ ਡੰਡੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਵੀ 855 ਡਾਂਗਾਂ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਮੋਗਾ ਪੁਲੀਸ ਨੂੰ ਡਾਂਗਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪਈ ਨਹੀਂ ਹੈ।
                                            ਪੁਲੀਸ ਜਿਆਦਤੀ ਦਾ ਸਬੂਤ-ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ।
ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ  (ਉਗਰਾਹਾਂ) ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕੋਕਰੀ ਕਲਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸਲ 'ਚ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਡਾਂਗ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਡਾਂਗ ਦਾ ਜਬਰ ਲੋਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਏਨੀਆਂ ਡਾਂਗਾਂ ਦੀ ਟੁੱਟ ਭੱਜ ਪੁਲੀਸ ਜਿਆਦਤੀ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੀ ਹੈ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਡਾਂਗ ਮਸਲੇ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੂਸਰੀ ਤਰਫ਼ ਸਰਕਾਰੀ ਧਿਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤੇ ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਅਮਨ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਗੜਨ ਵੇਲੇ ਹੀ ਡਾਂਗ ਦੇ ਡੰਡੇ ਚੁੱਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਆਪਣੀ ਡਾਂਗ ਜਾਂ ਡੰਡਾ ਗੁੰਮ ਵੀ ਕਰ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੂਤਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਡਾਂਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਸਮੇਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।