ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਲੁੱਟ
                       ਹਵਾਈ ਯਾਤਰੀ ਨੂੰ 3300 ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਬਸਿਡੀ !
                                                             ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਖੱੁਲ੍ਹਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ‘ਖ਼ਾਸ ਯਾਤਰੀ’ ਬੁੱਲੇ ਲੁੱਟਦੇੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹਵਾਈ ਚੱਪਲ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ ਰੋਡਵੇਜ਼ ਦੀ ਲਾਰੀ ਜੋਗੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੈਰਾਨੀ ਭਰੇ ਤੱਥ ਹਨ ਕਿ ਦਿੱਲੀ-ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਸਫ਼ਰ ’ਚ ਪ੍ਰਤੀ ਯਾਤਰੀ 3311 ਰੁਪਏ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਬੱਸ ਦੇ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਬਠਿੰਡਾ-ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੌਰਾਨ ਕਰੀਬ 65 ਰੁਪਏ ਇਕੱਲਾ ਟੈਕਸ ਤਾਰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਬੱਸ ਕਿਰਾਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 21 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ ਖੇਤਰੀ ਸੰਪਰਕ ਸਕੀਮ ‘ਉਡਾਣ’ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਨਾਅਰਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ‘ਉੱਡੇ ਦੇਸ਼ ਕਾ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ’। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਹੁਣ ਹਵਾਈ ਚੱਪਲ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਹਵਾਈ ਸਫ਼ਰ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਖੇਤਰੀ ਸੰਪਰਕ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਬਠਿੰਡਾ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਆਦਮਪੁਰ ਤੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆਂ ਤੋਂ ਉਡਾਣਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਕਰੀਬ 40 ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਇਸ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ 186 ਰੂਟਾਂ ਤੋਂ ਸਬਸਿਡੀ ਵਾਲੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
                ਕੇਂਦਰੀ ਹਵਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਹਵਾਈ ਉੱਡਾਣਾ ’ਤੇ ਮੋਟੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਲਾਨਾ ਕਰੀਬ 30 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਠਿੰਡਾ ਦਿੱਲੀ ਉਡਾਣ ਲਈ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਸਲਾਨਾ ਸਬਸਿਡੀ (ਵੀਜੀਐਫ) 8.46 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਦਿੱਲੀ ਉਡਾਣ ਦਾ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ 1260 ਰੁਪਏ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਦਿੱਲੀ ਲਈ 70 ਸੀਟਾਂ ਵਾਲਾ ਜਹਾਜ਼ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ 35 ਸੀਟਾਂ ’ਤੇ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਤੀ ਯਾਤਰੀ ਕਰੀਬ 3311 ਰੁਪਏ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ’ਚੋ 2648 ਰੁਪਏ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ 662 ਰੁਪਏ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਬਸਿਡੀ ਕਰਕੇ ਉਡਾਣ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਘੱਟ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ 10 ਦਸੰਬਰ 2016 ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਸਬਸਿਡੀ ਦਾ ਪੂਰਾ ਖਰਚਾ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੀ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਹਵਾਈ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਉਦੋਂ ਐਗਰੀਮੈਂਟ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।
               ਦੂਸਰੀ ਤਰਫ਼ ਬਠਿੰਡਾ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਬੱਸ ਸਫ਼ਰ ਦੇ ਟੈਕਸਾਂ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਪੀ.ਆਰ.ਟੀ.ਸੀ ਵੱਲੋਂ 50 ਸੀਟਾਂ ਭਰੀਆਂ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤੀ ਯਾਤਰੀ ਕਰੀਬ 72 ਰੁਪਏ ਇਕੱਲਾ ਟੈਕਸ ਤਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੈਸਾ ਮੁਸਾਫ਼ਰਾਂ ਦੀ ਜੇਬ ਚੋ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਬੱਸ ’ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦਾ 1776 ਰੁਪਏ ਟੈਕਸ,ਪੰਜਾਬ ਦਾ 120 ਰੁਪਏ ਟੈਕਸ, ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਇੰਟਰੀ ਟੈਕਸ 200 ਰੁਪਏ, ਅੱਡਾ ਫੀਸਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ 500 ਰੁਪਏ ਅਤੇ 1000 ਰੁਪਏ ਟੌਲ ਟੈਕਸ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਤੀ ਬੱਸ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦਾ ਸਫਰ ’ਤੇ ਕੁੱਲ ਟੈਕਸ 3596 ਰੁਪਏ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਪੀ.ਆਰ.ਟੀ.ਸੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਮੈਨੇਜਰ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਗਰ ਬੱਸ ਦੀ ਬੁਕਿੰਗ ਘੱਟ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਰੋ ਖਰਚਾ ਪੀ.ਆਰ.ਟੀ.ਸੀ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸੂਤਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋਣ ਪ੍ਰੰਤੂ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਅੱਜ ਵੀ ਹਵਾਈ ਸਫ਼ਰ ਦੂਰ ਹੈ।
                ਟਰਾਂਸਪੋਰਟਰ ਤੀਰਥ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਪੁਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਖਾਸ ਨੂੰ ਹਵਾਈ ਸਹੂਲਤ ਦੇਣ ਦੀ ਸਕੀਮ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ‘ਉਡਾਣ’ ਹੈ। ਬੱਸ ਮੁਸਾਫ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਰਿਆਇਤ ਮੌਕੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਸੁੰਗੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਠਿੰਡਾ ਜੰਮੂ ਦੇ ਹਵਾਈ ਸਫ਼ਰ ਲਈ ਵੀ 3200 ਤੋਂ 3500 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਯਾਤਰੀ ਸਬਸਿਡੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਹਵਾਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ 250 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਬਸਿਡੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕੈਪਟਨ ਅਭੈ ਚੰਦਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਹ ‘ਉਡਾਣ’ ਸਕੀਮ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਤਰਫੋਂ ਮਾਮੂਲੀ ਰਾਸ਼ੀ ਇਸ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਆਦਾ ਹਿੱਸਾ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਹੀ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਵਾਈ ਕੰਪਨੀ ਤਰਫ਼ੋਂ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਬਿੱਲ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਹ ਸਕੀਮ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ ਹੈ।
                ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹਵਾਈ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਸਬਸਿਡੀ ਨਾਲ ਬੱਸ ਮੁਸਾਫ਼ਰਾਂ ਦਾ ਬੋਝ ਹਲਕਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦਿੱਲੀ ਉਡਾਣ ਲਈ ਵੀ ਸਲਾਨਾ 5.15 ਕਰੋੜ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਸਬਸਿਡੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਠਾਨਕੋਟ ਦਿੱਲੀ ਉਡਾਣ ਲਈ 6.03 ਕਰੋੜ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਵੇਂ  ਹੀ ਬਠਿੰਡਾ ਜੰਮੂ ਉਡਾਣ ਲਈ ਵੀ ਸਬਸਿਡੀ 8 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਖੇਤਰੀ ਸਕੀਮ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਲਈ ਜੀ.ਐਸ.ਟੀ ਤੋਂ ਵੀ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰਵਿਸ ਟੈਕਸ ਵਿਚ ਵੀ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।  ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲੈਂਡਿੰਗ ਅਤੇ ਪਾਰਕਿੰਗ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆਂ ਤੇ ਬਿਜਲੀ ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਰਿਆਇਤੀ ਦਰਾਂ ਤੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਖਰਚਾ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਹੀ ਚੁੱਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ’ਤੇ ਕਰੀਬ 40 ਕਰੋੜ ਦਾ ਖਰਚ ਆਇਆ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਵੱਡਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤ ਮਿਲੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਆਮ ਆਦਮੀ ਬੱਸਾਂ ਦੇ ਵਸ ਹੀ ਹੈ।