ਨਸੀਬ ਹੋਏ ਕਾਲੇ
                    ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ਤਾਂ ਲੱਗ ਗਿਐ..
                                ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਟੇਲ ’ਤੇ ਪੈਂਦੀ ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ। ਮੰਡੀ ਦੀ ਕਮਾਲੂ ਰੋਡ ’ਤੇ ਛੋਟੀ ਜੇਹੀ ਦੁਕਾਨ। ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਫੱਟੇ ’ਤੇ ਬੈਠੀ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਂ। ਜਦੋਂ ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ ਕਮਾਲੂ ਨੇ ਇਸ ਮਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੈਂਫ਼ਲਿਟ ਫੜਾਇਆ। ਉਹ ਪੜ੍ਹ ਤਾਂ ਨਾ ਸਕੀ ਤੇ ਪੈਂਫ਼ਲਿਟ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਚੋ ਇੱਕ ਆਸ ਦਿੱਖੀ। ਨੌਜਵਾਨ ਕਮਾਲੂ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਅਰਜੋਈ ਕੀਤੀ, ‘ਸਾਥ ਦਿਓ ਬੇਬੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੁੱਤ ਚਿੱਟੇ ’ਤੇ ਨਹੀਂ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ’ਤੇ ਲੱਗਣ’। ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਂ ਨੇ ਹੌੌੌੌਂਕਾ ਭਰਿਆ, ‘ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ਤਾਂ ਲੱਗ ਗਿਐ’। ਕਮਾਲੂ ਨੂੰ ਥੋੜਾ ਧਰਵਾਸ ਬੱਝਾ, ‘ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਤਨਖਾਹ ਐ, ਮੁੰਡੇ ਕਿਥੇ ਲੱਗਾ ਬੇਬੇ’। ਮਾਂ ਨੇ ਹੂੰਗਰ ਮਾਰੀ, ‘‘ਚਿੱਟੇ’ ਤੇ ਲੱਗਾ, ਨਾ ਛੇੜੇ ਛੇੜੋ’। ਇੱਕੋ ਪੁੱਤ ਹੈ, ਹੁਣ ਨਸ਼ਾ ਛੁਡਾਊ ਕੇਂਦਰ ’ਚ ਪਿਐ। ਇਕੱਲਾ ਕਮਾਲੂ ਨਹੀਂ, ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀ ਵੀ ਸੁਣ ਕੇ ਸੁੰਨ ਹੋ ਗਏ। ਚੇਤੰਨ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਟੋਲੀ ਨੇ ਅਗਲੇ ਘਰ ਦਾ ਬੂਹਾ ਖੜਕਾਇਆ। ਬੂਹਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ, ਅੰਦਰੋਂ ਅੌਰਤ ਆਈ। ਪੈਂਫ਼ਲਿਟ ਫੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਦਰਲਾ ਫਰੋਲ ਦਿੱਤਾ, ‘ ਦੋ ਪੁੱਤ ਨੇ ਮੇਰੇ, ਇੱਕ ਚਿੱਟੇ ਤੇ ਲੱਗ ਗਿਆ, ਕੇਂਦਰ ’ਚ ਇਲਾਜ ਕਰਾਉਣ ਚਲੀ ਗਈ, ਪਿਛੋਂ ਦੂਜਾ ਵੀ ਲੱਗ ਗਿਆ’। ਹੁਣ ਧੂਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਪਈ। ਦੂਸਰੀ ਗਲੀ ’ਚ ਦੋ ਅੌਰਤਾਂ ਨੇ ਇੱਕੋ ਸਾਹ ਇਸ ਟੋਲੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਸ਼ਰੇਆਮ ਵਿਕਦੈ ਚਿੱਟਾ, ਗਲੀ ’ਚ ਪਈਆਂ ਸਰਿੰਜਾਂ ਵੀ ਦਿਖਾਈਆਂ। ਨੇੜਲੇ ਰਜਵਾਹੇ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ 8 ਨਸ਼ੇੜੀ ਮੁੰਡੇ ਇਸ ਟੋਲੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਖਿਸਕਣ ਲੱਗੇ, ਫਿਰ ਬਾਂਹਾਂ ’ਤੇ ਲੱਤਾਂ ਦਿਖਾਉਣ ਲੱਗੇ, ਸਰਿੰਜਾਂ ਨਾਲ ਵਿੰਨੇ ਹੋਏ ਸਨ।
        ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਮੰਚ ਦੇ ਕਾਰਕੁੰਨ ਇਸੇ ਹਫਤੇ ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ਦੇ ਘਰੋਂ ਘਰੀਂ ਗਏ। ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਜਗਾਉਣ ’ਤੇ ਲਾਮਬੰਦ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ। ਕਾਰਕੁੰਨ ਪੁਨੀਤ ਬਾਂਸਲ ਤੇ ਲਾਭ ਰਾਮਾਂ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਵੀਂ ਬਸਤੀ ਪੁੱਜੇ। ਤਿੰੰਨ ਮੁੰਡੇ ਚਿੱਟੇ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ, ਦੋ ਦੇਖ ਕੇ ਭੱਜ ਗਏ, ਤੀਸਰੇ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਦਾ ਰਾਹ ਚਿੱਟੇ ਨੇ ਰੋਕ ਲਿਆ। ਦੂਸਰੀ ਗਲੀ ਵਿਚ ਗਏ ਜਿਥੇ ਦੋ ਅੌਰਤਾਂ ਬੈਠੀਆਂ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਨੇ ਗੱਲ ਤੋਰੀ ਤਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਂ ਹੱਥ ਜੋੜ ਤਰਲੇ ਮਾਰਨ ਲੱਗੀ। ਨੇੜੇ ਹੀ ਮੰਜੇ ’ਤੇ ਇੱਕ ਲੜਕੀ ਨਸ਼ੇ ’ਚ ਟੁੰਨ ਮੇਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ‘ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੀ, ਪੈਂਚਰ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਲੋਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਈ ਟਿਊਬਾਂ ਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।’ ਮਾਂ ਨੇ ਧੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦਾ ਵਾਸਤਾ ਪਾਇਆ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਲੜਕੀ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਇਹੋ ਗੱਲ ਆਖੀ, ‘ਸਰੀਰ ਸਰਿੰਜਾਂ ਨਾਲ ਵਿੰਨ੍ਹਿਆ ਪਿੱਟ’। ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਇੱਕ ਨਾਬਾਲਗ ਕੁੜੀ ਚਿੱਟਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਐਚ.ਆਈ.ਵੀ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਕਰੀਬ ਸੱਤ ਅੱਠ ਕੁੜੀਆਂ ‘ਚਿੱਟੇ’ ਦੀ ਲਪੇਟ ’ਚ ਹਨ। ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਮੰਚ ਦੇ ਜਸਵੀਰ ਚੱਠਾ ਤੇ ਸੁਖਮੰਦਰ ਗੁਰੂਸਰ ਦਾ ਤਰਕ ਠੀਕ ਜਾਪਿਆ, ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ’ਚ ਏਨਾ ਚਿੱਟਾ ਵਿਕਦੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਥਾਣੇ ’ਚ ਚਿੱਟੇ ਦੇ ਪਰਚੇ ਦਰਜ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।’
                   ਲੰਘੇ ਐਤਵਾਰ ਬਠਿੰਡਾ ਰੇਂਜ ਦੇ ਆਈ.ਜੀ ਸ੍ਰੀ ਐਮ.ਐਫ.ਫਾਰੂਕੀ ਨੇ ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ’ਚ ਨਸ਼ਾ ਵਿਰੋਧੀ ਦਰਬਾਰ ਲਾਇਆ। ਜਦੋਂ ਮੰਡੀ ਦੀ ਤਰਾਸ਼ਦੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ, ਫੌਰੀ ਐਸ.ਐਚ.ਓ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਵੀ ਫੁਰਤੀ ਦੇਖੋ, ਉਦੋਂ ਹੀ ਆਈ.ਜੀ ਫਾਰੂਕੀ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਨੌਜਵਾਨ ਕਾਰਕੁੰਨ ਵਿਨੋਦ ਜੈਨ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਿਫਾਈਨਰੀ ਕਰਕੇ ਬਾਹਰੋਂ ਬਹੁਤ ਲੇਬਰ ਆਈ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਅੱਡੇ ਤੇ ਜੂਏ ਦੇ ਅੱਡੇ ਵੀ ਆ ਗਏ। ਪੂਰੀ ਮੰਡੀ ਚਿੱਟੇ ਦਾ ਦਰਦ ਹੰਢਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ’ਚ ਸੇਠਾਂ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕੇ। ਕੁਝ ਸ਼ਹਿਰੀ ਲੋਕ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ਚੋਂ ਕਰੀਬ ਪੰਜ ਛੇ ਫੀਸਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਚਿੱਟੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਤੇ ਪੜਾਉਣ ਲਈ ਬਠਿੰਡਾ ਸ਼ਿਫਟ ਕਰ ਗਏ ਹਨ। ਨਵੀਂਆਂ ਕੋਠੀਆਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਦੋ ਹਫਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ’ਚ ਸਭ ਨੇ ਅੱਖੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਇੱਕ ਨਸ਼ੇੜੀ ਅੱਗੇ ਅੱਗੇ ਤੇ ਮਾਂ ਪਿਛੇ ਪਿਛੇ ਭੱਜੀ। ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਨਸ਼ੇੜੀ ਪੁੱਤ ਘਰੋਂ ਮਾਂ ਦੇ ਸੂਟ ਲੈ ਕੇ ਭੱਜ ਆਇਆ। ਮਾਂ ਨੇ ਪਿਛੇ ਪੈ ਕੇ ਸੂਟ ਖੋਹੇ। ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਐਮ.ਸੀ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਾਲਾ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੰਡੀ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ’ਚ ਨਸ਼ਾ ਛੁਡਾਊ ਕੇਂਦਰ ਹੀ ਖੋਲ ਦਿਓ। ਨਸ਼ੇ ਨੇ ਮੰਡੀ ਖੋਖਲੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਉਪਰੋਂ ਚੋਰੀਆਂ ਸ਼ਰੇਆਮ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਤਾਂ ਚਿੱਟਾ ਹਾਥੀ ਹੈ।
       ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ਤੋਂ ਸਿੱਧੀ ਲਿੰਕ ਸੜਕ ਦਾ ਰਾਹ ਹਰਿਆਣਾ ’ਚ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਲਿੰਕ ਸੜਕ ’ਤੇ ਏਨੀ ਭੀੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਲੋਕ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਾਕਮ ਧਿਰ ਦੇ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਨੀਅਤ ਵਿਚ ਖੋਟ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵੀ ਕਾਲੇ ਹਨ। ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਪਾਸਾ ਵੀ ਧੁੰਦਲਾ ਹੈ। ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ਵਿਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ। ਖੇਡਣ ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਨਹੀਂ। ਸਟੇਡੀਅਮ ਕਈ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਅੱਧ ਵਿਚਾਲੇ ਪਿਆ ਹੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈੈ। ਮੰਡੀ ’ਚ ਹਸਪਤਾਲ ਤਾਂ ਹੈ,ਜਿਥੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਮਗਰੋਂ ਹੁਣ ਡਾਕਟਰ ਪੁੱਜੇ ਹਨ। ਮੰਡੀ ਨਾ ਸਬ ਤਹਿਸੀਲ ਬਣ ਸਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਲਾਕ। ਬੱਸ ਅੱਡਾ ਤਾਂ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਹੁਣ ਬੱਸਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱਟ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ।  ਰਾਮਾਂ ਮੰਡੀ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਕਸ਼ਾ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਸਾਲ 1986 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗੂਰਾਂ ਦੀ ਮੰਡੀ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਫਿਰ 1998 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ‘ਚਿੱਟੇ ਸੋਨੇ’ ਦੀ ਮੰਡੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰੀ। ਅੱਠ ਕਪਾਹ ਮਿੱਲਾਂ ਸਨ ਅਤੇ ਮਾਰਕਫੈਡ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਮਿੱਲ ਵੀ। ਹੁਣ ਇੱਕ ਕਪਾਹ ਮਿੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱੱਲ ਬਚੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਸਰਕਾਰੀ ਜਿੰਮ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਲੀਡਰ ਸਿਰਫ਼ ਚੋਣਾਂ ਵੇਲੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੀਵਰੇਜ ਦਾ ਪਾਣੀ ਮਿਕਸ ਹੋ ਕੇ ਟੂਟੀਆਂ ’ਚ ਪੁੱਜ ਰਿਹੈ। ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੋਕ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਪੁੜੀ ਮੰਗੀ ਸੀ, ਵਿਕਣ ਚਿੱਟੇ ਦੀ ਪੁੜੀ ਲੱਗ ਗਈ। ਟੇਲ ਤੇ ਪੈਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਮੰਡੀ ਹੁਣ ਚੰਡੀਗੜੋਂ ਦਿਖਦੀ ਨਹੀਂ। ਲੋਕਾਂ ’ਚ ਸ਼ਹਿਮ ਹੈ ਅਤੇ ਪੀੜਤ ਮਾਪੇ ਬੇਵੱਸ ਹਨ। ਪੁਲੀਸ ਕਾਹਤੋਂ ਬੇਵੱਸ ਹੈ, ਲੋਕ ਜੁਆਬ ਤਲਾਸ਼ ਰਹੇ ਹਨ।