ਆਟਾ-ਦਾਲ ਸਕੀਮ
                              45 ਹਜ਼ਾਰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਲੈ ਰਹੇ ਨੇ ਰਾਸ਼ਨ !
                                                        ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ   

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ‘ਆਟਾ ਦਾਲ ਸਕੀਮ’ ਦੀ ਕਰਵਾਈ ਪੜਤਾਲ ’ਚ ਵੱਡੀ ਗੜਬੜ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਤੱਥ ਹੈਰਾਨੀ ਭਰੇ ਹਨ। ਪੜਤਾਲ ’ਚ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਟਾ ਦਾਲ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਰਾਸ਼ਨ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਸੂਖਵਾਨ ਲੋਕ ਵੀ ਆਟਾ ਦਾਲ ਸਕੀਮ ਦੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਆਟਾ-ਦਾਲ ਸਕੀਮ ਦੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦਾ ਬਿਓਰਾ ਆਧਾਰ ਕਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਲਿੰਕ ਕਰਨ ’ਤੇ ਇਹ ਤੱਥ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਕਰੀਬ 10.56 ਲੱਖ ਅਜਿਹੇ ਰਸੂਖਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਟਾ-ਦਾਲ ਸਕੀਮ ਦਾ ਰਾਸ਼ਨ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਮੰਡੀ ਬੋਰਡ ਨੇ 12.50 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਾਲਾਨਾ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁੱਲ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵੇਚੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਕਰੀਬ 7 ਸੱਤ ਲੱਖ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਬਣਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਮਦਨ ਹੱਦ ਸਾਲਾਨਾ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਮਿਥੀ ਹੋਈ ਹੈ। 

         ਪੰਜਾਬ ਮੰਡੀ ਬੋਰਡ ਵੱਲੋਂ ਵੱਧ ਆਮਦਨੀ ਵਾਲੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਏ ਆਧਾਰ ਕਾਰਡਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਣ ਜਦੋਂ ਆਟਾ ਦਾਲ ਸਕੀਮ ਦੇ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ 81,646 ਅਜਿਹੇ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਾਲਾਨਾ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵੇਚੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡਾਂ ’ਤੇ 3.47 ਲੱਖ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਅਨਾਜ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਪੰਜ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵੇਚਣ ਵਾਲਿਆਂ ’ਚ 86,946 ਅਜਿਹੇ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਧਾਰਕ ਹਨ, ਜੋ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਅਨਾਜ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਸੂਖਵਾਨ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਗ਼ਰੀਬ ਕਲਿਆਣ ਯੋਜਨਾ ਤਹਿਤ ਮੁਫ਼ਤ ਅਨਾਜ ਵੀ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਵਰਕੌਮ ਵੱਲੋਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ 14.56 ਲੱਖ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦਾ ਡਾਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਬਿੱਲ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 22,478 ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤੇ 4400 ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਹੋਲਡਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਬਿਜਲੀ ਬਿੱਲ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

          ਪਾਵਰਕੌਮ ਵੱਲੋਂ ਬਿਜਲੀ ਖਪਤ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ 70,162 ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਅਯੋਗ ਐਲਾਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ 89,967 ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਤੇ ਆਧਾਰ ਕਾਰਡ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਏ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਮਗਰੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਇਸ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਰਾਸ਼ਨ ਲੈ ਰਹੇ 45,844 ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ 16,789 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਹੋਈ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਵੀ ਭਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਟਾ-ਦਾਲ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਰਾਸ਼ਨ ਵੀ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 4,908 ਮ੍ਰਿਤਕ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਰਾਸ਼ਨ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ’ਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 4897 ਹੈ। ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦਾ ਅਨਾਜ ਦਾ ਕੋਟਾ ਭੇਜਿਆ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਲਗਪਗ 11 ਫ਼ੀਸਦ ਦਾ ਕੱਟ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲੋਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤੇ ਕੋਟੇ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। 

         ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਕੁੱਲ 1.57 ਕਰੋੜ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪੜਤਾਲ ਲਈ ਇਹ ਨਵਾਂ ਪੈਂਤੜਾ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਸਕੀਮ ਦਾ ਗ਼ਲਤ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਪਰਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਂਜ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਵੈਰੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵਿੱਢੀ ਪੜਤਾਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ 9391 ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਰੱਦ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 40.68 ਲੱਖ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ 20.78 ਲੱਖ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਪੜਤਾਲ ਵਿੱਚ 1.63 ਲੱਖ ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਅਯੋਗ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਰੀਬ 7.88 ਫ਼ੀਸਦ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਾਲੇ ਸਿਰਫ਼ 51.08 ਫ਼ੀਸਦ ਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਹੀ ਪੜਤਾਲ ਦਾ ਕੰਮ ਨੇਪਰੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੈ।

                      ਕੋਈ ਮੋੜ ਲਿਆਓ 
  ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ ‘ਸਵਰਗਵਾਸ’
                         ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੇਂਡੂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਫੋਕੀ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ, ਸਰਕਾਰੀ ਫੰਡ ਦੇਣੇ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ। ਤਾਹੀਂਓ ਪੰਜਾਬ ਭਰ ’ਚ ਕਰੀਬ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਪੇਂਡੂ ਯੂਥ ਕਲੱਬ ‘ਸਵਰਗਵਾਸ’ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿਭਾਗ ਬਿਨਾਂ ਫੰਡਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ  ਤੋਂ ਢੋਲ ਕੁੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਸ ਮਹਿਕਮੇ ਨਾਲ ਕੁੱਲ 13,800 ਪੇਂਡੂ ਯੂਥ ਕਲੱਬ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਕਰੀਬ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਕਲੱਬ ਦਮ ਤੋੜ ਗਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ 3800 ਕਲੱਬ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹਨ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਯੂਥ ਕਲੱਬ ਲੱਭਣੇ ਨਹੀਂ। ਦੁਆਬੇ ਵਿਚ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਯੂਥ ਕਲੱਬਾਂ ਲਈ ਮੁੰਡੇ ਮਿਲਦੇ ਨਹੀਂ ਹਨ।ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਚੋਣਾਂ ਮੌਕੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਲਾਹੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਲੱਬਾਂ ’ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਰੰਗ ਵੀ ਚੜ੍ਹਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਵਿਚ ਅਕਾਲੀਆਂ ਨੇ ਆਖਰੀ ਵਰ੍ਹੇ ਵਿਚ ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ 350 ਕਲੱਬ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਭਰ ’ਚ ਹੁਣ 450 ਕਲੱਬ ਹਨ  ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 7 ਫੀਸਦੀ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੱਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਪਟਿਆਲਾ ’ਚ ਤਾਂ ਰੱਬ ਰਾਖਾ ਹੈ।
               ਪੰਜਾਬ ਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੇਂਡੂ ਯੂਥ ਕਲੱਬਾਂ 1565 ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਚ  ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 1415 ਯੂਥ ਕਲੱਬ ਡੈੱਡ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਹੀ ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਦਫ਼ਤਰ ਹੈ ਜਿਥੇ ਨਾ ਚਪੜਾਸੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਸਟੈਨੋ। ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 900 ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬਾਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 800 ਕਲੱਬਾਂ ਡੈੱਡ ਹਨ। ਸਹਾਇਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਰਵੀ ਪੌਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਈ ਕਲੱਬ ਤਾਂ 1984 ਵੇਲੇ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਹੁਣ ਨਵੇਂ ਕਲੱਬ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ’ਚ ਤਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਦਾ ਦਫਤਰ ਵੀ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ 1250 ਕਲੱਬਾਂ ਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 90 ਕਲੱਬਾਂ ਹੀ ਵਰਕਿੰਗ ਹਨ। ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ 270 ਕਲੱਬਾਂ ਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 70 ਕਲੱਬਾਂ ਵਰਕਿੰਗ ਹਨ।ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਮਾਰਟ ਫੋਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਬਜਟ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਯੂਥ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਪੌਣੇ ਤਿੰਨ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਧੇਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਹੀਦੇ ਆਜਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਪੁਰਸਕਾਰ ਤਿੰਨ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਦਿੱਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬਾਂ ਨਾ ਫੰਡ ਮਿਲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖੇਡ ਕਿੱਟਾਂ। ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬਾਂ ਵਿਚ ਉਮਰ ਹੱਦ 16 ਤੋਂ 35 ਸਾਲ ਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਕਲੱਬਾਂ ਦੇ ਅਹੁਦੇਦਾਰ ਵੀ ਬੁੱਢੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ 247 ਕਲੱਬਾਂ ਚੋਂ 207 ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬਾਂ ਡੈੱਡ ਹਨ।
                ਜੋ ਐਕਟਿਵ ਕਲੱਬ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਸਾਲ ਵਿਚ ਟਾਵੀਂ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਦੁਆਬੇ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਾੜਾ ਹਾਲ ਹੈ। ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿਚ 350 ਚੋਂ 40 ਕਲੱਬਾਂ ਵਰਕਿੰਗ ਹਨ ਅਤੇ ਇਵੇਂ ਹੀ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ’ਚ 500 ਚੋਂ 70 ਕਲੱਬਾਂ ਵਰਕਿੰਗ ਹਨ।ਦੁਆਬੇ ਵਿਚ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਨੂੰ ਕਲੱਬਾਂ ਵਾਸਤੇ ਮੁੰਡੇ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੇ ਹਨ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ 950 ਕਲੱਬਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 23 ਕਲੱਬ ਐਕਟਿਵ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਨਸਾ ਵਿਚ 215 ਕਲੱਬਾਂ ਚੋਂ 115 ਕਲੱਬ ਵਰਕਿੰਗ ਹਨ। ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕਲੱਬਾਂ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਖੇਡ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਸਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਹੁਣ ਉਹੀ ਮੁੰਡੇ ਆਈਲੈੱਟਸ ਸੈਟਰਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਹਨ। ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਢੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਯੂਥ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਪਾਸੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।  ਅਕਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਵੇਲੇ ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ ਅਕਾਲੀ ਰੰਗ ਵਾਲੇ ਕਲੱਬ ਬਣੇ ਸਨ। ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਨਵੇਂ ਕਲੱਬ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੇਗੀ। ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਨਵੇਂ 50 ਕਲੱਬ ਬਣਾਏ ਹਨ।
               ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਦੇ ਇੱਕ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਦੋ ਤਿੰਨ ਤਿੰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਵਾਧੂ ਚਾਰਜ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੇ ਤਰਨਤਾਰਨ ਦਾ ਵਾਧੂ ਚਾਰਜ ਦਿੱਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਇੱਕ ਮਸ਼ਵਰਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਸਪੋਰਟਸ ਤੇ ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਸਟਾਫ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਦੂਸਰੀ ਤਰਫ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮਹਿਕਮੇ ਨਹਿਰੂ ਯੁਵਾ ਕੇਂਦਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਯੂਥ ਕਲੱਬਾਂ ਐਕਟਿਵ ਹਨ। ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਫੰਡ ਗਾਹੇ ਵਗਾਹੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਯੁਵਾ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਮੁੜਾ ਦੇਣ ਵਾਸਤੇ ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਕੋਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਹੀਂ ਹੈ।
                                 ਸੇਵਾ ਭਾਵ ’ਤੇ ਸਿਆਸਤ ਭਾਰੂ : ਮਾਨ
ਰੂਰਲ ਯੂਥ ਕਲੱਬਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਸੇਵਾ ਭਾਵ ’ਤੇ ਹੁਣ ਸਿਆਸਤ ਭਾਰੂ ਪੈ ਗਈ ਹੈ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ’ਚ ਪੁਰਾਣਾ ਮਾਦਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਪਰੋਂ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਕੋਈ ਸਕੀਮ ਅਤੇ ਗਰਾਂਟ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਜੋਂ ਕਲੱਬਾਂ ਵਿਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਭਾਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਸੁਹਿਰਦ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਯੂਥ ਕਲੱਬਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ‘ਨਸ਼ਾ ਮੁਕਤ ਪੰਜਾਬ’ ਦਾ ਸੁਫਨਾ ਵੀ ਸਾਕਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
                          ਡੈੱਡ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਤਾੜਨਾ ਕਰਾਂਗੇ : ਚੇਅਰਮੈਨ
ਪੰਜਾਬ ਯੂਥ ਡਿਵੈਲਮੈਂਟ ਬੋਰਡ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਿੰਦਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਨਾਨ ਐਕਟਿਵ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਐਕਟਿਵ ਹੋਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦੇਣਗੇ। ਕੋਈ ਹੁੰਗਾਰਾ ਨਹੀਂ ਭਰੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਸਰਪੰਚਾਂ ਅਤੇ ਸਬੰਧਿਤ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਦੇ ਮਸ਼ਵਰੇ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਕਲੱਬਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨਗੇ। ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੇ ਬਣਾਏ ਕਲੱਬ ਹੁਣ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਐਕਟਿਵ ਕਰਨ ਕਲੱਬਾਂ ਲਈ ਖੇਡ ਕਿੱਟਾਂ ਅਤੇ ਫੰਡਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਕਲੱਬਾਂ ਦੇ ਮਨਾਲੀ ਵਿਚ ਕੈਂਪ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ।

                                        ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਜਿੱਦ
                        ... ਹਾਰ ਗਈ ਇੱਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
                                         ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ  :  ਬਠਿੰਡਾ ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਜਿੱਦ ਅੱਗੇ ਅੱਜ ਇੱਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹਾਰ ਗਈ ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਬਲ ਦਾ ਮਾਣ ਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਬਣਨਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਨੰਨ•ੀ ਬੱਚੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਖਾਤਰ ਕੁਰਬਾਨ ਹੋ ਗਈ। ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਆਪਕਾ ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਬੱਚੀ ਰੂਥ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਪੁੱਜੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਅੜੀ ਸੀ ਕਿ ਇਨ•ਾਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣਾ ਹੈ। ਤਾਹੀਓਂ ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਦਫ਼ਾ ਕੜਾਕੇ ਦੀ ਠੰਡ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਤੋਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਰਜਾਈਆਂ ਵੀ ਖੋਹ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਐਤਵਾਰ ਦੀ ਰਾਤ ਹੀ ਇਸ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਰਾਤ ਵਕਤ ਧਰਨੇ ਵਿਚ ਠੰਢ ਲੱਗ ਗਈ ਜੋ ਅੱਜ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਇਸ ਬੱਚੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਈ। ਛੋਟੀ ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਨਮੂਨੀਆ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਅੱਜ ਸਵੇਰ ਪੌਣੇ ਦੋ ਵਜੇ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਇਸ ਬੱਚੀ ਨੇ ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਜਲ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਟੈਂਕੀਆਂ ਵੇਖ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਹਕੂਮਤਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਇਹ ਬੱਚੀ ਨਾਹਰੇ ਮਾਰਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਕੁਝ ਭਾਂਪਦੀ ਸੀ। ਬੱਚੀ ਰੂਥ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਚੀਮਾ ਦੀ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਟੈਂਕੀ ਕੋਲ ਮਾਂ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਕਈ ਦਿਨ ਕੱਟੇ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡ ਭੋਖੜਾ ਦੀ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਟੈਂਕੀ ਵੀ ਇਸ ਬੱਚੀ ਨੇ ਵੇਖੀ।
                    ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਬੱਚੀ ਹੋਸ਼ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਪੜਾਅ ਤੇ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜੀ ਸੀ ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਖਿੱਚ ਧੂਹ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਸਮਝੋ ਬਾਹਰ ਸੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਸ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਅੰਦਰੀਂ ਅਹਿਸਾਸ ਜ਼ਰੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਹੁਣ ਸੁੱਖ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਮੋਗਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬੰਬੀਹਾ ਭਾਈ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਆਪਕਾ ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 2009 ਵਿਚ ਈ.ਜੀ.ਐਸ ਸੈਂਟਰ ਚੋਂ ਫ਼ਾਰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਈ.ਜੀ.ਐਸ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨਾਲ ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਬੱਚੀ ਸਮੇਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਕੁੱਦੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਚ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦਰਜਨ ਈ.ਜੀ.ਐਸ ਅਧਿਆਪਕ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਟੈਂਕੀ ਉਪਰ ਚੜ•ੇ ਹੋਏ ਹਨ।  ਬਠਿੰਡਾ ਵਿਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਲੈਣ ਆਈ ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਆਪਣੀ ਧੀ ਗੁਆ ਕੇ ਤੁਰ ਗਈ। ਮਾਂ ਕਿਰਨਜੀਤ ਅੱਜ ਧੀ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਬੁੱਕਲ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਬਠਿੰਡਾ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਕਈ ਘੰਟੇ ਬੈਠੀ ਰਹੀ। ਬਾਪ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਇੱਕ ਛੇ ਵਰਿ•ਆ ਦੀ ਵੱਡੀ ਬੇਟੀ ਰਿਬਕਾਹ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਬੱਚੀ ਕਿਹੜੇ ਸਕੂਲ ਪੜ•ਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਾਪ ਨੇ ਧਾਹ ਮਾਰ ਕੇ ਦੱਸਿਆ, ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਪੜ•ਦੇ ਨੇ।
                  ਬਾਪ ਚਰਨਜੀਤ ਇੱਕ ਪੇਂਟਰ ਕੋਲ ਦਿਹਾੜੀ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਾਪ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਦ ਵੀ ਇਕਲੌਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਨਾ ਭੈਣ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਭਰਾ। ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਈ.ਟੀ.ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਨਰਸਰੀ ਟੀਚਰ ਟਰੇਨਿੰਗ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਹ ਬੀ.ਏ ਵੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੱਧਰ ਐਸ.ਐਸ.ਪੀ ਬਠਿੰਡਾ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕਾਫ਼ੀ ਸਖ਼ਤੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਈ ਪੁਲੀਸ ਕੇਸ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਟੈਂਕੀ ਹੇਠ ਬੈਠੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਸਮੇਂ ਆਮ ਰਾਹਗੀਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਸੀ।  ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵੱਡੀ ਧੀ ਨੂੰ ਇਹ ਖਬਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਮੁੜ ਕਦੇ ਘਰ ਨਹੀਂ ਆਏਗੀ। 

       ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ 'ਸਵਰਗਵਾਸ'
                                ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ 'ਸਵਰਗਵਾਸ' ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਕਲੱਬ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਮਰੇ ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਮ ਘੁੱਟ ਕੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਉਹ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਵੰਡੀਆਂ, ਗੁਰੂ ਘਰ ਵੰਡੇ ਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਵੀ। ਸਾਲ 2001 'ਚ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬਾਂ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਹੱਲਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤਤਕਾਲੀ ਅਕਾਲੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਸੰਗਤ ਦਰਸ਼ਨਾਂ 'ਚ 'ਸਿਆਸੀ ਕਲੱਬ' ਬਣਾਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੰਡਾਂ ਦੇ ਗੱਫੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਮਗਰੋਂ ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ 'ਆਪਣਿਆਂ' ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਕਲੱਬ ਬਣਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਲਾ ਮਾਲ ਕੀਤਾ। ਭਾਵੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਕਲੱਬਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਵੀ ਕੇਵਲ ਸਰਕਾਰੀ ਫੰਡ ਦੇਣ ਲਈ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਸਿਆਸਤ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਆਸੀ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ 'ਚ ਹੀ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ ਦਮ ਤੋੜ ਗਏ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਮਾਰ ਝੱਲਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਸੀ,ਉਹ ਅੱਜ ਵੀ ਜਿੰਦਾ ਹਨ। ਜੋ ਕਲੱਬ ਹੁਣ ਮਰ ਮੁੱਕੇ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਪੰਜਾਹ ਫੀਸਦੀ ਕਲੱਬ ਇਕੱਲੇ ਮਾਲਵਾ ਖ਼ਿੱਤੇ ਦੇ ਹਨ,ਜਿਥੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਵਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਿਆਸੀ ਕਲੱਬਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਮਿਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਸੱਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੇਂਡੂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਜੀ ਹੈ ਜੋ ਕਲੱਬਾਂ ਤੋਂ ਵਿਹਲੇ ਹੋ ਕੇ ਮਾੜੇ ਰਾਹਾਂ 'ਤੇ ਪੈ ਗਏ ਹਨ। ਪੇਂਡੂ ਯੁਵਕ ਕਲੱਬ ਹੀ ਹਨ ਜੋ ਪੇਂਡੂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਰੁਝੇਵੇਂ 'ਚ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ।
             ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੇਂਡੂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਚਾਟ 'ਤੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਫੰਡ ਦਿਲ ਖੋਲ ਕੇ ਦੇਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਸਿਆਸਤ ਨੇ ਕਲੱਬਾਂ ਦਾ ਵੀ ਬੇੜਾ ਗਰਕ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜੋ ਉਸਾਰੂ ਯੁਵਕ ਕਲੱਬ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਵਾਲੇ ਪੇਂਡੂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਕਲੱਬ ਹਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੜੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੁਣ ਇਹ ਹਾਲ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰ ਦਾ ਹਰ ਪਿੰਡ 'ਚ ਆਪਣੀ ਮੋਹਰ ਵਾਲਾ ਨੌਜਵਾਨ ਕਲੱਬ ਹੈ। ਮਤਲਬ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਵੀ ਸਿਆਸਤ ਨੇ ਵੰਡ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ 'ਚ ਜਜ਼ਬਾ ਸੀ ,ਉਹ ਅੱਜ ਟੁੱਟ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ ਹਨ। ਸਿਆਸੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਵਾਲੇ ਕਲੱਬਾਂ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਹੈ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਨਿਕਲਿਆ ਕਿ ਨਿਰਪੱਖ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ ਜੋ ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਜਾਂ ਨਹਿਰੂ ਯੁਵਾ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ, ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਕੋਈ ਫੰਡ ਨਾ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਟੁੱਟ ਗਈ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਨਿਕਲਿਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੁਣ ਕਰੀਬ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ 'ਡੈੱਡ' ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਾਲ 1997 ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੇਂਡੂ ਨੌਜਵਾਨ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਧੇਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਸਿਆਸੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਵਾਲੇ ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ ਬਣੇ ਕਲੱਬਾਂ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਭਰੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਧਰ ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ ਪਾਈ ਪਾਈ ਨੂੰ ਤਰਸ ਰਹੇ ਹਨ।
           ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਾਲੇ ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬਾਂ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਗਿਣਤੀ 4796 ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 1551 ਕਲੱਬ 'ਡੈੱਡ' ਐਲਾਨ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਨਹਿਰੂ ਯੁਵਾ ਕੇਂਦਰ ਤਹਿਤ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਕਲੱਬ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 2500 ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਲੱਬ 'ਡੈੱਡ' ਐਲਾਨ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਮਾਲਵੇ 'ਚ 2925 ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਨਾਲ ਬੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਫੰਡ ਨਾ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਮਹਿਕਮੇ ਨੇ 1291 ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ 'ਡੈੱਡ' ਐਲਾਨ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਆਮ ਬੋਲਚਾਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਕਹਿ ਲਓ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਲੱਬਾਂ ਦਾ ਭੋਗ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਨਾਮ ਹੀ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਨਹਿਰੂ ਯੁਵਾ ਕੇਂਦਰ ਨਾਲ ਕਰੀਬ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਕਲੱਬ ਇਕੱਲੇ ਮਾਲਵੇ 'ਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਕਰੀਬ 800 ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ 'ਇਨਐਕਟਿਵ' ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਯੁਵਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿਭਾਗ  ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਾਲੇ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲੇ 'ਚ 303 ਕਲੱਬ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 80 ਕਲੱਬ ਡੈੱਡ ਐਲਾਨੇ ਗਏ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ 500 ਕਲੱਬਾਂ ਚੋਂ 250 ਕਲੱਬ ਡੈੱਡ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਾਨਸਾ ਦੇ 71 ਚੋਂ 28 ਕਲੱਬ, ਮੋਗਾ ਦੇ 56 ਚੋਂ ਇੱਕ ਦਰਜਨ,ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ 72 ਚੋਂ 15 ਕਲੱਬ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ ਦੇ 346 ਕਲੱਬਾਂ ਚੋਂ 100 ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਲੱਬ 'ਡੈਡ' ਹਨ। ਪਟਿਆਲਾ ਜ਼ਿਲੇ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ 961 ਪੇਂਡੂ ਕਲੱਬ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 470 ਦੇ ਕਰੀਬ 'ਡੈਡ' ਹਨ। ਫਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲੇ 'ਚ 330 ਚੋਂ 10 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ 15 ਫੀਸਦੀ ਕਲੱਬ ਡੈਡ ਹਨ। ਮਹਿਕਮੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਕੋ ਇਲਾਜ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਮਹਿਕਮੇ ਨੂੰ ਫੰਡ ਦੇਵੇ। ਇਹ ਫੰਡ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਸਹੀ ਪਾਸੇ ਲੱਗਣ। ਜਦੋਂ ਫੰਡ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਤਾਂ ਕਲੱਬ ਡੈਡ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂ ਕਿ ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਮਹਿਕਮਾ ਵੀ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਕੋਲ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਹਰ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
                                                       ਗਰਾਂਟਾਂ ਲੈ ਕੇ ਰਫ਼ੂ ਚੱਕਰ
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਿਆਸੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਵਾਲੇ ਕਲੱਬ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਹੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਵੇਲੇ ਗੱਫੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਵਿੱਚ 87 ਕਲੱਬ ਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੰਡ ਤਾਂ ਲੈ ਲਏ ਤੇ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਪਤਾ ਟਿਕਾਣਾ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਿਹਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 18 ਕਲੱਬ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਲਏ ਫੰਡਾਂ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਠਿੰਡਾ 'ਚ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਸੱਤ ਕਲੱਬ ਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਗਰਾਂਟ ਤਾਂ ਲੈ ਗਈਆਂ ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹੁਣ ਪਤਾ ਟਿਕਾਣਾ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਿਹਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਗਰਾਂਟਾਂ ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਲੈਣੇ ਔਖੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਜੋ ਕਲੱਬ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਰਹੀਆਂ ,ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਸੱਤ,ਸੰਗਰੂਰ ਦੇ ਦੋ,ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅਤੇ ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ 6 ਕਲੱਬ ਹਨ। ਛੋਟੀਆਂ ਬੱਚਤਾਂ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਲੱਬਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਜੋ ਚਿੱਠੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
           ਏਦਾ ਹੀ ਪਿਛਲੀ ਵਜ਼ਾਰਤ ਵੇਲੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਉਹ ਕਲੱਬ ਨਾ ਲੱਭੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਕਾਲੀ ਵਜ਼ਾਰਤ ਵੇਲੇ ਫੰਡ ਲਏ ਸਨ। ਆਖਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਲੱਬਾਂ ਤੋਂ ਫੰਡ ਲੈਣ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਵਿਚਕਾਰੇ ਲਮਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਅਵਾਰਡ ਜੇਤੂ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੇਠੂਕੇ ਅਤੇ ਬੀਰਾ ਤੁੰਗਵਾਲੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਯੁਵਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਸੁਹਿਰਦ ਹੈ,ਮਹਿਕਮੇ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਹੋਏ ਫੰਡਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਿਤ ਕਰੇ ਤਾਂ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਰਾਹ ਪਏ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੜ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਲੀਡਰਾਂ ਵਲੋਂ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਬਣਾਏ ਕਲੱਬਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਮੁੜ ਮੁੜ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਠੀਕ ਨਹੀਂ।