ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ 
              ਇੱਕ ਯੂਨਿਟ ਦਾ ਮੁੱਲ 18 ਰੁਪਏ !
                             ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ :  ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਕਰੀਬ ਅੱਧੀ ਦਰਜਨ ਫਰਮਾਂ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ 'ਤੇ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਖਰੀਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੈਸਾ ਪਾਵਰਕੌਮ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਚੋਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਠਜੋੜ ਸਰਕਾਰ ਸਮੇਂ ਇਨ•ਾਂ ਫਰਮਾਂ ਨਾਲ ਐਗਰੀਮੈਂਟ ਉੱਚੇ ਭਾਅ 'ਚ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨ•ਾਂ ਫਰਮਾਂ ਤੋਂ ਪਾਵਰਕੌਮ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਕਰੀਬ 18 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਭਰ 'ਚ ਵਿਰਲੇ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਹੋਣਗੇ ਜਿਨ•ਾਂ ਦੀ ਊਰਜਾ ਏਨੀ ਮਹਿੰਗੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ਥਰਮਲ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗੀ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਤਰਕ ਦੇ ਕੇ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨ•ਾਂ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਨਾਲ ਹੋਏ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਵਾਲੇ ਐਗਰੀਮੈਂਟਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਉਂਗਲ ਉੱਠੀ ਹੈ। ਆਰ.ਟੀ.ਆਈ 'ਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਵਰਕੌਮ ਤਰਫ਼ੋਂ ਸਾਲ 2011-12 ਤੋਂ 9 ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਖ਼ਰੀਦਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਦੋਂ ਪਾਵਰਕੌਮ ਨੇ ਅਜ਼ੂਰ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ 8.95 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਕਾਰਲਿਲ ਐਨਰਜੀ, ਈਕੋਨੈਨਰਜੀ, ਜੀ.ਐਸ. ਅਟਵਾਲ ਭੁੱਟੀਵਾਲ ਅਤੇ ਸੋਵੋਕਸ ਸੋਲਰ ਤੋਂ 7.91 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਾਵਰਕੌਮ ਨੇ ਵਰ•ਾ 2012-13 ਤੋਂ ਇਨ•ਾਂ ਫਰਮਾਂ ਤੋਂ 17.91 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਖਰੀਦਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜ਼ੂਰ ਤੋਂ 17.59 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀ ਗਈ।
                   ਸਾਲ 2012-13 ਤੋਂ ਸਾਲ 2016-17 ਤੱਕ ਇਨ•ਾਂ ਫਰਮਾਂ ਤੋਂ ਪਾਵਰਕੌਮ ਨੇ 68.68 ਕਰੋੜ 'ਚ ਕਰੀਬ 3.28 ਕਰੋੜ ਯੂਨਿਟ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਖਰੀਦੀ ਹੈ। ਪਾਵਰਕੌਮ ਵਲੋਂ ਹੁਣ 81 ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਤੋਂ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਖਰੀਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਊਰਜਾ ਔਸਤਨ 3 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 8.70 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ 'ਖਾਸ' ਅੱਧੀ ਦਰਜਨ ਫਰਮਾਂ ਤੋਂ ਪਾਵਰਕੌਮ ਹੁਣ ਵੀ 17.91 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਸੋਮਾ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ ਪਾਵਰਕੌਮ 14.95 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਬਿਜਲੀ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ 9.76 ਕਰੋੜ ਦੀ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਖਰੀਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਬਿਜਲੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ 2066 ਕਿਲੋਵਾਟ (ਕੇਐਮਪੀ) ਦੇ ਸੋਲਰ ਪਲਾਂਟ ਹਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਤੋਂ ਸਾਲ 2016-17 ਵਿਚ 909.2 ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਨਿਟ ਅਤੇ ਚਾਲੂ ਵਰੇ• 2017-18 ਦੌਰਾਨ 919.07 ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੋਈ ਹੈ।
                 ਸਰਕਾਰੀ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਵਰਕੌਮ ਨੇ ਕਾਰਲਿਲ ਤੋਂ ਲੰਘੇ ਪੰਜ ਵਰਿ•ਆਂ ਦੌਰਾਨ ਕਰੀਬ 20.03 ਕਰੋੜ, ਈਕੋਨੈਨਰਜੀ ਤੋਂ 10.69 ਕਰੋੜ,ਜੀ.ਐਸ.ਅਟਵਾਲ ਤੋਂ 19.89 ਕਰੋੜ ਅਤੇ ਸੋਵੋਕਸ ਪਲਾਂਟ ਤੋਂ 8.28 ਕਰੋੜ ਦੀ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਖਰੀਦੀ ਹੈ। ਦੂਸਰੀ ਤਰਫ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਮੰਤਰੀ ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਬਾਦਲ ਨੇ ਤਰਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਬਠਿੰਡਾ ਥਰਮਲ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ 11.50 ਰੁਪਏ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੀਐਸਈਬੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੰਜੀਵ ਸੂਦ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬਠਿੰਡਾ ਥਰਮਲ ਪੂਰੇ ਲੋਡ ਤੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਬਿਜਲੀ ਪ੍ਰਤੀ ਯੂਨਿਟ 4.50 ਰੁਪਏ 'ਚ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਜੋ ਹਰ ਤਰ•ਾਂ ਦੀ ਮਹਿੰਗੀ ਬਿਜਲੀ ਖਰੀਦ ਦੇ ਐਗਰੀਮੈਂਟ ਹੋਏ ਹਨ, ਉਨ•ਾਂ ਨੂੰ ਰੀਵਿਊ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
                   ਬਠਿੰਡਾ ਥਰਮਲ ਦੀ ਐਂਪਲਾਈਜ ਤਾਲਮੇਲ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਆਗੂ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਫਰਮਾਂ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀ ਬਿਜਲੀ ਖਰੀਦਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਵੱਡਾ ਘਪਲਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਜਾਂਚ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਸੁਆਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੀ ਪਾਵਰਕੌਮ ਮਹਿੰਗੀ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਖ਼ਰੀਦਣੀ ਵੀ ਬੰਦ ਕਰੇਗੀ। ਪਾਵਰਕੌਮ ਦੇ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਪਾਲਿਸੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਖ਼ਰੀਦਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਚ ਸੋਲਰ ਐਨਰਜੀ ਦੀ ਕਮੀ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਫਰਮਾਂ ਨੇ ਮਜਬੂਰੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਪਾਵਰਕੌਮ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਵਿਚ ਸੌਦੇ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਫਰਮਾਂ ਦਾ ਤਰਕ ਹੈ ਕਿ ਐਗਰੀਮੈਂਟ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਅਤੇ ਲਾਗਤ ਖਰਚ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹੀ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
                                 ਮਹਿੰਗੀ ਊਰਜਾ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦ ਰਹੇ : ਡਾਇਰੈਕਟਰ
ਪਾਵਰਕੌਮ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ (ਵੰਡ) ਐਨ.ਕੇ.ਸ਼ਰਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸੋਲਰ ਐਨਰਜੀ ਖ਼ਰੀਦਣੀ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਵੀ ਹਦਾਇਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਏਨੀ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਅ ਤੇ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਪਾਵਰਕੌਮ ਖਰੀਦ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਏਦਾ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।