ਅਕਾਲੀ ਹਕੂਮਤ ਵੇਲੇ
     ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੋਏ 70 ਹਜ਼ਾਰ ਅੰਦੋਲਨ !
                         ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ  : ਅਕਾਲੀ-ਭਾਜਪਾ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਦਸ ਵਰਿ••ਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਰੀਬ 70 ਹਜ਼ਾਰ ਅੰਦੋਲਨ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ••ਾਂ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਹਕੂਮਤ ਨੇ 'ਵਿਹਲੜਾਂ' ਦਾ ਕੰਮ ਦੱਸਿਆ ਸੀ। ਕੈਪਟਨ ਹਕੂਮਤ 'ਚ ਹੁਣ ਅਕਾਲੀ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਉੱਤਰੇ ਹਨ ਜੋ ਲੰਘੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਸੜਕਾਂ ਰੋਕਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਭੰਡਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਕਾਲੀ ਹਕੂਮਤ ਵੇਲੇ ਹਰੀਕੇ ਪੱਤਣ ਲਾਗੇ ਬੇਅਦਬੀ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਸਿੱਖ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੇ ਧਰਨਾ ਮਾਰਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਆਗੂਆਂ 'ਤੇ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਉਸੇ ਖ਼ਿੱਤੇ 'ਚ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 'ਚ ਧਰਨਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਜਿਥੇ ਅੰਦੋਲਨ ਕਰਕੇ ਇਨਸਾਫ ਮੰਗਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਾਮਲਾ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਹੋਈ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜਨਵਰੀ 2007 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 2016 (ਅਕਾਲੀ ਰਾਜ ਦੇ 10 ਵਰਿ••ਆਂ) ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਰ ਤਰ•ਾਂ ਦੇ 70,669 ਅੰਦੋਲਨ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਕਿ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਔਸਤਨ ਕਰੀਬ 20 ਅੰਦੋਲਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਹਰ ਵਰ•ੇ ਹੱਕ ਤੇ ਨਿਆਂ ਖਾਤਰ ਔਸਤਨ 7066 ਅੰਦੋਲਨ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ।
                   ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਲੰਘੇ ਦਸ ਵਰਿ•ਆਂ ਦੌਰਾਨ 13,282 ਅੰਦੋਲਨ ਇਕੱਲੇ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜਿਸ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਹੁਣ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਧਰਨਾ ਮਾਰਿਆ ਹੈ। ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਔਸਤਨ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਅੰਦੋਲਨ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਅਕਾਲੀ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਤਿੰਨ ਵਰਿ•ਆਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੇ ਸਭ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਜਨਵਰੀ 2014 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 2016 ਦੇ ਤਿੰਨ ਵਰਿ•ਆਂ ਦੌਰਾਨ 39,540 ਅੰਦੋਲਨ ਹੋਏ ਜਿਨ•ਾਂ ਚੋਂ 7363 ਅੰਦੋਲਨ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਸਨ। ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਤਿੰਨ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਾਮ ਬੋਲਦਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2016 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ 1,15,837 ਅੰਦੋਲਨ ਹੋਏ ਸਨ ਜਿਸ ਚੋਂ ਇਕੱਲੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ 10.25 ਫੀਸਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਹੋਏ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਚੋਂ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਤੀਜਾ ਨੰਬਰ ਰਿਹਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਲ 2015 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਚੋਂ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ 11.96 ਫੀਸਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਇਕੱਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਹੋਏ। ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੱਕ ਤੇ ਇਨਸਾਫ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਇਆ ਹੈ।
                    ਦੋ ਵਰਿ•ਆਂ ਤੋਂ ਅੰਦੋਲਨਾਂ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਰਾਜ ਹੈ। ਮੋਟੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਸੱਤ ਜ਼ਿਲਿ•ਆਂ ਵਿਚ ਅਕਾਲੀ ਹਕੂਮਤ ਦੌਰਾਨ ਕਰੀਬ ਛੇ ਹਜ਼ਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਚੋਂ ਕਰੀਬ 1500 ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਹਲਕਾ ਲੰਬੀ ਵਿਚ ਕੇਸ ਦਰਜ ਹੋਏ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਖੇਤ ਮਜ਼ਦੂਰ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਸੇਵੇਵਾਲਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰੀ ਵਿਚ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਉਤਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਕਾਲੀ ਰਾਜ ਭਾਗ ਵੇਲੇ ਹੱਕ ਮੰਗਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲੀਸ ਦੀ ਡਾਂਗ ਮਿਲਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਦੋਂ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਵਾਲੇ ਅੱਜ ਖੁਦ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਉੱਤਰੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਭੰਡਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
                        ਅਕਾਲੀ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ 10 ਵਰਿ•ਆਂ 'ਚ ਹੋਏ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਤੇ ਇੱਕ ਨਜ਼ਰ
   ਸਾਲ             ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ          ਸਿਆਸੀ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
2007                        3583                                     1002
2008                        1607                                       268
2009                        4379                                     1266
2010                        2454                                       917
2011                        7554                                       861
2012                        4246                                       601
2013                        7306                                     1004
2014                      14574                                     1695
2015                      13089                                     3259
2016                      11876                                     2409