ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ
                     ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਬਣੇ ਘਾਟੇ ਦਾ ਸੌਦਾ
                                       ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਘਾਟੇ ਦਾ ਸੌਦਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਚਾਰ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਕਰੀਬ 252 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਘਾਟੇ ਵਿਚ ਹਨ। ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਹਾਲੇ ਚੱਲਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਹ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਵੀ ਕਰੀਬ ਤਿੰਨ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਘਾਟੇ ਵਿਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੋਈ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਜੋ ਮੁਨਾਫੇ ਵਿਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਆਦਮਪੁਰ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਨੂੰ ਵਪਾਰਿਕ ਰੁਤਬਾ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰੀ ਝੰਡੀ ਵੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮੋਹਾਲੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਉਡਾਣਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਹਵਾਬਾਜੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਜੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦਾ ਚਾਰ ਵਰਿ•ਆਂ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2013 14 ਵਿਚ ਇਸ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦਾ ਘਾਟਾ 74.46 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹੋ ਘਾਟਾ ਸਾਲ 2012 13 ਵਿਚ 61.13 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਇਸ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੇ ਖਰਚੇ ਜਿਆਦਾ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਮਦਨ ਹੋ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਡਾਣਾਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਮੁਨਾਫੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਵਿਚ ਏਅਰਪੋਰਟ ਅਥਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਕਰੀਬ 200 ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ 400 ਦੇ ਕਰੀਬ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮੀ ਹਨ।
                        ਲੁਧਿਆਣਾ ਦਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ 18.77 ਕਰੋੜ ਦੇ ਘਾਟੇ ਹੇਠ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਸਾਲ 2013 14 ਵਿਚ 4.84 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਲ 2012 13 ਵਿਚ ਇਹੋ ਘਾਟਾ 5.19 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਇਸ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਕਰੀਬ ਦੋ ਵਰਿ•ਆਂ ਤੋਂ ਉਡਾਣਾ ਬੰਦ ਪਈਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਨਅਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦੇ ਰਨਵੇਅ ਨਹੀਂ ਚੜ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਹਰ ਤਰ•ਾਂ ਦੇ 476 ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਹਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਚੋਂ 30 ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਹਾਲੇ ਚੱਲੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪਠਾਨਕੋਟ ਦਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ 13.16 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਘਾਟੇ ਵਿਚ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਲ 2013 14 ਵਿਚ 3.47 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਘਾਟਾ ਝੱਲਣਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਕੋਈ ਉਡਾਣ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਨ•ਾਂ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਨੂੰ ਸਾਲ 2010 11 ਵਿਚ 35.19 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਘਾਟਾ ਸਹਿਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਲ 2013 14 ਵਿਚ ਇਹੋ ਘਾਟਾ 85.98 ਕਰੋੜ ਸੀ। ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਵੀ ਕਾਫੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਉਦਘਾਟਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਹੈ। ਏਅਰਪੋਰਟ ਅਥਾਰਟੀ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਸ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੇ 16 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਨਾ ਚੱਲਣ ਕਰਕੇ ਸਾਲ 2013 14 ਦੇ ਵਰੇ•ੇ ਵਿਚ ਇਸ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ 3.21 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਪਿਆ ਹੈ।
                       ਕੋਈ ਵੀ ਹਵਾਈ ਕੰਪਨੀ ਇੱਥੋਂ ਉਡਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਿਜਲੀ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਖਰਚਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਤੇ ਘੱਟ ਏਅਰ ਟਰੈਫਿਕ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਦਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਪਰੇਟਿੰਗ ਖਰਚਾ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਯਾਤਰੀ ਘੱਟ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਨੂੰ ਯੂਜਰਜ ਡਿਵੈਲਮੈਂਟ ਚਾਰਜਜ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਤੀ ਯਾਤਰੀ 250 ਰੁਪਏ ਤੋਂ 2000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਡਾਣਾ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਲੈਡਿੰਗ ਚਾਰਜਜ ਅਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਪਾਰਕ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਰਜਜ ਤੋਂ ਵੀ ਕਮਾਈ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਚੰਡੀਗੜ• ਦਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਵੀ ਘਾਟੇ ਵਿਚ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚੰਡੀਗੜ ਤੋਂ ਘਰੇਲੂ ਉਡਾਣਾ ਕਾਫੀ ਹਨ। ਸਾਲ 2013 14 ਵਿਚ ਇਸ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਦਾ ਘਾਟਾ 19.40 ਕਰੋੜ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹੋ ਘਾਟਾ 23.13 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਸੂਤਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੁਣ ਇਸ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਘਾਟੇ ਵਾਲੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਤੋਂ ਕਾਰਗੋ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਲਾਈਗ ਅਕੈਡਮੀਆਂ ਨੂੰ ਫਲਾਈ ਸਕੂਲ ਚਲਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੇਣ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
                   ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆਂ ਦੇ ਸਟਾਫ ਅਤੇ ਮੈਨੇਟੀਨੈਸ ਦੇ ਕਾਫੀ ਜਿਆਦਾ ਖਰਚੇ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ।  ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਹੁਣ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਵਪਾਰ ਮੰਡਲ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂ ਅਤੇ ਸਟੈਲਾ ਹੋਟਲ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸ੍ਰੀ ਵਿਪਨ ਗਰਗ (ਜੈਤੋ ਵਾਲੇ) ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਅਗਰ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਉਡਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਬਠਿੰਡਾ ਖਿੱਤੇ ਦੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਹਵਾਈ ਸੰਪਰਕ ਹੋਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਨਾਲ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਐਨ.ਆਰ.ਆਈ ਵਿੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕਮਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਟਰਾਂਟੋ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕੋਈ ਠੋਸ ਹਵਾਈ ਨੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਅਧਾਰ ਤੇ ਹੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
                                             ਉਡਾਣ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਘਾਟਾ ਪਿਆ : ਸਲਾਹਕਾਰ
ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜੀ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕੈਪਟਨ ਅਭੈ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਏਅਰਪੋਰਟ ਅਥਾਰਟੀ ਤਰਫੋਂ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਤੇ ਜਿਆਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਹਵਾਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਉਡਾਣਾ ਨਾ ਚਲਾਉਣ ਕਰਕੇ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਸੱਟ ਵੱਜਦੀ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਹੀ ਉਡਾਣਾ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਸਟਾਫ ਵਗੈਰਾ ਦੇ ਰੈਗੂਲਰ ਖਰਚੇ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਹਵਾਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਬਹੁਤੀ ਰੁਚੀ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਯਾਤਰੀਆਂ ਤੇ ਉਡਾਣਾ ਦੀ ਕਮੀ ਕਰਕੇ ਆਮਦਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
         ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਦਾ ਘਾਟਾ (ਕਰੋੜਾਂ ਵਿਚ)
ਏਅਰਪੋਰਟ ਦਾ ਨਾਮ  2011 12  2012 13    2013 14
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ            54.27      61.13      74.46
ਲੁਧਿਆਣਾ             4.11    5.19       4.84
ਪਠਾਨਕੋਟ              3.32        2.85       3.47
ਬਠਿੰਡਾ                 £…..            ..         3.21
ਚੰਡੀਗੜ•               18.62      23.13     19.40