ਧਨੇਰ ਮਾਮਲਾ
                        ਬਰਨਾਲੇ ਦੀ ਧਰਤੀ ਬਣੀ ਜੰਗ ਦਾ ਅਖਾੜਾ
                                                 ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਰਨਾਲਾ : ਬਰਨਾਲਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ਮੁੜ ਜੰਗ ਦਾ ਅਖਾੜਾ ਬਣੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਤਾਕਤ ਦੀ ਨੇਕੀ ਦਾ ਯੱਕ ਬੱਝਣ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਦਸਹਿਰੇ ਦੇ ਮੌਕੇ ਜਰਵਾਣੇ ਇਕੱਠ ਨੇ ਅੱਜ ਮੁੱਕੇ ਤਣੇ। ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਵਕਤ ਦੇ 'ਰਾਵਣਾਂ' ਖਿਲਾਫ ਜੰਗ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ। ਮਾਮਲਾ ਮਨਜੀਤ ਧਨੇਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮੁਆਫੀ ਦਾ ਹੈ। ਠੀਕ 22 ਵਰੇ• ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ ਤੋਂ ਉਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਤੂਫਾਨ ਉੱਠਿਆ ਜਦੋਂ ਅਰਹਰ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਚੋਂ ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਲਾਸ਼ ਮਿਲੀ। ਬਰਨਾਲਾ ਖ਼ਿੱਤੇ 'ਚ ਉਦੋਂ ਕਰੀਬ ਪੰਜਾਹ ਦਿਨ ਨਾਅਰੇ ਗੂੰਜੇ। ਲੋਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਜੰਗ ਜਿੱਤ ਲਈ ਸੀ ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਹਜ਼ਮ ਨਾ ਹੋਈ। ਬਰਨਾਲਾ ਜੇਲ• ਦੇ ਅੰਦਰ ਮਨਜੀਤ ਧਨੇਰ ਬੰਦ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਜੇਲ• ਦੇ ਬਾਹਰ ਜਮਹੂਰੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਦੰਗਲ 30 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਏਦਾਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਛੇਤੀ ਕਿਤੇ ਹੁਣ ਜਰਕਣ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ। 42 ਜਮਹੂਰੀ ਧਿਰਾਂ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਕੋਲ ਇਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੈ। ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ (ਡਕੌਂਦਾ) ਅਤੇ ਬੀ.ਕੇ.ਯੂ (ਉਗਰਾਹਾਂ) ਹੈ। ਸੰਘਰਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਨੇ 20 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ 26 ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਪਟਿਆਲਾ ਮੋਰਚਾ ਲਾਇਆ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਨਜੀਤ ਧਨੇਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮੁਆਫੀ ਦਾ ਕੇਸ ਰਾਜਪਾਲ ਪੰਜਾਬ ਕੋਲ ਭੇਜਣਾ ਪਿਆ।
            ਹੁਣ ਬਰਨਾਲਾ ਜੇਲ• ਅੱਗੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵੱਡਾ ਇਕੱਠ ਜੁੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੀਤੇ ਕੱਲ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਮੋਢਾ ਦਿੱਤਾ। ਪੂਰੇ ਮਾਲਵੇ ਚੋਂ ਹੁਣ ਲੇਖਕ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ 14 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਬਰਨਾਲਾ ਪੁੱਜਣਗੇ। ਜਸਪਾਲ ਮਾਨਖੇੜਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਆ ਜਾਣ, ਫਿਰ ਲੇਖਕ ਘਰਾਂ 'ਚ ਕਿਵੇਂ ਬੈਠ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਪਿੰਡਾਂ 'ਚ ਕਾਫੀ ਹਿਲਜੁਲ ਹੈ। ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਫਸਲ ਪੱਕੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਬਰਨਾਲਾ ਦੂਰ ਨਹੀਂ।ਲੋਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਲੜਣੇ ਸੌਖੇ ਨਹੀਂ। ਬਰਨਾਲੇ 'ਚ ਲੋਕ ਜਜ਼ਬਾ ਹੁਣ ਦੇਖਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਲੰਘੇ ਕੱਲ 150 ਪਿੰਡਾਂ ਚੋਂ ਪੇਂਡੂ ਔਰਤਾਂ ਪੁੱਜੀਆਂ। ਸਭਨਾਂ ਨੇ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡਾਂ 'ਚ ਘਰੋਂ ਘਰੀ ਜਾ ਕੇ 10-10 ਰੁਪਏ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ। ਕਰੀਬ 20 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੇ। ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦਾ ਇਕੱਠ ਜੁੜਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੰਚ ਦੇ ਦਰਜਨਾਂ  ਵਲੰਟੀਅਰ ਸੰਘਰਸ਼ 'ਚ ਲੰਗਰ ਦੀ ਡਿਊਟੀ 'ਤੇ ਹਨ। ਮਨੀਲਾ ਤੋਂ ਭੁਪਿੰਦਰ ਮੂਮ ਨੇ 15 ਹਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਤੋਂ ਤਰਲੋਚਨ ਰਾਜੂ ਨੇ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਭੇਜੀ ਹੈ।
            ਖਨੌਰੀ ਤੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਕਾਰਕੁਨ ਅੱਜ ਤੜਕੇ ਤੋਂ ਪੁੱਜੇ ਹਨ। ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਤੋਂ ਦੁੱਧ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੋਂ ਆਟਾ। ਇਸ ਲੋਕ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਮੋਰਚੇ 'ਤੇ 19 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ 3.27 ਕਰੋੜ ਦਾ ਖਰਚਾ ਆ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਕੱਲੇ ਪਟਿਆਲਾ ਮੋਰਚੇ 'ਤੇ ਦੋ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖਰਚ ਆਇਆ। ਹੁਣ ਬਰਨਾਲਾ 'ਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖਰਚਾ ਹੈ। ਲੰਗਰ ਦਾ ਖਰਚਾ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ। ਪਟਿਆਲਾ ਮੋਰਚਾ 'ਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 400 ਵਹੀਕਲ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕਈ ਜ਼ਿਲਿ•ਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਤੀ ਬੱਸ ਅੱਠ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਕਿਰਾਇਆ ਵੀ ਤਾਰਿਆ। ਲੰਗਰ ਦਾ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਖਰਚਾ ਆਇਆ। ਸੰਘਰਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਅਨੁਸਾਰ ਪਟਿਆਲਾ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 10 ਤੋਂ 15 ਕੁਇੰਟਲ ਆਟਾ ਪੱਕਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਮਨਜੀਤ ਧਨੇਰ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ 4.50 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਖਰਚਾ ਆ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਦੋ ਲੱਖ ਹੱਥ ਪਰਚਾ ਅਤੇ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਵੱਡੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਛਪਵਾਏ ਗਏ। ਹੁਣ ਬਰਨਾਲਾ ਮੋਰਚੇ 'ਚ ਟੈਂਟ ਸਾਊਂਡ ਆਦਿ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਰੀਬ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਅਤੇ 2.50 ਰੁਪਏ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਖਰਚਾ ਵਹੀਕਲਾਂ ਵਗੈਰਾ ਦਾ ਹੈ। ਬੀ.ਕੇ.ਯੂ (ਡਕੌਂਦਾ) ਦੇ ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਬੁਰਜ ਗਿੱਲ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਿਰ ਧੜ ਦੀ ਲੱਗੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਖਰਚੇ ਕੋਈ ਮਾਅਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਸੱਚ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਲੱਗਣ ਮੌਕੇ ਗਿਣਤੀ ਮਿਣਤੀ ਨਹੀਂ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ।
            ਜੇਲ• ਅੱਗੇ ਲੋਕ ਇਕੱਠ ਚੋਂ ਉੱਠਦੇ ਮੁੱਕਿਆਂ ਅਤੇ ਜਜ਼ਬੇ ਦਾ ਤਾਲਮੇਲ ਵੇਖ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਵੀ ਜੋਸ਼ ਭਰਦਾ ਹੈ। ਖੁਫੀਆ ਵਿੰਗ ਵੀ ਚੰਡੀਗੜ• ਨੂੰ ਲੋਕ ਰੋਅ ਦੀ ਨਬਜ਼ ਤੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਾਣੂ ਕਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਕੱਠ 'ਚ ਏਦਾਂ ਦੀਆਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਪੁੱਜੀਆਂ ਜਿਨ•ਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠਣ ਲਈ ਪੀੜੀਆਂ ਸਨ। ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ 70 ਸਾਲ ਤੋਂ ਉਪਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਪੁੱਜੀਆਂ। ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਜੇਠੂਕੇ ਦੀ 90 ਸਾਲ ਦੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਵੀ ਧਨੇਰ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਮਾਰਨ ਆਈ। ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਕਿ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਪਿੜ 'ਚ ਪੁੱਜਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਤਿਲ ਫੁਲ ਮਾਲੀ ਇਮਦਾਦ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਮੁੜਦੇ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਟੇਜ ' ਤੇ 10 ਤੋਂ 15 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਕੂਲੀ ਬੱਚੇ ਵੀ ਦਸ ਦਸ ਰੁਪਏ ਦਾ ਫੰਡ ਦੇ ਕੇ ਗਏ। ਰਾਹਗੀਰ ਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ।
            ਸੰਘਰਸ਼ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਨਰਾਇਣ ਦੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਤਬਕੇ ਦਾ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜਣਾ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ 'ਰਾਵਣਾਂ' ਦੇ ਦਿਨ ਪੁੱਗਣ ਦਾ ਵੇਲਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਹਿਲ ਕਲਾਂ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜੋ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਗਈ, ਉਸ 'ਤੇ ਕਰੀਬ 20 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਸੋਚ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤੇ ਵਕੀਲਾਂ ਲਈ ਫੀਸ ਤਰਜੀਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਮੋਰਚੇ ਵਿਚ ਮਨਜੀਤ ਧਨੇਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹਰਬੰਸ ਕੌਰ, ਲੜਕੀ ਦਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਨੂੰਹ ਪ੍ਰਦੀਪ ਕੌਰ ਮੋਹਰੀ ਹਨ।
                                     ਇੰਝ ਰਿਹਾ 22 ਸਾਲ ਦਾ ਸਫ਼ਰ..
ਕਾਲਜੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੀ ਕਿਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਨੂੰ 29 ਜੁਲਾਈ 1997 ਨੂੰ ਗੁੰਡਾ ਅਨਸਰਾਂ'ਤੇ ਅਗਵਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਜਬਰ ਜਿਨਾਹ ਕੀਤਾ। ਡੈਡ ਬਾਡੀ 11 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਤੇ ਪੁਲੀਸ ਨੇ 3 ਅਗਸਤ 1997 ਨੂੰ ਪਰਚਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ 16 ਅਗਸਤ 2001 ਨੂੰ ਚਾਰ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ। ਫਿਰ ਦੋਸ਼ੀ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਤਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਪੁਲੀਸ ਲੋਕ ਆਗੂ ਨਰਾਇਣ ਦੱਤ,ਪ੍ਰੇਮ ਕੁਮਾਰ ਤੇ ਮਨਜੀਤ ਧਨੇਰ 'ਤੇ ਧਾਰਾ 302 ਦਾ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕਰਦੀ ਹੈ।  30 ਮਾਰਚ 2005 ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਤਿੰਨੋ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਉਮਰ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ। ਰਾਜਪਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ 24 ਜੁਲਾਈ 2007 ਨੂੰ ਤਿੰਨੋਂ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮੁਆਫ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਹਾਈਕੋਰਟ  ਨੇ 11 ਮਾਰਚ 2008 ਨੂੰ ਮਨਜੀਤ ਧਨੇਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਸਜ਼ਾ ਮੁਆਫੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ। ਮਗਰੋਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ 24 ਫਰਵਰੀ 2011 ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਮੁਆਫੀ ਦਾ ਕੇਸ ਮੁੜ ਰਾਜਪਾਲ ਕੋਲ ਭੇਜਿਆ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ 3 ਸਤੰਬਰ 2019 ਨੂੰ ਧਨੇਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ।