ਘੁੱਗੀ ਵਿਚਾਰੀ ਕੀ ਕਰੇ..!             
                                                          ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ  

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਅਮਨ ਦੀ ਘੁੱਗੀ ਨੂੰ ਗ਼ੁਲੇਲ ਨਾਲ ਫੁੰਡੋਗੇ ਤਾਂ ਖ਼ਤਰੇ ਦਾ ਘੁੱਗੂ ਤਾਂ ਵੱਜੇਗਾ ਹੀ। ਸਾਇਰਨ ਕਿਸੇ ਮੁਲਕ ’ਚ ਵੀ ਵੱਜੇ, ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਪਿਕਾਸੋ ਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਗ਼ਸ਼ ਪੈ ਜਾਂਦੈ। ਜਦ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗਾਂ ਨੇ ਬੇਪਨਾਹ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ, ਅਮਨ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਘਰਾਂ ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਤੁਰੇ। ਪਿਕਾਸੋ ਨੇ ਅਮਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਘੁੱਗੀ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਵਾਹਿਆ। ਕਿਤੇ ਤੀਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਨਾ ਲੱਗੇ, ਅਮਨ ਕੌਂਸਲ ਬਣੀ, ਗਲੀ ਮੁਹੱਲੇ ਅਮਨ ਦੀ ਗੂੰਜ ਪਈ। ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਨੇ ਇੰਜ ਫ਼ਰਮਾਇਆ, ‘ਈਸ਼ਵਰ ਅੱਲਾ ਤੇਰੋ ਨਾਮ, ਸਭ ਕੋ ਸਨਮਤੀ ਦੇ ਭਗਵਾਨ।’

        ਦੇਸ਼ ’ਚ ਸੈਫੁਦੀਨ ਕਿਚਲੂ ਨੇ, ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰੀਤਲੜੀ ਨੇ ਅਮਨ ਦਾ ਝੰਡਾ ਚੁੱਕਿਆ। ਨਵਯੁਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਭਾਪਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸਾਥਣ ਦਿਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਅਮਨ ਖ਼ਾਤਰ ਪਿੰਡ ਪਿੰਡ ਝੋਲੀ ਅੱਡੀ, ਨਾ ਦਿਨ ਦੇਖਿਆ ਨਾ ਰਾਤ। ਇਸ ਬੀਬੀ ਦੀ ਘਾਲਣਾ ਦੇਖ ਵਿਸ਼ਵ ਅਮਨ ਕੌਂਸਲ ਨੇ ਵਿਆਨਾ ’ਚ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਕ ਬੀਬੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸੀ, ਜੀਹਨੇ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਵਾਜਾਂ ਮਾਰੀਆਂ, ‘ਵੇ ਦਰਦਮੰਦਾਂ ਦਿਆ ਦਰਦੀਆਂ, ਉੱਠ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾਬ..।’

      ‘ਜੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਤੇ ਨੇਤਾ ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਸੁਸਤ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਵੱਸਣਾ ਸੀ।’ ਪਹਿਲੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ’ਚ ਲੱਖਾਂ ਭਾਰਤੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤਰਫ਼ੋਂ ਲੜੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਮੌਤ ਦਾ ਮੜਾਸਾ ਮਾਰ ਘਰੋਂ ਚਾਲੇ ਪਾਉਂਦੇ। ਸਰਤਾਜ ਵੀ ਇਹੋ ਕਹਿ ਰਿਹੈ, ‘ਜੰਗ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਆਮ ਨਹੀਓ ਹੁੰਦੇ..।’ ਪੰਜਾਬਣਾਂ ਖੈਰਾਂ ਮੰਗਦੀਆਂ, ‘ਬਸਰੇ ਦੀ ਲਾਮ ਟੁੱਟ ਜਾਏ, ਨੀ ਮੈਂ ਰੰਡੀਓਂ ਸੁਹਾਗਣ ਹੋਵਾਂ।’ ਕਿਤੋਂ ਦੂਰੋਂ ਡਾਕੀਆ ਆਉਂਦਾ ਦਿਸਦਾ ਤਾਂ ਘਰਾਂ ’ਚ ਸੱਥਰ ਵਿਛਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ। ਇੱਧਰੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਵੀ ਇਰਾਕ ’ਚ ਖਜੂਰਾਂ ਦੇ ਆਹੂ ਲਾਹੀ ਗਏ। ਅਮਨ ਦੇ ਡਾਕੀਏ ਕਿਧਰ ਗੁਆਚ ਗਏ। ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਦੱਸਣਾ।

        ‘ਚੰਦਰਾ ਗੁਆਂਢ ਨਾ ਹੋਵੇ..।’ ਜਦੋਂ ਗੁਆਂਢੀ ਹੀ ਧਰਮ ਪੁੱਛ ਪੁੱਛ ਸੁਹਾਗ ਉਜਾੜੇ, ਫਿਰ ਖ਼ੂਨ ਤਾਂ ਖੌਲੇਗਾ ਹੀ। ਅਸਾਡੇ ਤਾਂ ਬਿਰਧ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਬੁੱਢ ਸੁਹਾਗਣ’ ਦੀ ਅਸੀਸ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਣੋਂ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਦੀਆਂ। ਗੁਆਂਢੀ ਕਿਵੇਂ ਭੁੱਲ ਕਰ ਬੈਠੇ, ਬਲੈਕ-ਆਊਟ ਹੋਇਆ, ਸਾਇਰਨ ਵੀ ਵੱਜੇ, ਅਸਮਾਨੋਂ ਅੱਗ ਵਰ੍ਹੀ। ਜਦ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਨੇ ਟਰੇਲਰ ਦਿਖਾਇਆ, ਗੁਆਂਢੀ ਦਾ ਨੰਗਪੁਣਾ ਤੇ ਮਲੰਗਪੁਣਾ ਗੁੱਥਮ-ਗੁੱਥਾ ਹੋ ਗਏ।

       ਜੱਟ ਐਂਡ ਜੂਲੀਅਟ ਦਾ ਡਾਇਲਾਗ ਥੋੜ੍ਹਾ ਠੀਕ ਜਾਪਦੈ, ‘ਬਿਗਾਨੇ ਮੁਲਕ ’ਚ ਪੰਜਾਬੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਕੰਮ ਆਉਂਦੈ।’ ਏਅਰ ਮਾਰਸ਼ਲ ਅਮਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਆਖ਼ਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਢਾਲ ਬਣੇ। ਗੁਆਂਢੀ ਦੇ ਖ਼ੁਆਬ ਟੈਰਾਲੀਨ ਵਾਂਗੂ ਪਾੜ’ਤੇ। ਗੁਆਂਢੀ ਲੰਗਾਰ ਹੋਏ ਅਰਥਚਾਰੇ ਦਾ ਝੱਗਾ ਲੈ ਭੱਜੇ। ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਮੁਦਰਾ ਕੋਸ਼ ਆਲੇ ਦਰਜ਼ੀ ਵੀ ਟਿੱਚਰੀ ਬੜੇ ਨੇ, ‘ਭਾਈ ਜਾਨ! ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਟਾਕੀਆਂ ਲਵਾਈ ਜਾਓਗੇ। ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਦਰਜ਼ੀ ਨੇ ਕੰਧੂਈ ਨਾਲ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇ ਪਾਟੇ ਝੱਗੇ ’ਤੇ ਦੋ ਚਾਰ ਤੋਪੇ ਲਾ ਦਿੱਤੇ।

       ਅਮਰੀਕਾ ਤਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਕੋਤਵਾਲ ਅਖਵਾਉਂਦੈ। ਬਿੱਲੀਵਾਦ ਦੇ ਯੁੱਗ ’ਚ ਬਾਂਦਰਗਿਰੀ ਕਰਨਾ ਨੀ ਭੁੱਲਦਾ। ਲੋਕ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਗਪੌੜਸੰਖ ਵੀ ਆਖਦੇ ਨੇ। ਕਾਮਰੇਡ ਜੋ ਮਰਜ਼ੀ ਆਖਣ, ਤਾਇਆ ਟਰੰਪ ‘ਗਲੋਬਲ ਵਿਚੋਲੇ’ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਟਰੰਪ ਨੇ ਗੋਲੀਬੰਦੀ ਅਲਾਪੀ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਘਰੋਂ ਇੱਕੋ ਅਸੀਸ ਆਈ, ‘ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਪੁੱਤ ਟਰੰਪ।’ ਲੜਾਕਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਂਤਪੁਰੀ ਆਖਦੈ, ਹੁਣ ਭਾਵੇਂ ਟਰੰਪ ਭਦੌੜ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜ ਲਵੇ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੱਲ੍ਹੇ ਬੱਲ੍ਹੇ ਕਰਾ ਦੇਣਗੇ। ਲਾਭ ਉਗੋਕੇ ਨੂੰ ਆਪੇ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਮਨਾ ਲਊ।

         ਉੱਧਰ, ‘ਗ਼ਦਰ’ ਫਿਲਮ ਆਲਾ ਤਾਰਾ ਸਿਓਂ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀ ਸੁਰ ਲਾ ਰਿਹੈ, ‘ਹਮਾਰਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਥਾ, ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਹੈ, ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਰਹੇਗਾ।’ ਗੁਆਂਢੀ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਮਿਰਗੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਂਦੈ, ਭਾਰਤ ਜੁੱਤੀ ਸੁੰਘਾ ਛੱਡਦੈ। ਜਿਵੇਂ ਨੂੰਹ ਸੱਸ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਹੱਲ ਯੂ.ਐਨ ਕੋਲ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਉਵੇਂ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿ ਦਾ ਝਗੜਾ ਵੀ ਮੁੱਕਣਾ ਔਖੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਫਰਵਰੀ 1999 ’ਚ ਬੱਸ ’ਚ ਲਾਹੌਰ ਗਏ। ਅੱਗਿਓ 37 ਵਰਿ੍ਹਆਂ ਦੀ ਕੁਆਰੀ ਲੇਖਕਾ ਬੀਬੀ ਅਤੀਆ ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਦਾ ਵਾਜਪਾਈ ’ਤੇ ਦਿਲ ਆ ਗਿਆ।

       ਜਦ ਮੁੰਡਾ ਦੇਖਿਆ ਹੋਊ ਤਾਂ ਅਤੀਆ ਦੇ ਚੇਤਿਆਂ ’ਚ ਕੁਲਦੀਪ ਮਾਣਕ ਤਸ਼ਰੀਫ਼ ਲਿਆਏ ਹੋਣਗੇ, ‘ਤੇਰੀ ਹਾਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਰਾਂਝਾ..।’ ਲਾਹੌਰ ’ਚ ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੰਨਿਆ ਅਤੀਆ ਸ਼ਮਸ਼ਾਦ ਨੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਢੋਲ ਵਜਾ’ਤਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ 74 ਸਾਲਾ ਯੋਗ ਤੇ ਸਾਊ ਮੁੰਡਾ ਵਾਜਪਾਈ ਪਸੰਦ ਹੈ। ਨਿਆਣੀ ਅਤੀਆ ਨੇ ਸ਼ਰਤ ਰੱਖ’ਤੀ, ਪਿਆਰੇ! ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਗੱਲ ਤੋਰੋਂਗੇ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਬੇਗ਼ਮ ਬਣਾਂਗੀ। ਵਾਜਪਾਈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੜ੍ਹੇ, ਇੱਕ ਲੱਥੇ। ਵਾਜਪਾਈ ਮੁੜ ਆਏ ਪਰ ਅਤੀਆ ਗਾਉਣੋਂ ਨੀ ਹਟੀ, ‘ਪਰਦੇਸੀ-ਪਰਦੇਸੀ ਜਾਣਾ ਨਹੀਂ, ਮੁਝੇ ਛੋਡ ਕੇ।’

        ਮਰਹੂਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਵੀ ਵਾਜਪਾਈ ਨਾਲ ਲਾਹੌਰ ਗਏ। ਵਾਜਪਾਈ ਤੋਹਫ਼ੇ ’ਚ ਅਤੀਆ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਲੈ ਕੇ ਮੁੜੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਬਾਦਲ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਭੇਡੂ ਲੈ ਕੇ ਮੁੜੇ ਸਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਦਤ ਤੋਂ ਮਜਬੂਰ ਹੈ। ਵਾਜਪਾਈ ਨੂੰ ਜੱਫੀਆਂ ਪਾਈ ਗਿਆ, ਨਾਲੇ ਕਾਰਗਿਲ ’ਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰੀ ਗਿਆ। ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਕਿ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਨੇ ਗੁਆਂਢੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਵਾਰ ਗਲੋਟੇ ਵਾਂਗੂ ਉਧੇੜਿਐ। ਗੁਆਂਢੀ ਦੇ ਚਾਲ-ਚਰਿੱਤਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਭੁੱਲਿਆ ਨਹੀਂ। ਰੰਗੀਨ ਤਬੀਅਤਾਂ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਜਰਨੈਲਾਂ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਬਣੀਆਂ ਨੇ।

        ਆਓ ਯਾਹੀਆ ਖ਼ਾਨ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ਸੁਣੋ। ਅਕੇਰਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫਿਲਮੀ ਅਦਾਕਾਰ ਤਰਾਨਾ ਯਾਹੀਆ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਈ। ਅਰਦਲੀ ਨੇ ਅਣਦੇਖੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਜਦੋਂ ਕਈ ਘੰਟਿਆਂ ਮਗਰੋਂ ਤਰਾਨਾ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੀ ਤਾਂ ਅਰਦਲੀ ਨੇ ਪੈਰ ਗੱਡ ਸਲੂਟ ਮਾਰਿਆ। ਤਰਾਨਾ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਸਲੂਟ ਕਿਉਂ। ਅਰਦਲੀ ਫ਼ਰਮਾਏ, ਬੀਬਾ! ਜਦ ਅੰਦਰ ਗਏ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਤਰਾਨਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਕੌਮੀ ਤਰਾਨਾ ਬਣ ਗਏ ਹੋ। ਕਿਤੇ ਨੇੜੇ ਨਵਜੋਤ ਸਿੱਧੂ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕਹਿਣੋਂ ਨਾ ਟਲਦਾ, ‘ਠੋਕੋ ਤਾਲੀ’। ਟਲਿਆ ਅਮਰਿੰਦਰ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਸੀਤਾ ਫਲ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਭੇਟ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।

       ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਕਿਥੋਂ ਦਾ ਭਲਾਮਾਣਸ ਹੈ। ਕਦੇ ਤੋਪਾਂ ਨੂੰ ਚਰਾਉਣ ਇਰਾਕ ਗਿਆ ਤੇ ਕਦੇ ਵੀਅਤਨਾਮ। ਕੋਰੀਆ ਤੇ ਜਾਪਾਨ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲੇ। ਅਲਕਾਇਦਾ ਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਅਸਲ ਪਿਓ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਹੀ ਹੈ। ਰੂਸ ਆਲੇ ਜਦੋਂ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ’ਚ ਵੜੇ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਗੋਦੀ ’ਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲਾਦੇਨ ਦਾ ਪਾਲਣਹਾਰ ਵੀ ਅਮਰੀਕਾ ਬਣਿਆ। ਹੁਣ ਵਰਿ੍ਹਆਂ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਕਰੈੱਚ ਖੋਲ੍ਹ ਰੱਖਿਐ। ਇੱਧਰ, ਭਾਰਤ ਦੇਖਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀਰ-ਜ਼ਾਰਾ ਫਿਲਮ ਦੇਖ ਲਓ, ਨਾਲੇ ਆਹ ਗਾਣਾ ਧਿਆਓ..‘ਐਸਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਮੇਰਾ..।’

        ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਔਖ ਆਈ, ਝੱਲਣਾ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਪਿਆ। ਪਾਸ਼ ਦੀ ਤੁਕ ਐ, ‘ਇਹ ਤਾਂ ਪਾਪੀ ਪੇਟ ਸਨ, ਜੋ ਪੁਤਲੀਆਂ ਬਣ ਨੱਚੇ।’ ਅਮਨ ਦੀ ਘੁੱਗੀ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਸੁੱਖ ਮੰਗਦੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਵੇਲਿਆਂ ’ਚ ਖ਼ਾਨ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਵੀ ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਦੂਤ ਬਣਿਆ ਜਿਹਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਲੇ ਕਾਫ਼ਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਆਲੇ ਸਰਹੱਦੀ ਗਾਂਧੀ ਆਖਦੇ ਸਨ। ਐੱਨ.ਐੱਸ.ਰਤਨ ਨੇ ਕਿਆ ਖ਼ੂਬ ਲਿਖਿਐ, ‘ਧਰਮਾਂ-ਧੜਿਆਂ ਧਰਤੀ ਵੰਡੀ, ਕਿਸ ਵਿਹੜੇ ਮੈਂ ਪੀੜ੍ਹਾ ਡਾਹਵਾਂ।’ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਤੋਏ ਤੋਏ ਸਰਹੱਦਾਂ ਟੱਪੀ ਹੈ। ਭਲਿਓ! ਤਾਲਸਤਾਏ ਦੀ ‘ਜੰਗ ਤੇ ਅਮਨ’ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਲੈਂਦੇ।

       ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਮੈਦਾਨ-ਏ-ਜੰਗ ’ਚ ਵੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨੋਂ ਨੀ ਹਟਦਾ ਸੀ। ਅਸਾਡੇ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਤਾਂ ਘਰ ਘਰ ’ਚ ਖ਼ੌਫ਼ ਦੇ ਸੱਥਰ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤੇ। ਜੰਗਬਾਜ਼ ਐਂਕਰ ਜਦੋਂ ਗੱਜਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬਨੇਰਿਆਂ ’ਤੇ ਬੈਠੀਆਂ ਅਮਨ ਦੀਆਂ ਘੁੱਗੀਆਂ ਵੀ ਦਹਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਾਰਜ ਬੁਸ਼ ਨੇ ਇਰਾਕ ਜੰਗ ਵੇਲੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਵਾਰਤਾ ’ਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਰਾਕ ’ਚ ਢਾਈ ਲੱਖ ਲੋਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੁੱਤਾ ਮਾਰਾਂਗੇ। ਮੀਡੀਆ ਇੱਕੋ ਸੁਰ ਬੋਲਿਆ, ਕੁੱਤਾ ਕਿਓਂ? ਬੁਸ਼ ਨੇ ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਸਾਥੀ ਦੇ ਹੁੱਜ ਮਾਰੀ, ਦੇਖਿਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਫਿਕਰ ਐ, ਢਾਈ ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਨਹੀਂ।

       ਸਿਆਣੇ ਆਖਦੇ ਨੇ, ‘ਚੰਗੇ ਮਲਾਹ ਦੀ ਪਛਾਣ ਤੂਫ਼ਾਨ ਆਉਣ ’ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।’ ਜੰਗ ਦਾ ਸਾਇਰਨ ਕੀ ਵੱਜਿਆ, ‘ਆਪ’ ਦੀ ਦਿੱਲੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ‘ਬਦਲਾਅ’ ਨੂੰ ਬੁੱਕਲ ’ਚ ਲੈ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਜਾ ਬੈਠੀ। ਪੰਜਾਬ ਆਲੇ ਵਜ਼ੀਰ ਸਰਹੱਦਾਂ ’ਤੇ ਡਟੇ ਰਹੇ। ਜਿਉਂ ਹੀ ਗੋਲੀਬੰਦੀ ਹੋਈ, ਦਿੱਲੀ ਆਲੇ ਲੀਡਰ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਮੁੜ ਲੈਂਡ ਕਰ ਗਏ। ਮੋਢਿਆਂ ਤੇ ਬੈਠਾ ‘ਬਦਲਾਅ ਸਿੰਘ’ ਹੇਕਾਂ ਲਾਉਣੋਂ ਨਾ ਹਟੇ, ‘ਦਿਲ ਦੀਆ ਹੈ, ਜਾਨ ਵੀ ਦੇਂਗੇ, ਐ ਵਤਨ ਤੇਰੇ ਲੀਏ..।’

(15 ਮਈ 2025)

                                     ਜੈਲੀ ਮਲੰਗ, ਵੈਲੀ ਟਰੰਪ
                                                         ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ  

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਅਮਰੀਕਾ ’ਚੋਂ ਹੁਣ ‘ਵੈਲੀਫੋਰਨੀਆ’ ਦਾ ਝਉਲਾ ਪੈਂਦੈ। ਇੰਜ ਜਾਪਦੈ ਜਿਵੇਂ ਟਰੰਪ ’ਚ ਬਠਿੰਡੇ ਵਾਲਾ ਦਿਓ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਟਰੰਪ ਤਸ਼ਰੀਫ਼ ਲਿਆਏ ਨੇ, ਸਭ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਡੰਗਰ ਵੱਛੇ ਸਾਂਭਣ ਲੱਗੇ ਨੇ। ਟਰੰਪ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਉਸ ਵੈਲੀ ਵਰਗੈ ਜਿਹੜਾ ਜਣੇ ਖਣੇ ਦੇ ਗਲ ਪੈਂਦਾ ਫਿਰਦੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਹੰਕਾਰ ਜਮਾਂਦਰੂ ਹੈ, ਤਾਹੀਓਂ ਕਦੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਤੇ ਕਦੇ ਇਰਾਕ ’ਚ ਟਕੂਏ ’ਤੇ ਟਕੂਏ ਖੜਕਿਆ। ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ‘ਥਾਣੇਦਾਰ’ ਨੂੰ ਵੀਅਤਨਾਮ ’ਚ ਮੂੰਹ ਦੀ ਖਾਣੀ ਪਈ। ਅਮਰੀਕਪੁਰੀ ਨੇ ਜੰਗ ਮੌਕੇ ਆਪਣੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਲਈ ਥਾਈਲੈਂਡ ਨੂੰ ਐਸ਼ਗਾਹ ਬਣਾ ਧਰਿਆ।

        ਸੱਜਣ ਜਣੋ! ਆਓ ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਚੱਲੀਏ। ਔਹ ਦੇਖੋ, ਪੀੜ੍ਹੀ ’ਤੇ ਬੈਠਾ ਟਰੰਪ ਮੁਹੰਮਦ ਸਦੀਕ ਦੇ ਗਾਣੇ ’ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਮਸਤੀ ’ਚ ਝੂਮਦਾ ਪਿਐ, ‘ਅਸੀਂ ਵੈਲੀਆਂ ਨੇ ਵੈਲ ਕਮਾਉਣੇ, ਸਾਡੀ ਕਿਹੜਾ ਮੰਗ ਛੁੱਟ ਜੂ।’ ਬਈ! ਸਦਕੇ ਜਾਈਏ ਇਹੋ ਜੇਹੇ ਵੈਲੀ ਦੇ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ’ਚ ਲਲਕਾਰੇ ਮਾਰਨੋ ਨੀਂ ਹਟ ਰਿਹਾ। ‘ਅਕਲਾਂ ਬਾਝੋਂ, ਅਮਰੀਕਾ ਖ਼ਾਲੀ।’ ਭਲਵਾਨ ਜੀ! ਜੇ ਕੋਈ ਪੰਜ ਤਿੰਨ ਕਰੇ ਤਾਂ ‘ਜੱਟ ਐਂਡ ਜੂਲੀਅਟ’ ਵਾਲੇ ਹੌਲਦਾਰ ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਦੱਸਣਾ, ਉਹਨੂੰ ‘ਪਟਾਤੰਤਰ’ ਦੀ ਖਾਸ ਮੁਹਾਰਤ ਐ। 

       ਇਬਰਾਹਿਮ ਲਿੰਕਨ ਕੱਦ ਦਾ ਲੰਮਾ ਸੀ, ਟਰੰਪ ਦੀ ਜੀਭ ਲੰਮੀ ਹੈ। ‘ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ’ ਵਾਲੇ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਟਰੰਪ ਝੂਠ ਬਹੁਤ ਬੋਲਦੈ। ਭਲਿਓ, ਇਹ ਤਾਂ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ‘ਗਪੌੜਸੰਖ’ ਵਾਲਾ ਨੋਬੇਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਿੱਧਾ ਥੋਡੀ ਝੋਲੀ ਪਊ। ਸਿਆਣੇ ਜੋ ਮਰਜ਼ੀ ਆਖੀ ਜਾਣ ਕਿ ‘ਚੰਗੇ ਫਲਾਂ ਦੀ, ਮਾੜੇ ਰੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਆਸ ਨਾ ਕਰੋ।’ ਆਓ ਹੁਣ ਮਲੰਗਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਚੱਲੀਏ। ਯੂਕਰੇਨ, ਤਿੰਨ ਵਰਿ੍ਹਆਂ ਤੋਂ ਰੂਸ ਆਲਾ ਪੂਤਿਨ ਲਤਾੜੀ ਜਾ ਰਿਹੈ। ਪਹਿਲੋਂ ਕਾਮੇਡੀਅਨ ਸੀ, ਹੁਣ ਯੂਕਰੇਨ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਐ ਜ਼ੇਲੈਂਸਕੀ, ਤਿੰਨ ਵਰਿ੍ਹਆਂ ਤੋਂ ਨੰਗੇ ਧੜ ਡਟਿਐ। 

       ਜਿਵੇਂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਮਿਰਜ਼ੇ ਨੂੰ ਜੰਡ ਹੇਠਾਂ ਘੇਰਿਆ ਸੀ, ਉਵੇਂ ਰੂਸ ਨੇ ਜ਼ੇਲੈਂਸਕੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਜ਼ੇਲੈਂਸਕੀ ਦਾ ਮੜੰ੍ਹਗਾ ਪਿੰਡ ਆਲੇ ਜੈਲੀ ਮਲੰਗ ’ਤੇ ਪੈਂਦੈ, ਜੀਹਦੇ ਕੋਲ ਮਲੰਗਪੁਣਾ ਵੀ ਹੈ, ਦੀਵਾਨਗੀ ਵੀ, ਨਾਲੇ ਫ਼ਕੀਰੀ ਵਾਲਾ ਝੋਲਾ ਵੀ। ‘ਮਰਨ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀ, ਡਾਢੇ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ।’ ਜ਼ੇਲੈਂਸਕੀ ਉਰਫ਼ ‘ਜੈਲੀ ਮਲੰਗ’, ਅਣਖ ਦੀ ਸਲੀਬ ਮੋਢੇ ’ਤੇ ਚੁੱਕ ਸਿੱਧਾ ਵਾਈਟ  ਹਾਊਸ ਆਣ ਵੜਿਆ। ਲਓ ਜੀ! ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ, ‘ਲੜ ਗਿਆ ਪੇਚਾ, ਸੋਹਣੇ ਸੱਜਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ।’ ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ’ਤੇ ਵੈਲੀ ਬੈਠਾ ਸੀ, ਦੂਜੀ ’ਤੇ ਮਲੰਗ। 

       ਟਰੰਪ ਫ਼ਰਮਾਏ, ਕਾਕਾ! ਤੂੰ ਸ਼ੁਕਰ ਕਰ ਅਸਾਡਾ। ਕਿਉਂ ਕਰਾਂ, ਅੱਗਿਓਂ ਜੁਆਬ ਮਿਲਿਆ। ਪੱਤੇ ਥੋਡੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ, ਬਾਬਾ ਟਰੰਪ ਬੋਲੇ। ਮਲੰਗ ਜੀ ਤਪ ਗਏ, ‘ਮੈਂ ਯੁੱਧ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ’ਚ ਹਾਂ, ਕੋਈ ਪੱਤੇ ਨਹੀਂ ਖੇਡ ਰਿਹਾ।’ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਨਹਿਲੇ ’ਤੇ ਦਹਿਲਾ ਵੱਜਦਾ ਰਿਹਾ, ਦੁਨੀਆ ਦੇਖਦੀ ਰਹੀ। ਜੈਲੀ ਮਲੰਗ ਨੇ ਵੈਲੀ ਦੀ ਅੱਖ ’ਚ ਅੱਖ ਪਾਈ। ਨਾ ਸੌਰੀ ਕਿਹਾ, ਨਾ ਥੈਂਕ ਯੂ। ਰੂਸ ਆਲੇ ਬੋਲੇ, ‘ਅਸੀਂ ਹੈਰਾਨ ਹਾਂ, ਟਰੰਪ ਨੇ ਮਲੰਗ ਦੇ ਥੱਪੜ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ।’ ਟਰੰਪ ਦੀ ਧੌਂਸ ਤੇ ਮਲੰਗ ਦੀ ਅਣਖ, ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ’ਚ ਗੁੱਥਮਗੁੱਥਾ ਹੋ ਗਈਆਂ। 

       ਜੈਲੀ ਦਾ ਮੜਕ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਵੈਲੀ ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਕੰਨ ਰਗੜਦਾ ਰਿਹਾ। ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਹੰਕਾਰ ਦੇ ਦੌਰੇ ਵਾਰ ਵਾਰ ਪਏ, ਜੈਲੀ ਵੈਲੀ ਜੁੱਤੀ ਸੁੰਘਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਯੂਰਪ ਦੇ ਚੁਬਾਰੇ ’ਤੇ ਗਾਣਾ ਵੱਜਿਆ, ‘ਤੇਰੇ ਯਾਰ ਨੂੰ ਦੱਬਣ ਨੂੰ ਫਿਰਦੇ ਸੀ..।’ ਸਾਹਿਰ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਫ਼ਰਮਾ ਰਹੇ ਨੇ, ‘ਏਕ ਸਹਿਨਸ਼ਾਹ ਨੇ ਦੌਲਤ ਕਾ ਸਹਾਰਾ ਲੇ ਕਰ, ਹਮ ਗਰੀਬੋਂ ਦੀ ਮੁਹੱਬਤ ਕਾ ਉਡਾਇਆ ਹੈ ਮਜ਼ਾਕ।’ ਐਰੇ ਗੈਰੇ ਦੀ ਇਹ ਮਜਾਲ! ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਹ ਸੋਚ ਯੂਕਰੇਨੀ ਮਦਦ ਲਈ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਭਾਈ ਟਰੰਪ ‘ਟੈਰਿਫ਼ ਕਿੰਗ’ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਕੈਨੇਡਾ ਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪੁੱਛ ਕੇ ਦੇਖ ਲਵੋ। 

        ਜੈਲੀ ਕਹਿੰਦਾ, ‘ਮੈਂ ਵੀ ਕੋਈ ਗੁੜ ਦੀ ਰੋੜੀ ਨਹੀਂ।’ ਜੈਲੀ ਦੇ ਮਨ ’ਚ ਗੂੰਜ ਪਈ, ‘ਚੱਲ ਉੱਡ ਜਾ ਰੇ ਪੰਛੀ, ਯੇਹ ਦੇਸ਼ ਹੂਆ ਬੇਗਾਨਾ..।’ ਟਰੰਪ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਛਿਤਰੌਲ ਕਰ ਜੈਲੀ ਬੇਰੰਗ ਚਿੱਠੀ ਵਾਂਗੂ ਮੁੜ ਆਇਆ। ਵੈਲੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੜ੍ਹੇ, ਇੱਕ ਉੱਤਰੇ, ਕਿਤੇ ਬਿੰਨੂ ਢਿੱਲੋਂ ਕੋਲ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਆਖਦਾ, ‘ਬਾਹਲਾ ਕੱਬਾ ਸੁਭਾਅ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦੈ।’ ਕਈ ਜੈਲੀ ਨੂੰ ਨਿੰਦ ਵੀ ਰਹੇ ਨੇ, ਅਖੇ! ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਬਲਦੀ ਦੇ ਬੂਥੇ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਉਂਜ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਦਿਖਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਾਲਜੇ ਠੰਢ ਪਾ ਗਿਆ ਜੈਲੀ। 

        ਸਿਆਣੇ ਆਖਦੇ ਨੇ, ‘ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਫੱਟ ਭਰ ਜਾਂਦੈ, ਜੀਭ ਦਾ ਨਹੀਂ।’ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਹੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਮਾਸ ਖਾਣੈ, ਅੱਗਿਓਂ ਸਹੇ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕਿਹਾ, ਭਰਾਵਾ ! ਆਪਦਾ ਹੀ ਬਚਿਆ ਰਹੇ, ਇਹੋ ਕਾਫ਼ੀ ਐ। ਜੈਲੀ ਮਲੰਗ ਨੇ ਸਾਈਕਲ ਚੁੱਕਿਆ, ਯੂਰਪ ਦੇ ਪਹੇ ’ਤੇ ਪਾ ਲਿਆ ਤੇ ਰੇਡੀਓ ਕਰ ਲਿਆ ਆਨ,..‘ਬੇਕਦਰੇ ਲੋਕਾਂ ’ਚ ਕਦਰ ਗੁਆ ਲਏਂਗਾ..।’ ਯੂਰਪ ਆਲਿਆਂ ਨੇ ਪਹਿਲੋਂ ਤੇਲ ਚੋਇਆ, ਫਿਰ ਜੈਲੀ ਮਲੰਗ ਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਆਖਿਆ, ‘ਹਮੇ ਤੁਮਸੇ ਪਿਆਰ ਕਿਤਨਾ..।’ ਪੋਲੈਂਡ ਵਾਲੇ ਨੇ ਮੱਥਾ ਚੁੰਮ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਆਖ ਦਿੱਤਾ, ‘ਨਾ ਰੋ ਧੀਏ ਸੱਸੀਏ, ਪੰਨੂ ਵਰਗੇ ਬਲੋਚ ਬਥੇਰੇ।’ 

       ਜੈਲੀ ਅੱਖਾਂ ਭਰ ਆਇਆ, ‘ਮੇਰੇ ਲਹਿਜ਼ੇ ਮੇਂ ਜੀ ਹਜ਼ੂਰ ਨਾ ਥਾ, ਔਰ ਮੇਰਾ ਕਸੂਰ ਨਾ ਥਾ।’ ਓਹ ਦਿਨ ਵੀ ਹੁਣ ਕਿਵੇਂ ਭੁੱਲੀਏ, ਜਦੋਂ ਨਾਅਰੇ ਦੀ ਗੂੰਜ ਪਈ ਸੀ, ‘ਅਬਕੀ ਬਾਰ ਟਰੰਪ ਸਰਕਾਰ’। ਟਰੰਪ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਜੇ ਤਾਂ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨਾਲ ਘਿਓ ਖਿਚੜੀ ਹੋਏ ਸਨ। ‘ਸ਼ੋਅਲੇ’ ਫ਼ਿਲਮ ਵਾਲੇ ਬੰਬੂਕਾਟ ’ਚ ਬੈਠ ਗੇੜੀ ਵੀ ਲਾਈ, ‘ਯੇ ਦੋਸਤੀ, ਹਮ ਨਹੀਂ ਛੋੜੇਗੇ।’ ਟਰੰਪ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੀਵੀ ਮਿਲੇਨੀਆ ਨਾਲ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ’ਚ ਵੀ ਚਰਨ ਕਮਲ ਪਾਏ ਸਨ। ਗ਼ਰੀਬੀ ਲੁਕੋਣ ਲਈ ਜਿਵੇਂ ਮੋਦੀ ਨੇ ਗ਼ਰੀਬ ਬਸਤੀ ਅੱਗੇ ਕੰਧ ਕੱਢੀ ਸੀ, ਉਹੀ ਹਾਲ ਹੁਣ ਮੈਕਸਿਕੋ ਦੀ ਕੰਧ ਦਾ ਹੈ। 

       ਟਰੰਪ ਬੰਦਿਆ! ਹੁਣ ਕਿਉਂ ਅੱਖਾਂ ਫੇਰ ਗਿਆ। ਤੇਰਾ ਕੀ ਘਟਣਾ ਸੀ, ਜੇ ‘ਵਿਸ਼ਵ ਗੁਰੂ’ ਨੂੰ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ’ਤੇ ਬੁਲਾ ਲੈਂਦਾ। ਉਦੋਂ ਪੱਗ ਵੱਟ ਭਰਾ ਬਣੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਮੂੰਹ ਫੱਟ ਭਰਾ ਲੱਗਦੇ ਨੇ। ਪੰਜਾਬੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਡਾਇਲਾਗ ਢੁਕਵਾਂ ਜਾਪਦੈ, ‘ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੱਜ ਕੇ ਜਲੀਲ ਕੀਤਾ, ਅਸਾਂ ਮਾਸਾ ਨਾ ਫ਼ੀਲ ਕੀਤਾ।’ ਅਮਰੀਕੀ ਜਹਾਜ਼ ਜਦੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਲੈਂਡ ਹੋਏ ਤਾਂ ਪੈਰਾਂ ’ਚ ਬੇੜੀਆਂ ਤੇ ਹੱਥਕੜੀਆਂ ’ਚ ਜਕੜੇ ਮੁੰਡੇ, ਜਲਾਲਤ ਦਾ ਸਿਖਰ ਸੀ। ਡਿਪੋਰਟ ਹੋਏ ਗੁਜਰਾਤੀ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ‘ਗੁਜਰਾਤ ਮਾਡਲ’ ਦੇ ਕੰਧਾੜੇ ਚੜ੍ਹ ਮਾਪਿਆਂ ਕੋਲ ਜਾ ਪੁੱਜੇ। 

       ਸਭ ਕੁੱਝ ਦੇਖ ਦਿੱਲੀ ਵਿਯੋਗ ’ਚ ਕੂਕਣ ਲੱਗੀ, ‘ਅਸੀਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਲਾਈਆਂ ਸੀ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਸਤੇ...।’ ਔਹ ਕਾਕਾ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਐਵੇਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦੈ। ਪਾਰਕ ’ਚ ਬੈਠਾ ਦਿਲ ਬਹਿਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ‘ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਿੱਛੇ ਤੂੰ ਫਿਰਦੈ, ਸਾਡੀ ਜੁੱਤੀ ਦੀਆਂ ਨੋਕਾਂ ਨੇ।’ ਭੇਤੀ ਦੱਸਦੇ ਨੇ ਕਿ ਜਦੋਂ ਰੱਬ ਅਕਲ ਦੇ ਗੱਫੇ ਵਰਤਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਰੁੱਸ ਕੇ ਚੰਦ ਭਾਨ ਦੇ ਟੇਸ਼ਨ ’ਤੇ ਜਾ ਬੈਠਾ ਸੀ। ‘ਸਬ ਕੋ ਸਨਮਤੀ ਦੇ ਭਗਵਾਨ।’ ਆਪਾਂ ਗੱਲ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਕਰਦੇ ਪਏ ਸੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਹਾਸਰਸ ਕਲਾਕਾਰ ਜੈਲੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹਸਤੀ ਦਿਖਾ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਟਰੰਪ ਵਰਗੇ ਨਾਲ ਵਾਹ ਪਏ, ਬੱਸ ਜੈਲੀ ਮਲੰਗ ਨੂੰ ਧਿਆ ਲਿਆ ਕਰਨ।

       ਕਾਮਰੇਡ ਆਖਦੇ ਨੇ ਕਿ ਹੱਲਾ ਵੱਡਾ ਐ, ਲੜਾਈ ਸਾਮਰਾਜੀ ਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਤਾਕਤਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਇੱਕੋ ਥਾਲੀ ਦੇ ਚੱਟੇ ਵੱਟੇ ਨੇ। ਅਖੀਰ ’ਚ ਇੱਕ ਲਤੀਫ਼ਾ। ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਦਾ ਵੇਲਾ ਸੀ, ਟਰੇਨ ’ਚ ਪੰਜ ਸੱਤ ਕਾਮਰੇਡ ਗੰਭੀਰ ਸੰਵਾਦ ’ਚ ਉਲਝੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇੱਕ ਆਖਦਾ ਪਿਆ ਸੀ ਕਿ ਏਹ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਆਖਣ ਲੱਗਾ, ਪੁਆੜਾ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਹੈ, ਤੀਜਾ ਬੋਲਿਆ ਇਹ ਦੌਰ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਦਾ ਹੈ, ਚੌਥਾ ਆਖਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਮਾਜਵਾਦ ਕਿਥੇ ਹੈ। ਉਪਰਲੇ ਬਰਥ ’ਚ ਸੁੱਤਾ ਪਿਆ ਯਾਤਰੀ ਅੱਖਾਂ ਮੱਲਦਾ ਉੱਠਿਆ, ਆਖਣ ਲੱਗਾ, ਸਾਥੀਓ! ਜਦੋਂ ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਦੱਸਣਾ, ਮੈਂ ਉਤਰਨੈ।

(5 ਮਾਰਚ 2025)

                                      ਤੂੰ ਅਨਾੜੀ, ਮੈਂ ਖਿਡਾਰੀ..
                                                       ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ   

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਟਰੰਪ ਸਾਹਿਬ ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਨਿਰੇ ਅਨਾੜੀ ਨਿਕਲੇ, ਐਵੇਂ ਬਾਂਅ ਬਾਂਅ ਕਰਵਾ ਬੈਠੇ। ਸਾਡੇ ਸ਼ਾਸਤਰ ਹੀ ਪੜ੍ਹ ਲੈਂਦੇ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਮੋਹ ਤੇ ਕਾਮ ‘ਚ ਤਾਂ ਨਾ ਫਸਦੇ। ਪੋਰਨ ਸਟਾਰ ਸਟੌਰਮੀ ਤੂੰ ਕੁਝ ਤਾਂ ਸ਼ਰਮ ਕਰ, ਐਵੇਂ ਬਿਨਾਂ ਗੱਲੋਂ ਤੂਫ਼ਾਨ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤੈ। ਹਮਾਮ ‘ਚ ਸਭ ਨੰਗੇ ਨੇ, ਟਰੰਪ ਕਿਹੜਾ ਕੋਈ ਏਲੀਅਨ ਹੈ। ਏਨਾ ਭਲਾਮਾਣਸ ਬੰਦਾ, ਉਪਰੋਂ ਦਾਨੀ ਬਿਰਤੀ, ਰਹੇ ਰੱਬ ਦਾ ਨਾਂ। ਨਹੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੌਣ ਸਹਿਮਤੀ ਲੈਂਦੈ, ਭਲੀਏ ਲੋਕੇ ! ਤੇਰਾ ਮੂੰਹ ਬੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਅਗਲੇ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਤੇਰੇ ਚਰਨਾਂ ‘ਚ ਲੱਖਾਂ ਡਾਲਰ ਰੱਖ ਦਿੱਤੇ। ਹਾਲੇ ਆਖਦੀ ਪਈ ਏ, ‘ਕੈਦ ਕਰਾਦੂੰਗੀ ਮੈਂ ਡਿਪਟੀ ਦੀ ਸਾਲੀ‘।

       ਟਰੰਪ ਬਾਬੂ! ਤੂੰ ਟੱਟੂ ਦਾ ਲਾਣੇਦਾਰ ਐਂ, ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਵੇ, ਡੇਢ ਮਣ ਦੀ ਸਟੌਰਮੀ ‘ਤੇ ਪਰਦਾ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਿਆ। ਨਾਲੇ ਯਾਦ ਕਰੋ, ਜਦੋਂ ਤੁਸਾਂ ਨੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਫੇਰਾ ਪਾਇਆ, ਉਦੋਂ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨੇ ਤਾਂ ਮੀਲਾਂ ਲੰਮੀ ਬਸਤੀ ‘ਤੇ ਤਿਰਪਾਲ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਲੈਂਦੇ, ‘ਅਬ ਪਛਤਾਏ ਕਿਆ ਹੋਏ, ਜਬ ਚਿੜ੍ਹੀਆ ਚੁੱਗ ਗਈ ਖੇਤ‘। ਜਨਾਬ-ਏ-ਆਲੀ, ਹੁਣ ਦਿਲ ਹੌਲਾ ਨਾ ਕਰੋ, ਬੱਸ ਸ਼ਸ਼ੀ ਥਰੂਰ ਦੀ ਫੋਟੋ ਕਮਰੇ ‘ਚ ਲਾਓ, ਅਗਰਬੱਤੀ ਜਲਾਓ, ਧਿਆਨ ਚਿੱਤ ਹੋ ਤਿੰਨ ਵੇਲੇ ਧਿਆਓ। ਮਹਾਨ ਭਾਰਤ ‘ਚ ਏਨਾ ਹੁਨਰ ਐ, ਕੋਈ ਮੂੰਹ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾਵੇ। ਵੇਲੇ ਸਿਰ ਜ਼ੁਬਾਨਬੰਦੀ ਦਾ ਗੁਰ ਲੈ ਜਾਂਦੇ, ਅੱਜ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੇ ਚੇਲੇ ਵੀ ਗੱਜ ਵੱਜ ਆਖਦੇ, ‘ਵਾਹ ਉਸਤਾਦ ਵਾਹ‘।

       ਤੁਸੀਂ ਖੁੰਝ ਗਏ, ਕਿਤੇ ‘ਨੌਲਿਜ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਸਮਝੌਤਾ‘ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ, ਆਹ ਦਿਨ ਨਾ ਦੇਖਣੇ ਪੈਂਦੇ, ਅਸਾਂ ਕੋਲ ਤਾਂ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਥਰੂਰ ਨੇ, ਸਭ ਨੂੰ ਡੈਪੂਟੇਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਭੇਜ ਦਿੰਦੇ। ਟੁਣਕਾ ਕੇ ਦੇਖੇ ਹੋਏ ਨੇ, ਤੂਫਾਨਾਂ ‘ਚ ਵੀ ਕੱਚੇ ਘੜੇ ‘ਤੇ ਤਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਪੱਕਾ ਹੀ ਡੁਬੋ ਬੈਠੇ। ਪਿਆਰੇ ਟਰੰਪ! ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜਾ ਬੁੱਢੇ ਹੋ ਚੱਲੇ ਹੋ, ਏਸ ਉਮਰੇ ਹਰ ਦਿਲ ਹੀ ਗਾਉਂਦਾ ਏ, ‘ਏਕ ਲੜਕੀ ਕੋ ਦੇਖਾ ਤੋਂ ਐਸਾ ਲੱਗਾ…..‘। ਸਿਆਣੇ ਆਖਦੇ ਨੇ, ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਆਹ ਫਰਜ਼, ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਗ਼ਲਤੀ ਤੇ ਤੀਜਾ ਮੂਰਖਤਾ। ਮਿਲੇਨੀਆ ਟਰੰਪ, ਖ਼ਾਨਦਾਨੀ ਘਰ ਦੀ ਕੁੜੀ ਐ, ਲਓ ਜੀ, ਥੋਡੇ ਮੂਰਖਤਾ ਹੀ ਰਾਸ ਆ‘ਗੀ।

        70 ਵਰਿ੍ਹਆਂ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਐਨ.ਟੀ.ਰਾਮਾ ਰਾਓ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਘੋੜੀ ਚੜ੍ਹੇ। ਦਿਗਵਿਜੈ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਸਾਂ ਦੀ ਲੰਕਾ ਜੱਗੋਂ ਨਿਆਰੀ। ਬਿਗਾਨੀ ਖੁਰਲੀ ‘ਚ ਮੂੰਹ ਮਾਰਨ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹਰ ਥਾਂ ਉੱਗੀ ਐ। ਢੱਠਿਆਂ ਦੀ ਤਾਂ ਗੱਲ ਹੀ ਛੱਡੋ, ਜਿਹੜੇ ਖੁਰਲੀ ਢਾਹੁਣ ਤੱਕ ਵੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਅਰੇ ਟਰੰਪ ਬਾਬੇ, ਤੁਸਾਂ ਬਿਗਾਨੀ ਖੁਰਲੀ ‘ਚ ਦੋ ਚਾਰ ਮੂੰਹ ਮਾਰ ਵੀ ਲਏ, ਤਾਂ ਕੀ ਪਰਲੋ ਆ ਗਈ। ਬਿੱਲ ਕਲਿੰਟਨ ਵੀ ਮੋਨਿਕਾ ਲੇਵਿੰਸਕੀ ਦੀ ਖੁਰਲੀ ‘ਚ ਮੂੰਹ ਮਾਰ ਬੈਠੇ ਸਨ, ਕੋਈ ਰੱਬ ਦੀ ਕਰਨੀ, ਮਸਾਂ ਬਚੇ ਸਨ। ਬੱਸ ਤੁਸੀਂ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰਨੀ, ਇੱਕ ਦਿਨ ਜ਼ਰੂਰ ਸੱਚੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਾਓਗੇ।

       ਲਓ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਕਥਾ ਵੀ ਸੁਣ ਲਓ। ਅਮਰੀਕੀ ਚੋਣ ‘ਚ ਸਿਰ ਧੜ ਦੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਨ ਲਈ ਕਾਹਲੇ ਅਲ ਗੌਰ ਨੇ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ‘ਚ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਚੁੰਮ ਲਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਵੋਟ ਗਰਾਫ਼ ਪੰਜ ਫੀਸਦੀ ਯਕਦਮ ਵਧ ਗਿਆ। ਬੱਸ ਫੇਰ ਇਹੋ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਰੋਧੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਜਾਰਜ ਬੁਸ਼ ਨੇ ਪੱਲੇ ਬੰਨਿ੍ਹਆ, ਹਰ ਸਟੇਜ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਲਿਜਾਂਦੇ, ਚੁੰਮ ਚੁੰਮ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਕਰ ਦਿੰਦੇ। ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਚੋਣ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ, ਚੁੰਮਣ ਮੁਕਾਬਲਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ‘ਵੱਡਿਆਂ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਮਿਰਚਾਂ‘।

         ਕੇਰਾਂ ਬਲਵੰਤ ਗਾਰਗੀ ਨੇ ਘਰ ਆਈ ਮੇਮ ਨੂੰ ਜਦ ਚੁੰਮਣ ਲੈ ਕੇ ਵਿਦਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਕੋਲ ਬੈਠੇ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਧੀਰ ਆਖਣ ਲੱਗੇ, ਗਾਰਗੀ ਜੀ, ‘ਸਾਡੇ ਤਾਂ ਆਪਦੀ ਜਨਾਨੀ ਦਾ ਚੁੰਮਣ ਲੈਣਾ ਬੱਕਰਾ ਢਾਹੁਣ ਬਰਾਬਰ ਐ।’ ਚੁੰਮਣ ਛੱਡ ਕੇ ਹੁਣ ਟਰੰਪ ਦੇ ਦੁੱਖ ’ਚ ਸ਼ਰੀਕ ਹੋਈਏ, ਔਹ ਦੇਖੋ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ ਨਹੀਂ ਗਈ, ਸਟੌਰਮੀ ਦਾ ਸਤਾਇਆ, ਕਿਵੇਂ ਹੰਝੂ ਵਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਲੱਗਦੈ ਹੁਣ ਹੰਸ  ਰਾਜ ਹੰਸ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ, ‘ਏਹ ਜੋ ਸਿੱਲ੍ਹੀ ਸਿੱਲ੍ਹੀ ਆਉਂਦੀ ਏ ਹਵਾ..।‘

         ਏਦਾਂ ਦੀ ਹਵਾ ਕੇਰਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬੱਚੂ ‘ਤੇ ਵੀ ਵਗੀ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਘੁੰਮਣ ਆਈ ਇੱਕ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਕੁੜੀ ਨੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਐਸਾ ਚਿੱਕੜ ਸੁੱਟਿਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਖਤਰੇ ‘ਚ ਪੈ ਚੱਲੀ ਸੀ। ਓਹ ਤਾਂ ਜਿਉਂਦੀ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ, ਜਿਹਨੇ ਐਸੀ ਕਲਾ ਵਰਤਾਈ, ਮੁੜ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਕੁੜੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਨਜ਼ਰ ਨੀਂ ਆਈ। ਪੁਰਾਣੀ ਕਹਾਵਤ ਐ, ‘ਤਿੱਖੇ ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਾਕ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।‘

         ਪੋਰਨ ਸਟਾਰਣੇ! ਆ ਤੈਨੂੰ ‘ਪੰਜਾਬ ਦਰਸ਼ਨ‘ ਕਰਾਈਏ। ਨਾਲੇ ਤੇਰੇ ਉਸਤਾਦਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਈਏ। ਤੇਰੇ ਵਾਂਗੂ ਇੱਕ ਸਿਰਫਿਰੀ ਔਰਤ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੇ ਸਾਬਕਾ ਐਮ.ਪੀ ਦੀ ‘ਰੰਗੀਨ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ‘ ਜਾਰੀ ਕਰ‘ਤੀ ਸੀ। ਥੋੜਾ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਵੇਂ ਨੇਤਾ ਨੇ ਵੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦਿਖਾਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਨੇ ਐਸੀ ਹੱਥ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਦਿਖਾਈ, ਜ਼ਰੂਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਦੋਂ ਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੋਊ, ‘ਨਾ ਰਹੇਗਾ ਬਾਂਸ, ਨਾ ਵੱਜੇਗੀ ਬੰਸਰੀ‘।

        ਟਰੰਪ ਬੰਦਿਆ, ਤੂੰ ਨਲਾਇਕ ਹੀ ਨਿਕਲਿਐ। ਸਟੌਰਮੀ ਦਾ ਛੋਟਾ ਜੇਹਾ ਮੂੰਹ ਵੀਂ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਾ ਸਕਿਆ। ਤੂੰ ਇੱਕ ਵਾਜ ਤਾਂ ਮਾਰਦਾ, ਇੱਥੋਂ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਭੇਜ ਦਿੰਦੇ, ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦਾ ਕੰਮ ਸੀ, ਸਟੌਰਮੀ ਨੇ ਸੁਪਨੇ ‘ਚ ਵੀ ਤੁਸਾਂ ਕੋਲੋਂ ਡਰਨਾ ਸੀ। ਕੇਰਾਂ ਇੱਕ ਮਰਹੂਮ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਪਾਲ ਦੇ ਫ਼ਰਜ਼ੰਦ ਦੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਕਰਨ ਆਈ ਬੰਗਾਲਣ ਨੇ ਰੌਲਾ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲੀਸ ਐਸੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ, ਅੱਜ ਤੱਕ ਬੰਗਾਲਣ ਕੁਸਕੀ ਨਹੀਂ।

          ਵੈਸੇ ਟਰੰਪ ਬਾਬੇ , ਮੰਨ ਗਏ ਤੇਰੇ ਕੌਨਫੀਡੈਂਸ ਨੂੰ, ਹਾਲੇ ਗੱਜ ਵੱਜ ਕੇ ਆਖਦਾ ਪਿਆ ਏ, ‘ਮੈਂ ਸੱਚਾ ਹਾਂ‘। ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ ਨੇ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ‘ਗਪੌੜਸੰਖ‘ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਸੀ। ਅਖੇ ਨਿੱਤ 12 ਝੂਠ ਬੋਲਦੈ। ਕੋਈ ਐਂਕਰ ਏਦਾਂ ਦੇ ਮੰਦੜੇ ਬੋਲ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨੂੰ ਬੋਲ ਕੇ ਦਿਖਾਵੇ, ਨਾ ਫਿਰ ਜਮਾਨਤ ਨੂੰ ਤਰਸਦਾ ਫਿਰੇ। ਟਰੰਪ ਤੇ ਮੋਦੀ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਜੱਫੀਆਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਭੁੱਲਿਐ। ‘ਦੋਸਤ ਓਹ ਜੋ ਭੀੜ ਪਈ ਤੋਂ ਬਹੁੜੇ।‘

          ਕੱਚੀ ਯਾਰੀ ਲੱਡੂਆਂ ਦੀ ਰਾਸ ਆਈ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ। ਘਬਰਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਬਾਬੇ, ਜ਼ਰੂਰ ਦਿਨ ਫਿਰਨਗੇ। ਸਟਾਰਣੇ, ਤੂੰ ਵੀ ਅਕਲ ਨੂੰ ਹੱਥ ਮਾਰ, ਐਵੇਂ ਹੋਰ ਨਾ ਘੜੀਸ। ਟਰੰਪ ਸਾਹਿਬ, ਇੱਕ ਉਲਾਂਭਾ ਵੀ ਲੈ ਜਾਓ, ਤੁਸੀਂ ਮੂੰਹ ਬੰਦ ਕਰਾਉਣ ਦੇ ਰੇਟ ਏਨੇ ਵਧਾ ਦਿੱਤੇ ਨੇ ਕਿ ਕੋਈ ਗਰੀਬ ਆਸ਼ਕ ਕਿਵੇਂ ਏਨਾ ਭਾਰ ਚੱਕੂ। ਅਖੀਰ ’ਚ ਇਹੋ ਆਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਕੋਈ ਗ੍ਰਹਿ ਚਾਲ ਸੀ, ਟਲ ਜਾਊ। ਅਸਾਂ ਦੀ ਇਹੋ ਦੁਆ ਹੈ, ਜਵਾਨੀਆਂ ਮਾਣੇ, ਜਿਥੇ ਰਹੇ, ਖੁਸ਼ ਰਹੇ। ਭਾਵੇਂ ਜੇਲ੍ਹ ‘ਚ ਹੀ ਰਹੇ..। ਮਨ ਨਾ ਟਿਕੇ, ਤਾਂ ਆਹ ਗੁਣ ਗੁਣਾ ਲੈਣਾ,‘ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਕਹਿ ਗਏ ਸੀਆ ਸੇ..।‘

                                                          ਵਿਚਲੀ ਗੱਲ
                                                 ਅਸੀਂ ਭੌਂਪੂ ਹਾਂ..!
                                                        ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ                

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ‘ਭੌਂਕਿਆ ਦਾ ਲਾਣਾ’, ਨਹੀਓਂ ਮੰਨਦਾ ਭਾਣਾ। ਲਾਣੇ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਈ, ਜਿਨ੍ਹੇ ਕਾਨੇ ’ਚ ਟਿੰਢ ਪਾਈ। ਪਵਿੱਤਰ ਮੁਖਾਰਬਿੰਦ ’ਚੋਂ ਇੰਝ ਫੁਰਮਾਈ, ‘ਟਰੰਪ ਬੰਦਿਆ! ਤੇਰਾ ਕੱਖ ਨਾ ਰਹੇ।’ ਉੱਧਰੋਂ, ਟਰੰਪ ਦੀ ਕੁੜੀ ਆਈ, ਤਾਈ ਹੋਇਆ ਕੀ ? ਅੱਗਿਓਂ ਤਾਈ ਤੋਂ ਸੁਣ ਲਓ, ‘ਕੁੜੀਏ! ਆਪਣੇ ਪਿਉ ਨੂੰ ਸਮਝਾ ਲੈ, ਕਰਦੈ ਸਾਡੀਆਂ ਰੀਸਾਂ।’ ‘ਭੌਂਕਿਆਂ ਦੇ ਲਾਣੇ’ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੱਧ ਬੁੜਬੁੜ ਕਰੇ। ਮਾਈ ਤੋਂ ਝੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਉਂਝ ਟਰੰਪ ਦਾ ਮੜੰਗਾ ਲਾਣੇ ’ਤੇ ਹੀ ਪੈਂਦੈ। ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ‘ਪੱਗ ਵੱਟ’ ਨਹੀਂ, ਟਰੰਪ ਦੇ ‘ਮੂੰਹ ਫੱਟ’ ਭਰਾ ਨੇ। ਰਾਸ਼ੀ ਨਾ ਵੀ ਮਿਲੇ, ਟਰੰਪ ਹੱਸ ਕੇ ਮਿਲਦੈ। ਦੋਵੇਂ ਯਾਰ ਜਦੋਂ ਮਿਲ ਬੈਠੇ, ਫਿਰ ਖ਼ੂਬ ਜੰਮੇ ਰੰਗ। ਅਮਰੀਕਾ ’ਚ ਵੀ, ਨਾਲੇ ਗੁਜਰਾਤ ’ਚ। ਕਿਵੇਂ ਧੰਨ-ਧੰਨ ਹੋਈ ਸੀ। ਗਾਣੇ ਗੂੰਜ ਉੱਠੇ, ‘ਹਮ ਬਨੇ, ਤੁਮ ਬਨੇ...।’ ਭਾਜਪਾਈ ਭੌਂਪੂ ਵੱਜਿਐ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਨਰਿੰਦਰ ਭਾਈ ਦੀ ਹਵਾ ਹੈ। ਝੱਲਦਾ ਟਰੰਪ ਵੀ ਨਹੀਂ, ਗੱਜ-ਵੱਜ ਕੇ ਬੋਲਿਆ, ‘ਭਾਰਤ ਤਾਂ ਸਿਰੇ ਦਾ ਗੰਦਾ।’ ਮੁਲਕ ਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ’ਤੇ ਚੁਟਕੀ ਲੈ ਗਿਆ। ਬੇਮੌਕਾ ਗਾਣਾ ਵੱਜਿਐ, ‘ਲੱਡੂ ਮੁੱਕ ਗਏ, ਯਾਰਾਨੇ ਟੁੱਟ ਗਏ।’ ਮੇਲਾਨੀਆ ਟਰੰਪ ਨੇ ਝਾੜਤਾ, ‘ਬੋਲਣ ਲੱਗੇ ਅੱਗਾ ਪਿੱਛਾ ਦੇਖ ਲਿਆ ਕਰੋ।’ ਮੀਆਂ ਜੀ! ਮੋਦੀ ਥੋਡੇ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਨੇ।

               ‘ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ’ ਵਾਲੇ ਟਲਦੇ ਨਹੀਂ। ਆਖਦੇ ਨੇ, ਟਰੰਪ ਤਾਂ ਨਿਰਾ ‘ਗਪੌੜ ਸੰਖ’ ਹੈ। ਵੀਹ ਹਜ਼ਾਰ ਝੂਠ ਮਾਰ ਗਿਐ। ਉਂਝ ਸ਼ਕਲੋਂ ਤਾਂ ਟਰੰਪ ਮਾਂ ਦਾ ਲੱਡੂ ਪੁੱਤ ਲੱਗਦੈ। ਤਾਹੀਂ ਸੱਚ ਬੋਲਿਐ, ‘ਭਾਰਤ ਗੰਦਾ ਹੈ।’ ਬਰਾਕ ਉਬਾਮੇ ਨੇ ਪੱਲਾ ਬੋਚਿਐ। ‘ਨਾ ਕਰਿਓ ਗੁੱਸਾ, ਸਾਡੇ ਆਲਾ ਤਾਂ ਭੌਂਪੂ ਐ।’ ਮਜਾਲ ਐ ਮੂੰਹ ਬੰਦ ਰੱਖ ਲਏ। ਦੱਸੋ ਜੀ! ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰਹ-ਧੀ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਤਾਂ ਹਰ ਇੱਟ ’ਤੇ ਭੌਂਪੂ ਬੈਠੈ। ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਹੋਵੇ, ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰਿਓ। ਭਾਵੇਂ ਅਗਲੇ ਵਰ੍ਹੇ ਬੰਗਾਲ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਦੇਖਣਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਭੌਂਪੂ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀਂ, 2022 ’ਚ ਘੁਲਣਗੇ ਮੱਲ। ‘ਕੌੜੇ ਬੋਲ, ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੁਛਾੜ, ਅੱਗ ਦੀ ਨਾਲ।’ ਚੋਣਾਂ ਮੌਕੇ ਦਮ ਘੁੱਟਦੈ, ਦੁਰਗੰਧ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਫੇਰ ਬੁੜਕਿਐ, ਅਖੇ ਭਾਰਤ ਗੰਦਾ ਹੈ। ਦਾਤਣਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡੋ, ਨੇਤਾ ਮਹਿੰਗੇ ਟੁੱਥ ਪੇਸਟ ਵਰਤਦੇ ਨੇ। ਮੂੰਹੋਂ ਨਫ਼ਰਤੀ ਬੋਅ ਆਉਣੀ ਫੇਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਟਦੀ। ਚੋਣਾਂ ਮੌਕੇ ਨੇਤਾ ਬਾਹਰ, ਫਨੀਅਰ ਖੁੱਡਾਂ ’ਚ ਵੜ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ‘ਡਾਢੇ ਅੱਗੇ ਕਾਹਦਾ ਜ਼ੋਰ।’ ਆਖਦੇ ਨੇ, ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਨੇ ਹਵਾ ਭਿੱਟੀ ਐ। ਬੁਰਜਾਂ ਵਾਲਾ ਬੂਟਾ ਆਖਦੈ, ਸਾਥੀਓ ਸਭ ਗੱਲਾਂ ਝੂਠ। ਖੇਤ ਆਕਸੀਜਨ ਦਿੰਦੇ ਨੇ, ਉਹ ਵੀ ਕਰੋ ਚੇਤੇ। ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਤ ਆਖਦੇ ਨੇ, ‘ਮਾੜਾ ਮਾਲੀ ਆਪਣੇ ਖੁਰਪੇ ਨਾਲ ਲੜੀ ਜਾਂਦੈ।’

                 ਵੱਡਾ ਘਾਟਾ ਪਿਐ। ਮੁਹੰਮਦ ਸਦੀਕ ਦੀ ਬਾਂਹ ਕਾਹਦੀ ਟੁੱਟੀ। ਤੁਸੀਂ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਹੀ ਬਣਾ ਧਰੇ। ਮੁਲਕ ਦੇ ਬਗੀਚੇ ’ਚ ਲੱਗੀ ਜ਼ਹਿਰੀ ਬੂਟੀ, ਰੱਬ ਨਾਲ ਜਾ ਲੱਗੀ, ਮੁਲਕ ਨੂੰ ਕਾਂਬਾ ਛਿੜਿਐ। ਦਸੌਂਧਾ ਸਿਓਂ ਦਾ ਹੁਣ ਮਨ ਖੱਟਾ ਹੋਇਐੈ। ਪੰਥ ’ਤੇ ਜਦੋਂ ਭੀੜ ਪਈ, ਪਹਿਲਾਂ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਐ। ਹੁਣ ਆਖਦੈ, ‘ਸਭ ਭੌਂਪੂ ਨਿਕਲੇ। ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਐ। ਭੌਂਪੂਆਂ ਨੂੰ ਸਲੀਕਾ ਕੌਣ ਸਿਖਾਊ।’ਨਿੰਦਰ ਘੁਗਿਆਣਵੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹੀਰ ਛੇੜ ਲਈ। ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਾਲਾ ਜਗਦੇਵ ਜੱਸੋਵਾਲ ਘਰ ’ਚ ਜਦੋਂ ਭੌਂਪੂ ਵਜਾਉਂਦਾ, ਨੌਕਰ ਝੱਟ ਹਾਜ਼ਰ ਹੁੰਦੈ। ਕੇਰਾਂ ਨਿੰਦਰ ਨੇ ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਛੇੜਿਆ, ‘ਆਹ ਭੌਂਪੂ ਤਾਂ ਕਬਾੜੀਆਂ ਦੇ ਸਾਈਕਲ ’ਤੇ ਹੁੰਦੈ।’ ਜੱਸੋਵਾਲ ਅੱਗਿਓਂ ਬੋਲੇ, ‘ਮੈਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਕਬਾੜੀਆਂ ।’ ਵਾਪਸ ਮੁੜਦੇ ਹਾਂ, ਅੱਗੇ ਦੀਵਾਲ਼ੀ ਹੈ। ਕਬਾੜੀਏ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਭੌਂਪੂ ਵਜਾਉਂਦੇ ਨੇ, ਕਬਾੜ ਬਿਲੇ ਲਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਨਫ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਕੌਣ ਚੱਕੂ ? ਬਿਹਾਰੀ ਭੌਂਪੂ ਵੀ ਗੱਜੇ ਨੇ। ਚੌਕਸ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਕਰਦੇ ਨੇ, ‘ਚੰਗੇ ਫ਼ਲਾਂ ਦੀ ਮਾੜੇ ਰੁੱਖ ਤੋਂ ਆਸ ਨਾ ਕਰੋ।’ ਲਾਲੂ ਦੇ ਘਰ ਆਲੂ ਨਹੀਂ, ਨਵਾਂ ਬੂਟਾ ਉੱਗਿਐ। ਊਰੀ ਵਾਂਗ ਤੇਜਸਵੀ ਯਾਦਵ ਘੁੰਮਿਐ। ਬਿਹਾਰ ’ਚ ਭੌਂਪੂ ਵੱਜੇ ਨੇ, ਅੱਲ੍ਹਾ ਖ਼ੈਰ ਕਰੇ। ਯਾਦ ਕਰੋ ਗਰਾਮੋਫੋਨ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦਾ ਯੁੱਗ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤਵੇ ਦੇਖੇ ਨੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੌਂਪੂ ਅੱਗੇ ਬੈਠਾ ਕੁੱਤਾ ਵੀ ਚੇਤੇ ਹੋਊ। ਉਦੋਂ ਭੌਂਪੂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਸੀ, ਕੋਈ ਕੁੱਤਾਪਣ ਨਹੀਂ ਸੀ। ‘ਕੁੱਤਾ ਮਾਅਰਕਾ’ ਕੰਪਨੀ ਐੱਚਐੱਮਵੀ (ਹਿਜ਼ ਮਾਸਟਰ’ਜ਼ ਵੁਆਇਸ) ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਖੱਟ ਗਈ। ਅੱਜ ਦੇ ਭੌਂਪੂ, ਹਰ ਕੋਨੇ ਉੱਗੇ ਨੇ। ਚੰਬਲ ਦੇ ਡਾਕੂ ਵੀ ਦਹਿਲੇ ਨੇ। ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇਖ, ਭੰਡ ਤੇ ਮਰਾਸੀ ਦੰਗ ਰਹਿ ਗਏ।

               ਹਾਸੇ ਗੁਆਚ ਗਏ, ਧੁੰਦ ਦਾ ਪਹਿਰੈ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਆਖ ਗਏ, ‘ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਏਗਾ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਹੱਸਣਾ ਵੀ ਭੁੱਲ ਜਾਏਗਾ।’ ਅਕਲ ਦੇ ਮੋਤੀ ਗੁਆਚ ਗਏ, ਇਤਬਾਰੀ ਬੰਦੇ ਕਿੱਥੋਂ ਲੱਭੀਏ। ਭੌਂਪੂ ਤਾਂ ਗਲੀ ਮੁਹੱਲੇ ਨੇ। ਕੋਈ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦਾ। ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਨੇ ਮੋਦੀ ਨਾਲ ਨਵਾਂ ਯਾਰਾਨਾ ਲਾਇਐ। ਇੱਧਰ ਘਾਹੀਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਘਾਹ ਹੀ ਖੋਤਣੈ। ਮੰਡੀ ਕਲਾਂ ਵਾਲੇ ਮਰਹੂਮ ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਰਵੈਰ। ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਆਲੇ ‘ਭਾਈ ਜੀ’ ਆਖ ਬੁਲਾਉਂਦੇ। ਭਲੇਮਾਣਸ ਨੇ ਕੋਈ ਮੋਰਚਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ। ਅਕਸਰ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ, ਬਿੱਲਿਆ! ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜੈਕਾਰਿਆ ਜੋਗੇ ਰਹਿ ਗਏ। ਭਰਿਆ ਮੇਲਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਲੁੱਟ ਗਿਆ, ਦੱਸੋ ਕਿੱਥੇ ਰਪਟ ਲਿਖਾਈਏ। ਪੰਜਾਬ ਬੱਤੀ ਦੰਦਾਂ ’ਚ ਜੀਭ ਲਈ ਬੈਠਾ।’ ਪਟਿਆਲੇ ਵਾਲੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਆਪਣੇ ਭੌਂਪੂ ਨੇ। ਅਕਾਲੀ ਜਥੇਦਾਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ। ਕਈ ਨਵੇਂ ਮੁੰਡੇ ‘ਆਪ’ ਦੇ ਭੌਂਪੂ ਬਣੇ ਨੇ। ਕੇਂਦਰੀ ਗੱਦੀ ਨੂੰ ਭੌਂਪੂ ਦਾਜ ’ਚ ਮਿਲੇ ਨੇ। ਲਾਮ ਲਸ਼ਕਰ ਕਾਫੀ ਵੱਡੈ। ਯੁੱਗ-ਯੁੱਗ ਜੀਣ ਟੀ.ਵੀ ਐਂਕਰ। ਫੇਰ ਮੋਢਾ ਕੋਵਿਡ ਦਾ, ਬੰਦੂਕ ਕੇਂਦਰ ਦੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਪਤਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ। ਕਦੇ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਤੇ ਕਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਰੋਕੂ ਆਰਡੀਨੈਂਸ।

               ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਸਾਨ ਪੋਲੇ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੇ। ਵਾਜੇ ਵਜਾਉਣੇ ਵੀ ਜਾਣਦੇ ਨੇ। ਫ਼ਲਸਤੀਨ ’ਚੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ, ‘ਜ਼ਾਲਮ ਦਾ ਅੰਤ ਕੁਚਲੇ ਹੋਏ ਲਸਣ ਵਰਗਾ ਹੁੰਦੈ’। ਖ਼ਬਰ ਸੰਗਰੂਰੋਂ ਵੀ ਆਈ ਐ। ਆਈ ਅਡਾਨੀ ਦੀ ਗੱਡੀ ਵੀ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਅੱਗੇ ਕੰਧ ਬਣ ਖੜ੍ਹਿਆ। ‘ਸਵਾ ਲਾਖ ਕੇ ਏਕ ਲੜਾਊਂ’ ਦਾ ਸੱਚਾ ਵਾਰਸ। ’ਕੱਲੇ ਜਵਾਨ ਨੇ ਗੱਡੀ ਰੋਕਤੀ। ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ਤੰਦੂਰ ਬਣਿਐ। ਕੇਂਦਰ ਡੌਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਖ ਰਿਹੈ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੇਰਾਂ ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ’ਚੋਂ ਲੰਘੇ। ਲਾਲੇ ਦੀ ਹੱਟੀ ’ਤੇ ਮੁੰਡਾ ਬੈਠਾ ਦੇਖਿਆ, ਡੀਲ ਡੋਲ ਦੇਖ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰੁਕੇ। ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜੇ, ‘ਮਾਈ ਬਾਪ! ਡੌਲਿਆਂ ’ਚ ਦਮ ਕਿੱਥੇ, ਜਰਨੈਲ ਕਿਤੋਂ ਹੋਰ ਲੱਭੋ।’ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਪਿੱਛੋਂ ਲਾਲਿਆਂ ਦੇ ਇਸੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਧੂੜ ਚਟਾਈ। ਪੰਜਾਬ ਦਿਵਸ ਵੀ ਲੰਘ ਗਿਆ। ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਸਿਜਦਾ ਕਰਨਾ ਭੁੱਲ ਬੈਠੇ। ਗੱਦੀ ਵਾਲੇ ਤਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਪੁੱਤ ਨੇ। ਯਾਦ ਕਰੋ ਉਹ ਵੇਲਾ, ਜਦੋਂ ਅਮਰਿੰਦਰ ਨੇ ਬੰਦੂਕ ਚੁੱਕੀ, ਕੰਦੂਖੇੜੇ ਜਾ ਕੇ ਦਮ ਲਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਇਲਾਕੇ ਬਚਾਉਣੇ ਸੀ। ਵਕਤ ਨੇ ਮੋੜਾ ਲਿਆ, ਫੇਰ ਖੂੰਡਾ ਲੈ ਕੇ ਨਿਕਲੇ। ਹੁਣ ਕੀਹਨੂੰ ਉਲਾਂਭਾ ਦੇਈਏ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੰਮੋਂ ਵੀ ਗਏ।

                 ਤਾਹੀਓਂ ਭੌਂਪੂ ਅਵਾਜ਼ਾਂ ਕੱਢ ਰਹੇ ਨੇ। ਇੱਕ ਦਾ ਭੌਂਪੂ ਬੋਲਿਆ, ‘ਇੱਕੋ ਨਾਅਰਾ, ਕਿਸਾਨ ਪਿਆਰਾ।’ ਦੂਜੇ ਦਾ ਭੌਂਪੂ ਗੱਜਿਆ, ‘ਕਿਸਾਨ ਖੁਸ਼ਹਾਲ, ਪੰਜਾਬ ਖੁਸ਼ਹਾਲ।’ ‘ਆਪ’ ਦੇ ਭੌਂਪੂ ਭੱਪੀ ਲਹਿਰੀ ਕੋਲ ਗਏ ਨੇ, ਅਖੇ ਕਿਹੜਾ ਸੁਰ ਲਾਈਏ। ਭਲਿਓ, ਵੇਲਾ ਇੱਕੋ ਤਾਲ ਲਾਉਣ ਦਾ ਹੈ। ਪਿਓ ਦਾਦਿਆਂ ਦੀ ਅਣਖ਼ ’ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿਓ। ਨਾ ਬਣੋ ਸਿਆਸੀ ਭੌਂਪੂ, ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਨਾ ਗੁਆਓ, ਜ਼ਮੀਰਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣੋ। ਛੱਜੂ ਰਾਮ ਵੱਲ ਵੇਖੋ, ਕਮਾ ਕੇ ਖਾਣ ਵਾਲਾ ਬੰਦੈ। ਮਜਾਲ ਹੈ ਕਿਸੇ ਦੀ ਈਨ ਮੰਨ ਜਾਏ। ਸਿਆਸੀ ਰੈਲੀਆਂ ’ਚ ਤੁਸੀਂ ਕਾਹਤੋਂ ਬੈਠੋ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਵੰਡ ਦਿੱਤੇ, ਗਲੀ ਮੁਹੱਲੇ ਵੰਡ ਦਿੱਤੇ, ਘਰ ’ਚ ਕੰਧਾਂ ਕਢਾ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹੋ ਦੱਸਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਵਰਕਰ ਨਹੀਂ, ਮਾਲਕ ਬਣਨਗੇ, ਖ਼ੁਦ ਆਪਣੀ ਤਕਦੀਰ ਦੇ।ਸੁਆਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੱਤ ਦਾ ਐ। ਮਿਲ-ਜੁਲ ਕੇ ਗੁਆਚੇ ਲਾਲ ਲੱਭੋ। ਛੱਡੋ ਜਾਤਾਂ-ਪਾਤਾਂ, ਸਰਬ ਸਾਂਝਾ ਪਹਾ ਬਣਾਓ, ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਹੱਥ ਪਾ ਕੇ, ਲਿਖ ਲਓ ਨਵੀਂ ਸਵੇਰ ਦੇ ਗੀਤ। ਜਦੋਂ ਜਾਗੋ, ਉਦੋਂ ਸਵੇਰਾ। ਕਿਤੇ ਮੁੜ ਸੌਂ ਗਏ, ਥੋਡੇ ਹੱਥ ਚਿੱਟਾ ਆਊ, ਫਿਰ ਕੋਈ ਬੱਸ ਚਲਾਊ ਤੇ ਕੋਈ ਜਹਾਜ਼ ਘੁਮਾਊ। ਸਰਬਜੀਤ ਕੌਰ ਜੱਸ ਦੀ ਸਤਰ ਹੈ, ‘ਦੇਸ਼ ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਲੱਪ ਵਾਂਗੂ ਚੱਬਿਆ, ਵੇ ਹਾਕਮਾਂ ਬਦਾਮੀ ਰੰਗਿਆ।’

 

                              ਵਿਚਲੀ ਗੱਲ  
        ਸੱਚਾ ਕਰ ਕੋਈ ਕੌਲ ਕਰਾਰ ਮੀਆਂ..!
                             ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਬੰਦਾ ਸਹੁੰ ਤੋਂ ਉਖੜ ਜਾਵੇ। ਸਾਹਾਂ ਤੋਂ ਮੁੱਕ ਜਾਵੇ। ਫਿਰ ਜਹਾਨ ’ਚ ਕੋਈ ਦਵਾ ਨਹੀਂ। ਮਰੇ ਤੇ ਮੁੱਕਰੇ  ਦਾ ਕੋਈ ਵੈਦ ਨਹੀਂ। ਚੇਤੇ ਕਰੋਂ ਉਹ ਭਲਾ ਵੇਲਾ। ਨੇਕ ਬੰਦੇ, ਜ਼ੁਬਾਨ ਦੇ ਪੱਕੇ। ਵਚਨਾਂ ’ਚ ਉਮਰਾਂ ਪੁਗਾ ਜਾਂਦੇ। ਕਿਤੇ ਚੋਰੀ ਹੋ ਜਾਣੀ, ਘਰਾਂ ’ਚ ਝਗੜਾ ਹੋ ਜਾਣਾ। ਵੰਡ ਵੰਡਾਰਾ ਹੋਣਾ। ਕੋਈ ਪਿੱਪਲ ਦਾ ਪੱਤਾ ਤੋੜ ਸਹੁੰ ਖਾਂਦਾ। ਕੋਈ ਗਊ ਦੀ ਪੂਛ ਫੜ ਕੇ। ਮਸਲਾ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਹੱਥ ਕਰਕੇ। ਕੋਈ ਅੱਲਾ ਨੂੰ ਹਾਜ਼ਰ ਨਾਜ਼ਰ ਜਾਣ ਕੇ। ਗੱਲ ਸਹੁੰ ਨਾਲ ਸਿਰੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ। ਅੰਕਲ ਸੈਮ (ਅਮਰੀਕਾ) ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਕੌਣ ਸਮਝਾਏ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਪੈਂਤੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। ਹੁਣ ਆਖਦੈ, ‘ਸੁੱਖ ਦੇਣੀ ਨੀ, ਖਜੂਰ ’ਤੇ ਚੜ੍ਹਨਾ ਨੀਂ।’ ਵਿਸ਼ਵ ਟਿੰਡੀ ਦੇ ਬੀਅ ’ਤੇ ਜਰੂਰ ਚੜ੍ਹਿਐ। ਜੇਹੋ ਜੇਹੀ ਕੋਕੋ, ਉਹੋ ਜੇਹਾ ਡੈਰੇਕ ਚੌਵਿਨ। ਸਿਆਹਫਾਮ ਜੌਰਜ ਫਲਾਇਡ, ਜਾਅਲਸਾਜ਼ੀ ਦੇ ਸ਼ੱਕ ’ਚ ਫੜਿਆ। ਚਿੱਟੀ ਚਮੜੀ ਵਾਲੇ ਪੁਲੀਸ ਅਫਸਰ ਡੇਰੇਕ ਚੋਵਿਨ ਨੇ। ਜੌਰਜ ਫਲਾਇਡ ਦੀ ਕਾਲੀ ਧੌਣ ’ਤੇ ਗੋਢਾ ਧਰਿਆ। ਫਲਾਇਡ ਨੇ ਤਰਲੇ ਪਾਏ , ‘ਮੈਨੂੰ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ’। ਗੋਰੇ ਅਫਸਰ ਨੇ ਅੱਠ ਮਿੰਟ ਧੌਣ ’ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਤੇ ਡੈਰੇਕ ਸਹੁੰ ’ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦਿੰਦਾ। ਜੌਰਜ ਨੂੰ ਸਾਹ ਨਾ ਗੁਆਉਣੇ ਪੈਂਦੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਨਸਲੀ ਅੱਗ ਭੜਕੀ ਐ। ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ। ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਨਾਅਰੇ ਗੰੂਜੇ ਨੇ।
             ‘ਕਬਰਾਂ ’ਚ ਸਭ ਬਰਾਬਰ’। ਟਰੰਪ ਚਾਚਾ ਭੁੱਲ ਬੈਠੇ ਚੁੱਕੀ ਸਹੁੰ ਨੂੰ, ਕੀਤੇ ਵਚਨਾਂ ਨੂੰ। ਨਸ਼ਾ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੱਲਾ ਹੋਸ਼ ’ਤੇ ਕਰਦੈ। ਟਰੰਪ ਬੜ੍ਹਕਾਂ ਮਾਰਨੋਂ ਹਟ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਸ਼ਰਮ ’ਚ ਪਾਣੀਓ ਪਾਣੀ ਹੋਇਐ ਆਰਟ ਅਕਵੇਡੋ। ਹਿਊਸਟਨ ਦੇ ਪੁਲੀਸ ਮੁਖੀ ਅਕਵੇਡੋ। ਪਿਛੋਕੜ ਕਿਊਬਾ ਦਾ ਸੁਣੀਦੈ। ਅਕਵੋਡੇ ਨੇ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਤਾੜਿਐ..‘ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਮੂੰਹ ਬੰਦ ਰੱਖ।’ ਭਾਰਤੀ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਲਕੌਣ ਨੂੰ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਲੱਭੀ।ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅੰਦਰੋਂ ਖਿੜ ਖਿੜ ਹੱਸੇ। ਮਨ ’ਚ ਲੱਡੂ ਫੁੱਟੇ ਹੋਣਗੇ, ਸੋਚਦੇ ਪਏ ਹੋਣਗੇ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਲਈ  ਆਖਰ ‘ਭਾਰਤੀ ਮਾਡਲ’ ਭਾਇਐ। ਏਸੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਆਖਦੇ ਨੇ ਛਾ ਜਾਣਾ। ਟਰੰਪ ਪੈਂਤੀ ਅੱਖਰੀ ਸਹੁੰ ਮੁੜ ਚੱੁਕਣਾ ਚਾਹੁੰਦੈ। ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਦੀ ਲੋਈ ’ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਛਿੱਟੇ ਪਏ ਨੇ, ਅੰਕਲ ਸੈਮ ਨੇੜੇ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖੇ। ਕੰਧਾਂ ’ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਵੀ ਪੜੇ। ਅਖਾਣ ਐਵੇਂ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ, ‘ਅੰਨ੍ਹੇ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਹੰਕਾਰੀ ਵੇਖਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ।’ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਵਾਢਿਓ ਲਾ ਪੂਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵੇਖਿਐ। ਵਿਧਾਤਾ ਸਿੰਘ ਤੀਰ ਵਾਲਾ ਵੇਲਾ ਗਿਆ, ‘ਮੈਂ ਗੁੰਗਾ, ਮੇਰੀ ਦੁਨੀਆ ਗੁੰਗੀ, ਤਾਹੀਏਂ ਗਾਏ ਗੁੰਗੇ ਗੀਤ।’ ਜੌਰਜ ਫਲਾਇਡ ਤੇਰੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਪ੍ਰਣਾਮ। ਬੱਸ ਝੁਰਨਾ ਨਹੀਂ, ਇੱਧਰ ਦੇਖ। ਸਾਡੇ ਲੋਕ ਰਾਜ ਦੀ ਗਿੱਚੀ ’ਤੇ। ਗੋਡਾ ਅੱਠ ਮਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਨਹੀਂ, ਕਿੰਨੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਟਿਕਿਐ। ਸੁੱਖ ਦਾ ਸਾਹ ਆਏ, ਇਹੋ ਸੋਚ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਸਹੁੰ ਚੁਕਾਈ। ਸਾਹ ਹੀ ਘੁੱਟਿਆ ਗਿਐ, ਕੀਤੀ ਰਾਸ ਨਾ ਆਈ।
                ਸਾਡੀ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਤਾਂ ਕੋਈ ਅਕਵੇਡੋ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਦੁਖੜੇ ਕਿਥੇ ਰੋਈਏ। ‘ਬੁੱਲੇ੍ਹ ਸ਼ਾਹ ਸੌਂਹ ਤੈਨੂੰ ਮਿਲਸੀ, ਦਿਲ ਨੂੰ ਦੇਹ ਦਲੇਰੀ, ਆ ਮਿਲ ਯਾਰ ਸਾਰ ਲੈ ਮੇਰੀ, ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਦੁੱਖਾਂ ਨੇ ਘੇਰੀ।’ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ ਵੀ ਮੌਕਾ ਖੁੰਝਾ ਗਿਐ। ਕਿਤੇ ਦੂਜਾ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵੇਖਦਾ, ਅਸ਼ ਅਸ਼ ਕਰ ਉੱਠਦਾ। ਛੇ ਹਜ਼ਾਰ ਮਹਿਮਾਨ ਬੁਲਾਏ ਸਨ। ਫਿਰ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਮੈਂ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ...।ਸਾਹ ਤਾਂ ਸੂਤੇ ਪਏ ਨੇ। ਸੁੱਖ ਦਾ ਸਾਹ ਕਿਥੋਂ ਆਵੇ। ਸਹੁੰ ਨਾਲ ਕੌਣ ਨਿਭਦੈ। ਹਕੂਮਤੀ ਝਾਕਣੀ ’ਚ ਫਰਕ ਐ, ਨਾਲੇ ਨੀਅਤ ਵਿਚ। ਨੀਤਾਂ ਦਾ ਖੋਟ ਤਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ਸੁੱਕਾ ਦਿੰਦੈ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਸੁਣੋ। ਕੇਰਾਂ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਬਾਗ ਵਿਚ ਟਹਿਲਣ ਗਿਆ। ਰਾਜੇ ਤੋਂ ਮਾਲੀ ਅਣਜਾਣ। ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਪਿਆਸ ਲੱਗੀ। ਮਾਲੀ ਨੇ ਇੱਕ ਅਨਾਰ ਤੋੜਿਆ। ਨੱਕੋਂ ਨੱਕ ਗਲਾਸ ਭਰ ਗਿਆ। ਪੁੱਛਣ ’ਤੇ ਮਾਲੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, ਹਜ਼ੂਰ, ਬਾਗਾਂ ਤੇ ਕੋਈ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ। ਜਹਾਂਗੀਰ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤੇੇ ਮਨੋ ਮਨ ਸੋਚਣ ਲੱਗਾ, ਕਿਉਂ ਨਾ ਬਾਗਾਂ ’ਤੇ ਟੈਕਸ ਲਾ ਦੇਈਏ।  ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਮੁੜ ਬਾਗ ’ਚ ਪਧਾਰੇ। ਪਿਆਸ ਲੱਗੀ, ਮਾਲੀ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਆ। ਮਾਲੀ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪੰਦਰਾਂ ਅਨਾਰ ਨਿਚੋੜੇ, ਫਿਰ ਕਿਤੇ ਪਿਆਲਾ ਭਰਿਆ। ਜਹਾਂਗੀਰ ਹੈਰਾਨ ਹੋਇਆ। ਅੱਜ ਏਨੇ ਅਨਾਰਾਂ ਨਾਲ ਕਿਉਂ ਪਿਆਲਾ ਭਰਿਐ। ਮਾਲੀ ਦਾ ਜੁਆਬ ਸੁਣੋ, ‘ਮੈਨੂੰ ਏਦਾਂ ਲੱਗਦੈ ਜਿਵੇਂ ਸਾਡੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨੀਅਤ ’ਚ ਫਰਕ ਪੈ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।’
               ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ‘ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਾਲੇ ਟੈਕਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਹੀ ਸੀ, ਜੇ ਕਿਤੇ ਲਾ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ ਬਾਗ ਹੀ ਸੁੱਕ ਜਾਣੇ ਸੀ।’ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਅੱਲਾ ਤੋਂ ਭੁੱਲ ਬਖ਼ਸ਼ਾਈ, ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ।ਉਸੇ ਬਾਗ ’ਚ ਮੁੜ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦਾ ਗੇੜਾ ਲੱਗਾ। ਮਾਲੀ ਨੇ ਇੱਕ ਅਨਾਰ ਤੋੜਿਆ। ਪਿਆਲਾ ਮੂੰਹ ਤੱਕ ਭਰ ਗਿਆ। ਰਾਜੇ ਨੇ ਜਦੋਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹਿਆ। ਮਾਲੀ ਨੇ ਜੁਆਬ ਦਿੱਤਾ, ‘ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਮਨ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਨੇ ,ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਸਾਫ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਣੈ।’ ਇਸੇ ਨੂੰ ਤਾਂ ਆਖਦੇ ਨੇ, ਨੀਤਾਂ ਨੂੰ ਫਲ ਲੱਗਣੇ। ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਟਰੰਪ ਤੇ ਮੋਦੀ, ਮਾਮੇ ਭੂਆ ਦੇ ਪੁੱਤ ਲੱਗਦੇ ਨੇ। ਚੋਣਾਂ ’ਚ ਸਾਡੇ ਵੀ ਅੱਗਾਂ ਲੱਗੀਆਂ, ਹੁਣ ਅਮਰੀਕਾ ’ਚ ਵੀ। ‘ਕਰੇ ਮਾਈ, ਭਰੇ ਜਾਈ।’ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿਓ ਮੁੜ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਕਾਹਲੇ ਨੇ। ਨਵਜੋਤ ਸਿੱਧੂ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਕਾਹਲੈ। ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਸੋਚਦਾ ਹੋਊ, ਮੈਂ ਰੱਬ ਦੇ ਮਾਂਹ ਮਾਰੇ ਨੇ..। ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਸਹੁੰ ਦਾ ਮੌਕਾ ਤਾਂ ਦਿਓ।ਸਹੁੰਆਂ ਖਾਣ ਵਾਸਤੇ ਨਹੀਂ, ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ। ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਬਾਦਲ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ। ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਸਿੱਧੇ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਗਏ। ਉਥੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਸੀ, ‘ਬੇਈਮਾਨੀ- ਕੁਰੱਪਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਾਂਗੇ।’ ਠੀਕ ਉਵੇਂ ਹੀ ਜਿਵੇਂ ਪਿਛੇ ਜੇਹੇ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਟਕਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ, ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ। ਜੋ ਹੁਣ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਬਣਿਐ, ਉਦੋਂ ਉਹੀ ਕੁਰੱਪਸ਼ਨ ਦਾ ਬਣਿਆ ਸੀ। ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਸਹੁੰ ਤੋਂ ਕੌਣ ਡਰਦੈ।
               ਵਿਧਾਇਕ ਜੋਗਿੰਦਰਪਾਲ ਨੇ ਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਸੀ। ਅਖੇ, ਸੁਨੀਲ ਜਾਖੜ ਹਾਰ ਗਿਆ ਤਾਂ ਸਿਆਸਤ ਛੱਡਦੂ। ਇਵੇਂ ਨਵਜੋਤ ਸਿੱਧੂ ਗਰਜੇ ਸਨ, ਅਮੇਠੀ ਤੋਂ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਹਾਰਿਆ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਲੱਤ ਮਾਰਦੂ। ਸਹੁੰਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕਿਸਨੂੰ। ‘ਡਾਢੇ ਦੀ ਮਾਰ, ਲਿੱਸੇ ਦੀ ਗਾਲ।’ ਲੋਕ ਜਾਣ ਵੀ ਕਿਧਰ। ਛੱਜੂ ਰਾਮ ਦੀ ਕੋਈ ਸੁਣਦੈ। ਕਿੰਨੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਵਿਲਕ ਰਿਹੈ, ‘ਸਹੁੰ ’ਤੇ ਨਿਭਣਾ ਨਹੀਂ, ਤਾਂ ਹਲਫ਼ਦਾਰੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਤੇ ਖਰਚੇ ਕਰਨੇ ਛੱਡੋ।’ ਗੱਲ ਤਾਂ ਪਤੇ ਦੀ ਹੈ, ਸੋਲਾਂ ਆਨੇ ਸੱਚ ਵੀ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ’ਚ ਊਧਵ ਠਾਕਰੇ ਨੇ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। ਹਲਫ਼ਦਾਰੀ ਸਮਾਗਮਾਂ 2.79 ਕਰੋੜ ’ਚ ਪਏ। ਵੱਡੇ ਬਾਦਲ ਨੇ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ। ਸਮਾਗਮਾਂ ’ਤੇ 91.68 ਲੱਖ ਖਰਚ ਆਏ। ਸੁਖਬੀਰ ਬਾਦਲ ਦੀ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਾਲੀ ਸਹੁੰ 70.63 ਲੱਖ ’ਚ ਪਈ ਸੀ। ਕਰੀਬ 2400 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ। ਵੈਦ ਚਾਚਾ ਹਿਪੋਕ੍ਰਾਈਸ ਨੇ ਸਹੁੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਾਈ। ਆਖਿਐ ਜਾਂਦੇ, ਪੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਮੈਡੀਕਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੋ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਦੇ ਨੇ, ਵੈਦ ਚਾਚੇ ਦੀ ਦੇਣ ਹੈ। ਵੈਦ ਜੀ, ਲੱਗਦੇ ਹੱਥ ਕੋਈ ਨੁਸਖ਼ਾ ਵੀ ਦੱਸਦੇ। ਪਾਰ ਨਿਤਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਏਥੇ ਸਹੁੰ ਦੀ ਕਿਹਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਹ ਐ। ਵਹਿਮ ਕੱਢਣੈ ਤਾਂ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਬਾਜਾਂ ਵਾਲੇ ਦੀ ਸਹੁੰ’ ਪੜ ਲਿਓ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅੌਖਾ ਲੱਗਦੈ, ਉਹ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਬੀਬੀਆਂ ਦਾ ਗਿੱਧਾ ਸੁਣ ਲਓ, ‘ਸਹੁੰਆਂ ਖਾ ਕੇ ਮੱੁਕਰ ਗਿਐ, ਕੋਈ ਵਸ ਨਹੀਂ ਰਾਜਿਆ ਤੇਰੇ।’ ਤੂੰ ਅੰਕਲ ਸੈਮ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਵੀ ਇੱਕ ਚਾਚੈ, ਭਤੀਜਾ ਕੌਣ ਹੈ, ਏਹ ਤੁਸੀਂ ਬੁੱਝੋ..। ਹੁਣ ਕਿਤੇ ਇਹ ਨਾ ਆਖਿਓ, ਚਾਚਾ ਭਤੀਜਾ ਘਿਓ ਖਿਚੜੀ ਨੇ।

                         ਵਿਚਲੀ ਗੱਲ
              ਸਾਢੂ ਨੂੰ ਮੰਦਾ ਨਾ ਬੋਲੀਂ..!
                         ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ: ਟੇਸ਼ਨ ’ਤੇ ਟਕਸਾਲੀ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿ ਗਏ। ਗੱਡੀ ਬੋਨੀ ਅਜਨਾਲਾ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਜਹਾਂ ਦਾਣੇ, ਤਹਾਂ ਖਾਣੇ। ਤਿੱਤਰ ਸੱਤ ਬਿਗਾਨੇ ਵੀ ਹੋਣ, ਤਲੀਆਂ ’ਤੇ ਚੋਗ ਚੁਗਾਉਣਾ ਪੈਂਦੈ। ਹਰੀਕੇ ਜਲਗਾਹ, ਅਜਨਾਲੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤੀ ਦੂਰ ਨਹੀਂ। ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਤਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਮੌਸਮ ਬਦਲਿਆ, ਟਿਕਾਣਾ ਬਦਲਿਆ। ਸਾਇਬੇਰੀਆ ਤੋਂ ਕੂੰਜਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਨੇ, ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਾਣਾ ਦਸਤੂਰ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਕਾਹਦੀ ਪੱਕੀ ਠਾਹਰ। ਇਕ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਬੋਨੀ ਨਿੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਹਰੀਕੇ ਜਲਗਾਹ ’ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਗਿਆ ਹੋਊ, ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਕੂੰਜਾਂ ਵੇਖਣ। ’ਡਾਰ ਨਾਲੋਂ ਕੂੰਜ ਵਿੱਛੜੀ’। ਢੀਂਡਸਾ ਕਹਿੰਦਾ, ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ। ਸੇਖਵਾਂ ਬੋਲਿਆ, ‘‘ਪੈਂਦਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ, ਇਕੱਠਿਆਂ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਸੀ। ਲੇਖਾ ਤਾਂ ਦਰਗਾਹਾਂ ’ਚ ਹੋਊ।’’ ਅਗਲੇ ਜਨਮਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡੋ ਜੀ, ਲੇਖਾ ਮਾਂਵਾਂ ਧੀਆਂ ਦਾ। ਮਾਂ ਪਾਰਟੀ ’ਚ ਬੋਨੀ ਗਿਐ। ਢਿੱਡ ਪੀੜ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੋਈ ਜਾਂਦੀ ਐ। ਅਜਨਾਲਾ ਪਿਓ ਪੁੱਤ, ਟਕਸਾਲੀ ਤੋਂ ਅਕਾਲੀ, ਹੁਣੇ ਬਣੇ ਨੇ। ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਦੂਰ ਨਹੀਂ। ਅੱਜ ਟਿਕਾਣਾ ਇੱਥੇ, ਮਗਰੋਂ ਸਾਧੂ ਚੱਲਦੇ ਭਲੇ। ਸਿਆਸੀ ਪੰਛੀ ਵੀ ਇਹੋ ਫਿਤਰਤ ਰੱਖਦੇ ਨੇ। ਬਾਦਲਾਂ ਦੇ ਕੋਠੇ ’ਤੇ ਲੱਗੀ ਛੱਤਰੀ ਵੱਲ ਵੇਖੋ। ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਕਬੂਤਰ ਬੈਠਦੇ ਨੇ, ਛੇਤੀ ਪਤਾ ਲੱਗੂ। ਜਵਾਨੀ ਉਮਰੇ ਟਕਸਾਲੀ, ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਵੇਖਦੇ ਰਹੇ ਨੇ, ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ’ਚ ਜੋ ਕੰਧ ਨਿਕਲੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਜੱਗ ਜਾਣਦੈ। ਦਿੱਲੀ ’ਚ ਹੁਣੇ ਨਫ਼ਰਤੀ ਕੰਧ ਡਿੱਗੀ ਐ। ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਦੇ ‘ਦਾਤੀ ਹਥੌੜੇ’ ਨਾਲੋਂ ਤਕੜੇ ਨਿਕਲੇ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲੇ। ਕੰਧਾਂ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਭੁਲੇਖਾ ਪਿਆ ਹੋਊ, ਦੇਖਿਓ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਭੂਚਾਲ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।
                ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਹਾਈ ਵੋਲਟੇਜ ਦਾ ਕਰੰਟ ਲੱਗਿਐ। ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਹੁਣੇ ਬੋਲੇ ਨੇ, ਮੂੰਹ ਖੋਲ੍ਹੇ ਨੇ, ਅਖੇ ਨਫ਼ਰਤੀ ਬੋਲ ਬਾਣੀ ਲੈ ਬੈਠੀ। ਬੇਸ਼ਰਮਾਂ ਦੀ ਡੁੱਲ ਗਈ ਦਾਲ..। ਮਨੋਜ ਤਿਵਾੜੀ ਕਹਿੰਦਾ, ਭਾਜਪਾਈ ਵੋਟ ਫ਼ੀਸਦ ਤਾਂ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਮੰਤਰੀ ਅਨੁਰਾਗ ਠਾਕੁਰ ਦੇ ਕੰਨ ਜ਼ਰੂਰ ਮਾਂ ਨੇ ਪੁੱਟੇ ਹੋਣਗੇ। ਚੋਣ ਨਤੀਜੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਆਏ ਨੇ। ਥਰ- ਥਰ ਪੰਜਾਬ ਕੰਬੀਂ ਜਾ ਰਿਹੈ। ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਜਸ਼ੋਦਾਬੇਨ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਢਿੱਡੋਂ- ਢਿੱਡ ਹੱਸੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਢਿੱਡ ਕਿਸ ਕੋਲ ਫਰੋਲੇ। ਭੈਣ ਜੀ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਉਡੀਕ ਕਰੋ। ਮਿਲੇਨੀਆ ਟਰੰਪ, ਆਪਣੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਲੇ ਟਰੰਪ ਦੀ ਬੀਵੀ, ਗੁਜਰਾਤ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਕੰਧ ਓਹਲੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕਰ ਲਿਓ, ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ। ਏਨਾਂ ਕੁ ਖਿਆਲ ਰੱਖਿਓ, ਕੰਧਾਂ ਦੇ ਕੰਨ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ, ਗੁਣਗਾਉਂਦਾ ਮਰ ਗਿਆ, ‘ਮੈਨੂੰ ਜਗ ਨੇ ਕੰਧਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਮੈਂ ਕੀ ਜੱਗ ਨੂੰ ਵੰਡਾਂ’। ਸ਼ਾਹੀਨ ਬਾਗ਼ ਵਿਚੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ, ਮੋਦੀ ਜੀ ਆਓ, ਪਿਆਰ ਵਾਲੇ ਦਿਨ (ਵੈਲੇਨਟਾਈਨ ਡੇਅ), ਗੱਲ ਕਰੋ ਸਾਡੇ ਨਾਲ, ਤੋਹਫ਼ੇ ਵੀ ਦਿਆਂਗੇ। ਫਰਾਹ ਨਕਵੀ ਦੇ ਬੋਲ ਵੀ ਗੂੰਜੇ ਨੇ, ‘ਦਰਿਆ ਤੋ ਭਰ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਅਬ ਸੈਲਾਬ ਹੂੰ… ਨਜ਼ਰ ਘੁਮਾ, ਮੈਂ ਹਰ ਸ਼ਹਿਰ ਕਾ ਸ਼ਾਹੀਨ ਬਾਗ਼ ਹੂੰ।’ ਇਕੱਲਾ ਮਾਨਸਾ-ਲੁਧਿਆਣਾ ਕੀ, ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਵੀ ਅੱਜ ਸ਼ਾਹੀਨ ਬਾਗ਼ ਬਣੇਗਾ। ਤੌੜੀ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਪੀਤਾ ਹੁੰਦਾ। ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਬਾਗਾਂ ਦੇ ਮਾਲੀ ਬਣਦੇ। ਨੇਕੀ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਦੇ। ਚੌਂਤਰੇ ’ਤੇ ਮੁਹੱਬਤੀ ਗਾਰਾ ਫੇਰਦੇ। ਕੰਧੋਲ਼ੀਆਂ ’ਤੇ ਪੈਲਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਮੋਰ ਵਾਹੁੰਦੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਘਰ ਦੀ ਸੁਆਣੀ ਹੁਣ ਜਾਗ ਪਵੇ।
                 ਪ੍ਰੇਮ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ’ਚ ਕਿਵੇਂ ਚਿਣਾਈ ਕਰੀਏ, ਦੂਰ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਨੂੰ ਹੀ ਪੁੱਛ ਲਓ। ਚੰਗਾ ਕਾਰੀਗਰ ਹੈ, ਬਸ ਅੱਜ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਲੈਣ ਦਿਓ। ਬਿਹਾਰ ਜਾਓਗੇ, ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਧ ’ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਪੜ੍ਹਿਓ। ਈਰਖਾ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਦੇ ਦਿਨ ਲੱਦੇ ਨੇ। ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ’ਤੇ ਇਕ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਵੇਖੀ ਹੋਵੇਗੀ, ‘ਭਈਆ, ਯੇ ਦੀਵਾਰ ਟੂਟਤੀ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ।’ ਦਿੱਲੀ ’ਚ ਤਾਂ ਟੁੱਟ ਗਈ। ਭਰਮਾਂ ਦੀ ਕੰਧ ਤੇ ਈਰਖਾ ਦਾ ਬਨੇਰਾ। ਪੀਲੂ ਦਾ ਕਿੱਸਾ ‘ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਂ’ ਪੜ੍ਹੋਗੇ। ਚਾਨਣ ਹੋ ਜਾਏਗਾ, ਵੀਰ ਸ਼ਮੀਰ ਹਰ ਯੁੱਗ ’ਚ ਰਹੇ ਨੇ। ਕੋਈ ਜ਼ਮਾਨਾ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ। ਕਿਤੇ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਪਹਿਰਾ ਰਿਹੈ। ਕਿਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਦੇ ਚੌਕੀਦਾਰ ਬੁੱਕੇ ਨੇ। ਜਸਬੀਰ ਭੁੱਲਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ‘ਤਿੰਨ ਕੰਧਾਂ ਵਾਲਾ ਘਰ’, ਪ੍ਰਤੱਖ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾਉਂਦੀ ਐ। ਦਰਸ਼ਨ ‘ਡਿਜੀਟਲ ਇੰਡੀਆ’ ਦੇ ਵੀ ਕਰੋ, ਜੋ ਘਰ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦਾ, ਕੰਧਾਂ ਕੱਢਦਾ ਹੈ। ਡੋਨਲਡ ਟਰੰਪ ਕਸੂਤਾ ਫਸਿਆ। ਭਾਰਤ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਘਰ ਵਾਲੀ ਕੋਲ ਫੜ ਮਾਰ ਬੈਠਾ, ਅਖੇ ਗੁਜਰਾਤ ’ਚ 40 ਲੱਖ ਬੰਦਾ ਮੇਰਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰੂ। ਸਦਕੇ ਜਾਵਾਂ ਸ਼ੇਰ ਬੱਚੀ ਦੇ। ਕਹਿੰਦੀ.. ਜਿੱਥੇ ਚੱਲੇਂਗਾ ਚੱਲੂੰਗੀ ਨਾਲ ਤੇਰੇ..। ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਧੁੜਕੂ ਲੱਗਿਐ, ਕਿਤੇ ’ਕੱਠ ਘੱਟ ਨਾ ਰਹਿ ਜਾਏ। ਟਰੰਪ ਅਗਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਆਊ ਭਾਰਤ। ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਤਾਹੀਓਂ ਏਅਰਪੋਰਟ ਰੋਡ ’ਤੇ ਨਵੀਂ ਕੰਧ ਕੱਢੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਸੜਕ ’ਤੇ ਝੁੱਗੀ ਝੌਂਪੜੀ ਹੈ। ਕਿਤੇ ਟਰੰਪ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਨਾ ਦੇਖ ਲਵੇ, ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਉੱਚੀ ਕੰਧ ਹੀ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀ। ਨਾ ਰਹੇਗਾ ਬਾਂਸ..।
               ਭਲੇਮਾਣਸੋ, ਡੋਨਲਡ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਤਾਂ ਕੰਧ ਵੇਖ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹੇਗਾ। ਗ਼ਰੀਬ ਬਸਤੀ ਕਿੱਥੋਂ ਦਿਖਣੀ ਐ। ਸ਼ਾਇਦ ਕੰਧ ਵੇਖ ਤਾਂ ਟਰੰਪ ਰੁਕ ਵੀ ਜਾਵੇ। ਮੋਦੀ ਦਾ ਮੱਥਾ ਠਣਕੇਗਾ, ਜੇ ਕਿਤੇ ਟਰੰਪ ਨੇ ਕੰਧ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਲਈ। ਛਪੰਜਾ ਇੰਚ ਦੀ ਛਾਤੀ ਸੁੰਗੜਨ ਲੱਗੇਗੀ ਤਾਂ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਮੁਸਕਰਾਏਗਾ। ‘ਮੈਂ ਹੂੰ ਨਾ’। ਟਰੰਪ ਨੇ ਬਾਗੋ ਬਾਗ ਹੋਣੈ। ਮੋਦੀ ਦੀ ਕੰਧ ’ਚੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੈਕਸਿਕੋ ਦੀ ਕੰਧ ਦਾ ਝਉਲਾ ਪੈਣੈ। ਹੋ ਸਕਦੈ ਕੰਧ ਕੋਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਫੋਟੋ ਵੀ ਕਰਾਏ। ਰਾਸ਼ੀ ਦਾ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਸੁਭਾਅ ਟਰੰਪ ਤੇ ਮੋਦੀ ਦਾ ਇੰਨ-ਬਿੰਨ ਇਕੋ ਹੈ। ਨਾਲੇ ਸੋਚ ਵੀ। ਉਪਰੋਂ ਹੁਣ ‘ਕੰਧ ਸਾਢੂ’ ਵੀ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਲਓ ਜੀ, ਬਾਕੀ ਗੱਲਾਂ ਮਗਰੋਂ, ‘ਪੌੜੀ ਸਾਢੂ’ ਚੇਤੇ ਆਏ ਨੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੀ ਸੁਣੋ। ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਅਸਾਂ ਮਰਨਾ ਨਾਹੀਂ’ ਫਰੋਲੀ। ਵਿਚੋਂ ‘ਪੌੜੀ ਸਾਢੂ’ ਲੱਭ ਪਏ। ਦਵਿੰਦਰ ਸਤਿਆਰਥੀ ਦੇ ਰੇਖਾ ਚਿੱਤਰ ਦਾ ਇਕ ਸੰਖੇਪ ਬਿਰਤਾਂਤ। ‘ਸਤਿਆਰਥੀ ‘ਆਰਸੀ’ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਬਾਰੇ ਨਾਖੁਸ਼ੀ ਵਾਲਾ ਕੁਛ ਲਿਖ ਬੈਠੇ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋ ਗਈ, ਸਤਿਆਰਥੀ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਣ ਤੁਰ ਪਏ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੇ ਪੌੜੀਆਂ ’ਚੋਂ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਇਵੇਂ ਭੁੱਲਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਕਸਵੱਟੀ’ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਗਈ। ਸਤਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਰੁਸੇਵੇਂ ਦੀ ਭਿਣਕ ਪੈ ਗਈ। ਪਹਿਲੀ ਦਫ਼ਾ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਭੁੱਲਰ ਦੀ ਸਤਿਆਰਥੀ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਾਉਣ ਲੱਗਾ। ਅੱਗਿਓਂ ਸਤਿਆਰਥੀ ਜੀ ਬੋਲ ਪਏ, ਲਓ ਜੀ ਏਹ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ‘ਪੌੜੀ ਸਾਢੂ’ ਨੇ। ਉਹ ਕਿਵੇਂ..‘ਇੱਕੋ ਪੌੜੀਆਂ ਨੇ ਜੋ ਸਾਡੇ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਵਰਜਿਤ ਨੇ।’
               ਗੱਲ ਕਦੋਂ ਤਿਲਕ ਜਾਏ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਕੰਧ ਕੋਲ ’ਕੱਲਾ ਛੱਡ ਆਏ। ਹੋਰ ਪਾਸੇ ਹੀ ਘੋੜਾ ਭਜਾ ਲਿਆ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਚਾਹੇ ਕੰਧ ਨਾਲ ਪੌੜੀ ਲਾ ਲਈ ਹੋਵੇ। ਬਸਤੀ ਵਾਲੇ ਆਖਦੇ ਨੇ, ਕੰਧ ਦੀ ਥਾਂ ਮੋਦੀ ਸਾਡੇ ਘਰ ਹੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ। ਅਡਵਾਨੀ ਦੀ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੀ। ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਾਰ ਨੇ ਕਾਲਜੇ ਠੰਢ ਪਾਈ ਹੋਊ। ਦੱਸਦੇ ਨੇ, ਜਦੋਂ ਦਿੱਲੀ ਚੋਣਾਂ ਸਨ, ਉਦੋਂ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਵੀ ਪੁੱਠਾ ਮੁੜ ਗਿਆ। ਚੀਨ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਉੱਪਰੋਂ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਝਾਕਿਆ। ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਪਿਛਾਂਹ ਪੌੜੀ ਉਤਰ ਗਿਆ। ਅਖੇ, ਉਥੇ ਤਾਂ ਮੈਥੋਂ ਵੱਡੇ ਵਾਇਰਸ ਬੈਠੇ ਨੇ। ਵੇਲਾ ਹੁਣ ਬੈਠਣ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੇ ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਅੱਗ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਐ। ਬਿਹਾਰ ਤੇ ਬੰਗਾਲ ਜਿੱਤਣੇ ਨੇ। ਕੰਧ ਢਾਹੁਣੀ ਪਊ, ਸਮਾਜੀ ਪਾੜੇ ਦੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਧਾਂ ਨੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ‘ਚ ਕੋਈ ਬੋਧੀ ਰੁੱਖ ਲਾਉਣਾ ਪੈਣੈ। ਕੰਧਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਹੁਣ ਹੱਲ ਕੱਢਣੇ ਪੈਣੇ ਨੇ। ਮੁਲਕ ’ਚੋਂ ਨਾ ਕੱਢੋ, ਵਾਸੇ ਲਈ ਸਮਾਂ ਕੱਢੋ। ਹੰਸ ਰਾਜ ਗਾ ਰਿਹੈ.. ‘ਜ਼ਿੱਦ ਨਾਲ ਮਸਲੇ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੇ ਨੇ..।’ ਰੇਡੀਓ ‘ਤੇ ਬੋਲ ਗੂੰਜ ਰਹੇ ਹਨ..‘ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਕਹਿ ਗਏ ਸੀਆ ਸੇ, ਐਸਾ ਕਲਯੁਗ ਆਏਗਾ/ਹੰਸ ਚੁਗੇਗਾ ਦਾਨਾ ਦੁਨਕਾ, ਕਊਆ ਮੋਤੀ ਖਾਏਗਾ’। ਕੋਠੇ ’ਤੇ ਛੱਜੂ ਰਾਮ ਚੜ੍ਹਿਐ। ਇਕ ਹੱਥ ’ਚ ਗੁਲੇਲ ਐ, ਦੂਜੇ ਹੱਥ ’ਚ ਇਕ ਮਰਿਆ ਕਾਂ। ਬਨੇਰੇ ’ਤੇ ਜਗ੍ਹਾ ਲੱਭ ਰਿਹੈ, ਟੰਗਣ ਲਈ…।