ਪੰਚਾਇਤ ਚੋਣਾਂ 
                       ‘ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ, ਖ਼ੁਦ ਮੀਆਂ ਫਜ਼ੀਹਤ ’! 
                                                        ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ 

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇੱਕੋ ਧਾਗੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਬੰਨ੍ਹ ਸਕੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਸੀ ਹਸਤੀਆਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਧੜੇਬੰਦੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਰਹੇ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਚੋਣਾਂ ਸਮੇਂ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ ਕਦੇ ਬਣ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਪੰਚਾਇਤ ਚੋਣ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਤਣਾਤਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਐਤਕੀਂ ਪੰਜ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਐਸਸੀ ਵਰਗ ਲਈ ਰਾਖਵੇਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੋ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਜਨਰਲ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਰਾਖਵੇਂ ਹਨ। ਮਰਹੂਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪੰਜ ਵਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜਸੀ ਸਫ਼ਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਰਪੰਚੀ ਤੋਂ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਪਿੰਡ ਬਾਦਲ ਦੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਸਰਪੰਚ ਬਣੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਬਣੇ। ਮਰਹੂਮ ਬਾਦਲ ਦੀ ਸਰਪੰਚੀ ਮਗਰੋਂ ਪਿੰਡ ਬਾਦਲ ਵਿਚ ਕਦੇ ਵੀ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ। ਇਸ ਵਾਰ ਪੰਚਾਇਤ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪਿੰਡ ਬਾਦਲ ਵਿਚ ਸਿਆਸੀ ਮਾਹੌਲ ਗਰਮਾ ਗਿਆ ਹੈ। 

          ਪਿੰਡ ਬਾਦਲ ਦੀ ਸਰਪੰਚੀ ਇਸ ਵਾਰ ਐੱਸਸੀ ਵਰਗ ਲਈ ਰਾਖਵੀਂ ਹੈ। ਮਰਹੂਮ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਸਰਾਏਨਾਗਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਰਪੰਚੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਐਤਕੀਂ ਰਾਖਵਾਂ ਹੈ। ਮਰਹੂਮ ਬਰਾੜ ਦਾ ਪੋਤਰਾ ਕਰਨਵੀਰ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਦਾ ਦੋ ਵਾਰ ਸਰਪੰਚ ਰਹਿ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਕੁੱਦਣਾ ਪਿਆ। ਸਰਾਏਨਾਗਾ ਵਿਚ ਲੰਮੇ ਅਰਸੇ ਤੋਂ ਕਦੇ ਸਰਪੰਚ ਦੀ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਮਹਿਰਾਜ ਹੁਣ ਨਗਰ ਪੰਚਾਇਤ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਿਰਾਜ ਵਿਚ ਚਾਰ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਸਨ ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੀਆਂ। ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ ਦਾ ਪਿੰਡ ਚੰਗਾਲੀਵਾਲਾ (ਲਹਿਰਾਗਾਗਾ) ਐਤਕੀਂ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਲਈ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕਦੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਵਾਸਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਵਾਹ ਲਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਰਹੂਮ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਰਨਾਲਾ ਦਾ ਜੱਦੀ ਧੌਲ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਜਨਰਲ ਔਰਤ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਹੈ।

          ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੌਕਿਆਂ ’ਤੇ ਚੋਣਾਂ ਹੀ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਰਹੂਮ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਚੂਹੜ ਚੱਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੋਗਾ ਵਿਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਗਵਾਈ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਕਦੇ ਵੀ ਚੂਹੜਚੱਕ ਵਿਚ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਇਸ ਵਾਰ ਚੂਹੜਚੱਕ ਔਰਤ ਵਰਗ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਹੈ। ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜੰਮਪਲ ਸਾਬਕਾ ਨਾਸਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਹੁਣ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਚੂਹੜਚੱਕ ਆਪਣੀ ਪੰਚਾਇਤ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਬਣਾਏਗਾ ਤਾਂ ਉਹ 21 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਗਰਾਂਟ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਦੇਣਗੇ। ਚੇਤੇ ਰਹੇ ਕਿ ਰਾਜ ਭਾਸ਼ਾ ਐਕਟ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਲਿੰਕ ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 

         ਮਰਹੂਮ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਬਿਲਾਸਪੁਰ (ਨੇੜੇ ਰਾੜਾ ਸਾਹਿਬ) ਸੀ ਜਿੱਥੋਂ ਦੇ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ 1960 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਸਰਪੰਚ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। ਮਗਰੋਂ ਉਹ ਪਿੰਡ ਕੋਟਲੀ ਨੇੜੇ ਪਾਇਲ ਵੱਸ ਗਏ ਸਨ। ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬੇਟਾ ਸੁਖਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਕੋਟਲੀ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਮਰਹੂਮ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਪੋਤਰਾ ਹਰਕੀਰਤ ਸਿੰਘ ਸਰਪੰਚ ਰਿਹਾ। ਪਿੰਡ ਕੋਟਲੀ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਚੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪਿੰਡ ਐਤਕੀਂ ਐਸਸੀ ਔਰਤ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਹੈ।ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਸ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਨਾਰੰਗਵਾਲ ਵੀ ਇਸ ਵਾਰ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਰਹੂਮ ਗਿਆਨੀ ਜੇਲ੍ਹ ਸਿੰਘ ਜੋ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੀ ਰਹੇ, ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਸੰਧਵਾਂ ਐਤਕੀਂ ਐਸਸੀ ਵਰਗ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਹੈ। 

          ਅਕਾਲੀ ਹਕੂਮਤ ਸਮੇਂ ਪਿੰਡ ਸੰਧਵਾਂ ’ਚ ਸਰਪੰਚ ਕਾਕਾ ਸਿੰਘ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਸਰਪੰਚ ਬਣਿਆ ਸੀ। ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਿੰਡ ਜੰਡਿਆਲਾ ਮੰਜਕੀ ਇਸ ਵਾਰ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਲਈ ਹੈ।ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਨੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਮਕਰੋੜਾ ਕਲਾਂ ਵੀ ਐਸਸੀ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸਤੌਜ ਦੀ ਸਰਪੰਚੀ ਇਸ ਵਾਰ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਵਾਸਤੇ ਰਾਖਵੀਂ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਸਤੌਜ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦਾ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਦੋ ਵਾਰ ਇਕੱਠ ਵੀ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡ ਸਤੌਜ ਵਿਚ ਲੰਮੇ ਅਰਸੇ ਤੋਂ ਪੰਚਾਇਤ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬਣੀ ਹੈ।

                                                       ਪਿੰਡ ਜਾਗੇ
                                               ਰੁਕੋ ! ਅੱਗੇ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ...
                                                    ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ      

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ :  ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਛਿੜੀ ਕਿਸਾਨ ਜੰਗ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਨਵੀਂ ਸਵੇਰ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਬਣਨ ਲੱਗੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਜੂਹਾਂ ’ਤੇ ‘ਚਿਤਾਵਨੀ ਬੋਰਡ’ ਲੱਗਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਾਸੇ ਮਲਵਈ ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਿਖਾਉਂਦਿਆਂ ਕਰੀਬ 10 ਫ਼ੀਸਦੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਦਾਖ਼ਲੇ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲਏ ਹਨ। ਚਿਰਾਂ ਦੀ ਔਖ ਹੁਣ ਉੱਭਰ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸਵਾ ਸੌ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂਆਂ ਲਈ ‘ਚਿਤਾਵਨੀ ਬੋਰਡ’ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਕਿਤੇ ਸਭਨਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਈਕਾਟ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਧਰੇ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਜੂਹ ’ਚ ਪੈਰ ਨਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਨਸੀਹਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਚੌਕਸੀ ਬੋਰਡ’ ਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 26 ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਬਾਈਕਾਟ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਜੰਗੀਰਾਣਾ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਪੋਸਟਰ ਲਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਵੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਿਆਸੀ ਪੋਸਟਰ ਲਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਤਾੜਨਾ ਕਰਕੇ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ।                                                  

           ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਨੰਗਲਾ, ਬਹਿਮਣ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ, ਜਿਉਂਦ, ਕਲਾਲਵਾਲਾ, ਬੁਰਜ ਮਹਿਮਾ, ਫੁੱਲੋਮਿੱਠੀ ਅਤੇ ਚੱਠੇਵਾਲਾ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਪਿੰਡਾਂ ’ਚ ਅਜਿਹੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਮਾਨਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ’ਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 23 ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਚਿਤਾਵਨੀ ਬੋਰਡ’ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰਾ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਨੇਤਾ ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਜਵਾਨੀ ਤੇ ਕਿਸਾਨੀ ’ਚ ਸਭਨਾਂ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਬਹੁਤ ਗ਼ੁੱਸਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਬਾਂਹ ਨਹੀਂ ਫੜੀ। ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚਾ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਜਪਾ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਬਾਈਕਾਟ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਤੱਕ ਦੀ ਗੱਲ ਆਖੀ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਏਨੇ ਜਾਗ ਪਏ ਹਨ ਕਿ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਨੌਜਵਾਨ ਤਬਕਾ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਤੋਂ ਔਖ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਬਰਨਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕਰੀਬ 15 ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠ ਕਰਕੇ ਮਤੇ ਪਾਏ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਰਸਤਿਆਂ ’ਤੇ ਫਲੈਕਸ ਲਾਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਆਗੂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਦਿਖਾ ਸਕੇ। ਪਿੰਡ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਬੀਕੇਯੂ (ਕਾਦੀਆ) ਅਤੇ ਡਕੌਂਦਾ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਕੇ ਸਿਆਸੀ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਬਾਈਕਾਟ ਦਾ ਮਤਾ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇਤਾ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।   

            ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਪਿੰਡਾਂ ’ਚ ਏਹ ਜਾਗ ਲੱਗ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਰਹੂੜਿਆਂ ਵਾਲੀ ’ਚ ਤਿੰਨ ਚਿਤਾਵਨੀ ਪੋਸਟਰ ਲੱਗੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨਾਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਤਾੜਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੋਗਾ ਦੇ ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਦਰਜਨ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਮਤੇ ਪਾਸ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੇ ਕਰੀਬ 15 ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਇਸੇ ਤਰਜ਼ ’ਤੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲਏ ਹਨ। ਸੰਗਰੂਰ ਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪਿੰਡ ਇਸ ਪਾਸੇ ਤੁਰੇ ਹਨ। ਕਿਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੇ ਲੋਕ ਜਗਾਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਕੂਮਤਾਂ ਨੇ ਅਲਾਮਤਾਂ ਤੇ ਦੁਸ਼ਵਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜਕੜ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਮੀਦ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਕਿ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਲਾਏ ਜਾਗ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਤੇ ਇਹ ਲਹਿਰ ਜ਼ੋਰ ਫੜ ਗਈ ਤਾਂ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਕਲਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਦੇ ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੁਨਿਆਦੀ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਡਕੌਂਦਾ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਆਗੂ ਹਰਨੇਕ ਸਿੰਘ ਮਹਿਮਾ ਵੱਲੋਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਸੁਆਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੋਰ ਵਧੀ ਹੈ।                                                                                                                                  

            ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਵੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ’ਤੇ ਚੁੱਪ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਕਿਸਾਨੀ ਦੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਤੋਂ ਡਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਵਜੋਤ ਸਿੱਧੂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਸਾਨੀ ਰੋਹ ਦਾ ਰੰਗ ਵੇਖਣਾ ਪਿਆ ਹੈ। ‘ਆਪ’ ਵਾਲੇ ਵੀ ਹੁਣ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਚ-ਬੋਚ ਕੇ ਪੈਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਬੀਕੇਯੂ (ਡਕੌਂਦਾ) ਦੇ ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਬੁਰਜ ਗਿੱਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੁਆਲ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਦਹਿਲੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ’ਚ ਨਿਕਲੇ ਨੇਤਾ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਅੰਦੋਲਨ ’ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਉਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚਾ ਸਖ਼ਤ ਫ਼ੈਸਲਾ ਵੀ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਆਉਂਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿਆਸੀ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੋਕਾਂ ’ਚ ਕਾਫ਼ੀ ਰੋਹ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ।

                                                              ਵਿਚਲੀ ਗੱਲ
                                                        ਏਹ ਪਿੰਡ ਨਗੌਰੀ..!
                                                            ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ             

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਏਹ ਅਸਮਾਨ, ਰੱਬ ਦਾ ਵਿਹੜਾ। ਏਹ ਕਿਸਾਨ, ਧਰਤ ਦਾ ਜੇਰਾ। ਏਹ ਖੇਤ, ਪਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਚਿਹਰਾ। ਏਹ ਪਿੰਡ, ਅਣਖ ਦਾ ਡੇਰਾ। ਹਾਲੇ ਪੁੱਛਦੇ ਹੋ, ਈਰੀਏ ਭੰਮੀਰੀਏ! ਤੇਰਾ ਘਰ ਕਿਹੜਾ? ਨਵਾਂ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਹਰ ਬੀਬਾ ਦਾ, ਸਿੰਘੂ ਪੇਕਾ, ਟਿਕਰੀ ਸਹੁਰਾ। ਨਵ-ਵਿਆਹੀ ਸਰਵੀਰ ਨੂੰ ਟਿਕਰੀ ’ਚੋਂ ਗਰਾਂ ਦਿਸਦੈ। ਤਰੇਲੀ ਮਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਆਈ, ਤੌਣੀ ਚੂੜੇ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹੀ, ਤੁਸਾਂ ਨੇ ਸੁਆਲ ਕੀਤੈ, ਕਾਹਤੋਂ ਏਥੇ ਆਣ ਖੜ੍ਹੀ ?ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਤੋਂ ਪੁੱਛਦੇ ਹਾਂ! ‘ਇਹ ਬਾਤ ਨਿਰੀ ਏਨੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਨਾ ਇਹ ਮਸਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਸਾਨ ਦਾ ਏ, ਇਹ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਦੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਏ, ਜਿਹਨੂੰ ਤੌਖਲਾ ਉੱਜੜ ਜਾਣ ਦਾ ਏ।’ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਧੀਆਂ ਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡੋਲੀ ’ਚ, ਬਾਪ ਦੀ ਪੱਗ ਵੀ ਆਈ, ਨਾਲੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਫ਼ਿਕਰ। ਮਾਂ ਦੇ ਹੰਝੂ ਪਿੱਛਾ ਨਹੀਓਂ ਛੱਡਦੇ। ਪੈਲ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸੁੱਖ, ਨਗਰ ਦੀ ਖੈਰ, ਸੌਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੋਂ, ਧੀਆਂ ਦੀਆਂ ਨਿੱਤ ਏਹੋ ਅਰਦਾਸਾਂ। ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਸਮਝ ਫੇਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ‘ਛਾਂ ਵਾਲੇ ਦਰੱਖ਼ਤ ਨੂੰ ਛਾਂਗਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ।’ਹਰ ਪਿੰਡ, ਹਰ ਘਰ, ਸੱਥਾਂ ਤੇ ਖੇਤ, ਕੋਈ ਸਿੰਘੂ ਤੇ ਕੋਈ ਟਿਕਰੀ ਬੈਠੈ। ‘ਲੱਤਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਪੰਧ ਲੰਮਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ’। ਦਾਦੀਆਂ ਤੇ ਨਾਨੀਆਂ, ਓਹ ਮੇਰੇ ਮਾਲਕਾ! ਆਖ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਪਾਵੇ ਨਾਲ ਬੈਠੀਆਂ ਨੇ। ਪੇਂਡੂ ਸੁਰਤ ਅੰਦੋਲਨ ’ਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਐ। ਓਧਰ ਕੁਰਸੀ ਦੀ ਅੜੀ, ਇੱਧਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਝੜੀ ਐ। ਪੌਣੇ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਹੋ ਚੱਲੇ ਨੇ। ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਅਹਿਲਕਾਰ ਗੱਜੇ ਨੇ, ‘ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਢੀ ਤੇ ਸੰਘਰਸ਼, ਨਾਲੋ-ਨਾਲ ਕਰਾਂਗੇ।’

               ਕਾਲੇ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨ, ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਮਾਣਹਾਨੀ ਨੇ। ‘ਦਿੱਲੀ ਮੋਰਚਾ’ ਇੱਜ਼ਤ ਹੱਤਕ ਦਾ ਦਾਅਵੈ। ਏਹ ਬੜੇ ਸੰਤੋਖੀ ਪਿੰਡ ਨੇ, ਮੁਗ਼ਲ ਝੱਲੇ, ਨਾਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼, ਜੇਠ ਹਾੜ੍ਹ ਕੀ, ਹਰ ਆਫ਼ਤ ਝੱਲੀ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕਰ ਕੇ ਜਿਊਂਦੇ ਰਹੇ। ਪੈਲ਼ੀਆਂ ਦੇ ਵਾਰਸ, ਲੇਬਰ ਚੌਕਾਂ ’ਚ ਨਾ ਖੜ੍ਹਨ, ਏਹ ਝੱਲ ਨਹੀਓਂ ਹੋਣਾ। ਕਿਸਾਨ ਪੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਧਾੜੇ ਚੁੱਕ ਐਵੇਂ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ ਨਹੀਂ ਆਏ। ਜਦੋਂ ਭੁੱਖਮਰੀ ਢਿੱਡ-ਧ੍ਰੋਹੀ ਬਣੀ, ਉਦੋਂ ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਤਪ ਕੀਤਾ। ਅਗਨੀ ਕੁੰਡ ’ਚ ਸੜ ਗਏ, ਭਗੌੜੇ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਆਢਾ ਲਾਇਆ, ਖ਼ਰੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਨੇ। ਸਰਾਭਾ ਪਿੰਡ ਕਦੇ ਟਿਕਰੀ, ਕਦੇ ਸਿੰਘੂ ਜਾਂਦੈ। ਸਰਾਭੇ ਵਾਲੇ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਆਖਦੇ ਨੇ, ‘ਸੁਆਲ ਬਾਬੇ ਕਰਤਾਰ ਦੀ ਪੱਗ ਦਾ ਐ’। ਪਿੰਡ ਰਾਏਸਰ (ਬਰਨਾਲਾ) ਦਾ ਦਲਿਤ ਵਿਹੜਾ, ਦਿੱਲੀ ਘੋਲ ’ਚ ਨਿੱਤ ਚੌਕੀ ਭਰਦੈ। ਇਹ ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਐ, ਜਿੱਥੋਂ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਆਖਦੈ, ‘ਉਦਾਸੀ ਦੇ ਬੋਲ ਅੱਜ ਸੱਚ ਹੋਏ ਨੇ।’ ਪਿੰਡ ਅਟਾਰੀ (ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ) ਦੇ ਜਵਾਨ ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਦਿੱਲੀ ਗਏ ਨੇ। ਖ਼ਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ ਅਟਾਰੀਵਾਲਾ ਦੀ ਰੂਹ ਨੇ ਜ਼ਰੂਰ ਹਲੂਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੋਊ। ‘ਤਿੰਨ ਫੁੱਟ ਬਰਫ਼ ਇੱਕ ਦਿਨ ’ਚ ਨਹੀਂ ਜੰਮਦੀ’।

              ਖਿਦਰਾਣੇ ਦੀ ਢਾਬ ਨੇ ਤਾਅਨਾ ਮਾਰਿਆ, ਮੁਕਤਸਰੀ ਪਿੰਡਾਂ ’ਚ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਮੰਡਾਸੇ ਮਾਰ ਲਏ। ਮਾਨਸਾ ਦਾ ਪਿੰਡ ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ, ਕਦੇ ਮੁਜ਼ਾਰਾ ਲਹਿਰ ਦਾ ‘ਸਿੰਘੂ’ ਸੀ। ਮੁਜ਼ਾਰਿਆਂ ਨੇ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕੀਤੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ ਨੇ ਬੰਬਾਰੀ। ਚਾਰ ਕਿਸਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤੇ। ਬਿਸਵੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁਜ਼ਾਰਿਆਂ ਨੇ ਭਜਾ ਕੇ ਦਮ ਲਿਆ। ਕੁਲਵੰਤ ਆਖਦੈ, ‘ਹੁਣ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਦਮੋਂ ਕੱਢਾਂਗੇ।’ ਤਾਹੀਓਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸੌ ਕਿਸਾਨ ਦਿੱਲੀ ਬੈਠੈ। ਦੁਆਬੇ ਦਾ ਪਿੰਡ ਭਕਨਾ, ਜਿੱਥੋਂ ਦੇ ਬਾਬੇ ਸੋਹਣ ਸਿਓਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਦੇ ਕੁੱਬ ਪਾਇਆ। ਕਿਤੇ ਹੁਣ ਗੋਰਿਆਂ ਦੇ ਜਮਾਤੀ ਨਾ ਆ ਜਾਣ, ਭਕਨਾ ਪਿੰਡ ਬਾਬੇ ਦੇ ਬੋਲ ਪੁਗਾ ਰਿਹੈ। ਖਟਕੜ ਕਲਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੇ ਚਾਚਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਧਿਆ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਫੇਰਾ ਪਾਇਐ। ਕਿਸਾਨ ਮੋਰਚੇ ’ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੂਹਾਂ ਦਾ ਵਾਸੈ। ‘ਬਿਪਤਾ ਦੀ ਘੜੀ ’ਚ ਬਹੁਤੇ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਨੇ।’ ਇਹੋ ਸੋਚਾਂ ਸੋਚ ਸੁੱਚਾ ਸਿੰਘ ਸੂਰਮਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਮਾਓਂ ਦਾ ‘ਅੰਨਦਾਤਾ’ ਦਿੱਲੀ ਸਮੈਸਟਰ ਦੇਣ ਗਿਐ। ਸੁੱਚਾ ਸੂਰਮਾ ਪੇਂਡੂ ਅਣਖ ਲਈ ਲੜਿਆ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਚਹੁੰ ਪਾਸੀਂ, ਹੁਣ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਗੁਹਾਰੇ ਲੱਗੇ ਨੇ, ਦਿੱਲੀ ਪਛਾਣ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਅੰਧਰਾਤਾ ਹੋਵੇ, ਮਧੇ ਕੇ ਵਾਲੇ ਵੈਦਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਣਾ ਪੈਣੈ।

              ਭਾਜਪਾਈ ਮਨਾਂ ’ਚ ਭੋਰਾ ਕਿਸਾਨੀਅਤ ਨਹੀਂ। ਇੱਕ ਅਖਾਣ ਐ, ‘ਤੀਜਾ ਰਲਿਆ, ਕੰਮ ਗਲਿਆ’, ਸ਼ਾਇਦ ਏਹਦਾ ਸਹੀ ਮਤਲਬ ‘ਹਮ ਦੋ, ਹਮਾਰੇ ਦੋ’ ਵਾਲੇ ਜਾਣਨੋ ਖੁੰਝੇ ਨੇ। ਚਾਣਕਿਆ ਆਖਦਾ ਹੈ, ‘ਜਿਸ ਦੇ ਮਾੜੇ ਦਿਨ ਆਉਂਦੇ ਨੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੁੱਝਦੀ।’ ਕੋਈ ਤਾਂ ਅਕਲ ਨੂੰ ਹੱਥ ਮਾਰੋ, ਏਹ ‘ਕਿਸਾਨੀ ਘੋਲ’ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਤੇ ਵੱਟ ਦੇ ਵਜੂਦ ਦਾ ਮਸਲੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਕਮਾਂ ਨੇ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ‘ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ’ ਪੜ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ, ਫੇਰ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਠਿੱਠ ਨਾ ਕਰਦੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਨਗੌਰੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੜਕ ਬਲੌਰੀ। ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਚੋਣ ਨਤੀਜੇ ਦੱਸ ਗਏ, ਪਿਸ਼ੌਰੀ ਮੱਲ ਵੀ ‘ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ’ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੈ। ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰ ਰਾਹਤ ਇੰਦੌਰੀ ਦੇ ਬੋਲ ਗੂੰਜੇ ਨੇ, ‘ਸਭੀ ਕਾ ਖ਼ੂਨ ਹੈ ਸ਼ਾਮਲ ਯਹਾਂ ਕੀ ਮਿੱਟੀ ਮੇਂ, ਕਿਸੀ ਕੇ ਬਾਪ ਕਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਥੋੜ੍ਹੀ ਹੈ।’ ਸ਼ਰਧਾ ਰਾਮ ਫਿਲੌਰੀ ਕੌਣ ਸੀ? ‘ਟੂਲਕਿੱਟ’ ਵਾਲੀ ਬੀਬਾ ਰਵੀ ਦਿਸ਼ਾ ਧਿਆਨ ਦੇਵੇ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਕੰਨ ਭਰੇ, ਫਿਲੌਰੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ, ਉਪਰੋਂ ਫਿਲੌਰ ’ਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ’ਤੀ।

           ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ’ਚ ਸੰਘਰਸ਼ੀ ਖੜਵੰਜੇ ਲਾਏ ਨੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਚ ਰਾਜੇਵਾਲ, ਉਗਰਾਹਾਂ, ਢੁੱਡੀਕੇ, ਡੱਲੇਵਾਲ, ਬੁਰਜ ਗਿੱਲ, ਜੇਠੂਕੇ, ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ, ਫੂਲ, ਲੱਖੋਵਾਲ, ਚੜੂਨੀ ਤੇ ਟਿਕੈਤ ਦਾ ਸਿਸੌਲੀ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਨੇ। ਟਰੈਕਟਰ ਦੀ ‘ਟੂਲਕਿੱਟ’ ਤਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਪਤੈ। ਆਹ ਨਵੀਂ ‘ਟੂਲਕਿੱਟ’ ਕੱਢ ਮਾਰੀ, ਅਖ਼ੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਐ। ਗਰੇਟਾ ਥਨਬਰਗ, ਦਿਸ਼ਾ ਰਵੀ, ਨਿਕਿਤਾ ਜੈਕਬ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੀਬੀਆਂ ਲਈ ਪੁਲੀਸ ਸ਼ਨਿਚਰ ਬਣ ਬਹੁੜੀ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੀ ਨੌਦੀਪ ਕੌਰ ਜਦੋਂ ਨਿੱਕੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਮਾਪੇ ਆਖਦੇ, ਕੁੜੀਏ! ਸੁਆਲ ਕਰਿਆ ਕਰ। ਜਦੋਂ ਹੁਣ ਸੁਆਲ ਉਠਾਏ, ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜਤਾ।‘ਪਿੰਜਰਾ ਤੋੜ’ ਵਾਲੀ ਨਤਾਸ਼ਾ ਨਰਵਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵੇਖ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਬੁੰਦੇਲਖੰਡ ਵਾਲੀ ਠਾਕੂ ਪੁਜਾਰੀ ਵੀ ਬਚੇ। ਜ਼ਰੂਰ ਇਹ ਕੁੜੀਆਂ, ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ’ਚ ‘ਝਾਂਸੀ ਦੀ ਰਾਣੀ’ ਦੀਆਂ ਗੁਆਂਢਣਾਂ ਰਹੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਤਾਹੀਓਂ ਸੱਤਾ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਰਟ ਲਾ ਰਹੇ ਨੇ, ‘ਏਹ ਸਭ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹੀ ਨੇ। ਰਾਜ ਸੱਤਾ ਸਵੇਰ ਦੀ ਭੁੱਲੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮੁੜਦੀ ਦਿਖਦੀ ਨਹੀਂ। ਨੇਕ-ਚਲਣੀ ਦੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਹੁਣ ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਝੋਲੇ ’ਚ ਨੇ।

            ਦਸ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ’ਚ ਦੇਸ਼ ਧ੍ਰੋਹ ਦੇ 10,938 ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ, ਪੰਜਾਬ ’ਚ 400 ਜਣਿਆਂ ’ਤੇ, ਸਜ਼ਾ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਨੂੰ ਹੋਈ। ਯਮਲਾ ਜੱਟ ਦੇ ਬੋਲ ਕੰਨੀਂ ਪਏ ਨੇ, ‘ਚਾਰੇ ਕੂਟ ਹਨੇਰਾ, ਜੋਤ ਜਗਾ ਜਾਵੀਂ।’ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨ ਕਾਹਦੇ ਆਏ, ਪਿੰਡ ਖ਼ਤਰੇ ’ਚ ਪਏ ਹਨ। ਕੀ ਬੀਬੀਆਂ, ਕੀ ਬੱਚੇ, ਸਭਨਾਂ ਨੇ ਹੱਥਾਂ ’ਚ ਹੱਥ ਪਾਏ ਨੇ। ਸੂਰਜ ਦਾ ਤਪ ਹੁਣ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਘੋਲ ਨੂੰ ਵੀ ਪਕਾਉਂਦੈ। ਚੰਦਰਮਾ ਅੰਦੋਲਨ ’ਚ ਰਸ ਭਰਦੈ। ਢਾਡੀਆਂ ਨੇ ਜੋਸ਼ ਭਰਿਐ। ਬਾਬੂ ਰਜਬ ਅਲੀ ਜਿਊਂਦਾ ਹੁੰਦਾ, ਸਨੀ ਦਿਓਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਾਹਨੇਵਾਲ ’ਤੇ ਵੀ ਕਵਿੱਤ ਜੋੜਦਾ।ਛੱਜੂ ਰਾਮਾਂ! ਤੋਮਰ ਨੂੰ ਫੈਵੀਕੋਲ ਦੇ ਕੇ ਆ। ਤੋੜਨ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਲੋੜ ਜੋੜਨ ਦੀ ਹੈ। ਮਸਲਾ ਰੂਹਾਂ ਤੇ ਜੂਹਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਸੁਆਲ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਵਸੇਬੇ ਦਾ ਹੈ। ਅਖ਼ੀਰ ’ਚ ਪਵਨਦੀਪ ਖੰਨਾ ਦਾ ਗੀਤ, ਭਗਤੇ ਵਾਲੇ ਹੰਸ ਸੋਹੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਗਾਇਐ। ਮਾਵਾਂ-ਧੀਆਂ ਦੇ ਮੋਹ ਤੇ ਫਿਕਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ, ‘ਪੈਂਦਾ ਛੱਡਣਾ ਬਾਬਲ ਵਿਹੜਾ, ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਨਗਰ ਖੇੜਾ/ ਕੇਰਾਂ ਉੱਜੜ ਕੇ ਜੋ ਵਸਦੀ, ਉਸ ਦਾ ਕੀ ਏ ਨਾਂਅ ਵੇ! ਦੱਸ ਵੀਰਨਾ ਵੇ ਜਦੋਂ ਤੁਰਿਆ ਸੀ ਤੂੰ, ਕੀ ਕਰਦੀ ਸੀ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਵੇ।’

                                                              ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ
                                            ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਬਣਿਆ ਧਰੂ ਤਾਰਾ
                                                            ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ           

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਹੁਣ ਦਿਨ ਰਾਤ ਜਾਗਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨੀ ਗੂੰਜ ਨੇ ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ’ਚ ਜੋਸ਼ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਿੰਘੂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਘਰਾਂ ’ਚੋਂ ਤੁਰੇ ਹਨ। ਹਰਿਆਣਾ-ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਐਨ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਇਹ ਪਿੰਡ ਹਰ ਨਿਆਣੇ ਸਿਆਣੇ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ’ਤੇ ਹੈ। ‘ਦਿੱਲੀ ਮੋਰਚਾ’ 27 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਸਿੰਘੂ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ਨੇ ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਕਈ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬੂਹੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦੇ ‘ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ’ ਦੇ ਮਦਦਗਾਰ ਵੀ ਬਣੇ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਕਰੀਬ 347 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਘਰਾਂ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮੋੜੀ ਗੱਡੀ ਗਈ। ਹੁਣ 14ਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਲੋਕ ਸਿੰਘੂ ’ਚ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਾ ਨਰੇਲਾ ’ਚ ਪੈਂਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮੂਲ ਆਬਾਦੀ ਕਰੀਬ 4800 ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਘਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੈ। ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਪਰਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਲੰਗਰ ਪਾਣੀ 27 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ‘ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ’ ’ਚੋਂ ਹੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਸੇਕ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ’ਚ ਪੁੱਜਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕਰੀਬ 300 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਹੁਣ ਤੱਕ ਖਰੀਦ ਲਈ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮੁੜ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੁਰਿੰਦਰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਵੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੋਂ 28 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੰਘੂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਕ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ ਜ਼ਮੀਨ ਲਈ ਹੈ। 

               ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਹੁਣ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕੰਪਨੀ ਕੋਲ ਹੈ। ਉਹ ਖੁਦ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 32 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਖੇਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਨਵੀਨ ਵੀ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਲੈ ਕੇ ਖੇਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਸੰਦੀਪ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ’ਚ ਆਪਣੀ ਤਰਫੋਂ ਲੰਗਰ ਲਗਾ ਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਡਾਇਵਰਟ ਕੀਤੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਅੱਧੀ-ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਤੱਕ ਖੜ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਭਾਜਪਾ ਭਾਰੂ ਹੈ। ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਕਈ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਸਹੀ ਵੀ ਦੱਸਿਆ। ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਵੀ ਭਾਜਪਾ ਕੌਂਸਲਰ ਸੁਨੀਤ ਚੌਹਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿੰਘੂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿਰਾਏਦਾਰਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਰਾਏਦਾਰਾਂ ਵਾਸਤੇ ਮਕਾਨ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਨੌਕਰੀ ਪੇਸ਼ਾ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ਚੱਲਿਆ ਹੈ, ਸਵੇਰ ਵਕਤ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਕੰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਪ੍ਰਦੀਪ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ਦੇ ਜੋਸ਼ੀਲੇ ਨਾਅਰੇ ਜੋਸ਼ ਭਰਦੇ ਹਨ।

               ਜਦੋਂ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਦਿੱਲੀ ਮੋਰਚੇ ’ਚ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਲਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਸਤਪਾਲ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਚਲਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਬਿਸਤਰੇ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਲੋਕ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ’ਚੋਂ ਕਿਸਾਨੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ’ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦੇ ਕਾਫੀ ਕਿਸਾਨ ਹੁਣ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿਹੂਣੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਈ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ’ਚੋਂ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਚੇਟਕ ਵੀ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਾਰੋ ਵਾਰੀ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ਵਿਚ ਗੇੜਾ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰਵਾਸੀ ਔਰਤ ਲੱਛਮੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਹੀ ਲੰਗਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਫੈਕਟਰੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵਿਹਲੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ।ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਨਰੇਲਾ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ‘ਆਪ’ ਵਿਧਾਇਕ ਸ਼ਰਦ ਚੌਹਾਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਸਿੰਘੂ ਦੀ 40 ਫੀਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਹਰ ਸੰਭਵ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਵਾਸਤੇ ਵੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵਿਧਾਇਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਘੋਲ ਨੇ ਸਿੰਘੂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱੱਧਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 

                                                           ਜਲ ਸੰਭਾਲ 
                                  ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੇ ਜ਼ੋਸ ਨੇ ਬੂੰਦ ਬੂੰਦ ਨੂੰ ਮਾਰੇ ਨੱਕੇ
                                                           ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਚਾਇਤ ਮੈਂਬਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਏਨਾ ਸੰਜਮੀ ਹੈ ਕਿ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗਲਾਸਾਂ ’ਚ ਛੱਡਿਆਂ ਜੂਠਾ ਪਾਣੀ ਡੋਲਦਾ ਨਹੀਂ। ਘਰ ਰੱਖੇ ਖਾਲੀ ਡਰੰਮ ’ਚ ਸੰਭਾਲਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੁਰਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਗਲਾਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਮੋਗਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਰਣਸੀਹ ਕਲਾਂ ’ਚ ਜਲ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਲੋਕ ਸੋਚ ਦੀ ਇਹ ਇੱਕ ਨਮੂਨਾ ਹੈ। ਉਂਜ, ਸਮੁੱਚਾ ਪਿੰਡ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਮਿਸਾਲ ਹੈ ਜਿਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤੁਪਕਾ ਅਜਾਈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੰਦੇ। ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਜਲ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਰਣ ਖੇਤਰ ’ਚ ਕੁੱਦੇ, ਫਿਰ ਸਭ ਇੱਕੋ ਮੋਰੀ ਨਿਕਲੇ। ਨੌਜਵਾਨ ‘ਮਿੰਟੂ ਸਰਪੰਚ’ ਨੇ ‘ਮਨ ਦੀ ਬਾਤ’ ਸੁਣਾਈ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੇ ਹੱਥ ਮਿਲਾਏ, ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਰੋਸਾ ਕੀਤਾ, ਦਾਨੀ ਸੱਜਣਾਂ ਨੇ ਵੱਡਾ ਦਿਲ ਕੀਤਾ। ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਜਨੂਨ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਐਤਕੀਂ ‘ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ’ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ’ਚ ਜਲ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਹੁਣ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਰਣਸੀਂਹ ਕਲਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਪੈੜ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਰੀਬ ਪੰਜਾਹ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਟੋਲੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਬੋਲਣ ਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਖੇਤ ਕਰੀਬ 17 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਨਹਿਰੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੂੰਦ ਨੂੰ ਤਰਸ ਗਏ ਸਨ। ਖੇਤੀ ਮੋਟਰਾਂ ਨੇ ਧਰਤੀ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸੂਤ ਲਿਆ। ਪਿੰਡ ਡਾਰਕ ਜ਼ੋਨ ’ਚ ਹੈ ਤੇ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ 80 ਫੁੱਟ ਤੋਂ 150 ਫੁੱਟ ਤੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ।
                ਗੱਲ ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੈਨੇਡਾ ਗਏ ਮੁੰਡੇ ਪ੍ਰੀਤਇੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਉਰਫ ‘ਮਿੰਟੂ ਸਰਪੰਚ’ ਦਾ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਜਲ ਸੰਭਾਲ ਯੋਜਨਾ ਨੇ ਦਿਮਾਗ ਖੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਸਭ ਕੁਝ ਛੱਡ ਮਿੰਟੂ ਪਿੰਡ ਆਇਆ। ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਸਾਲ 2013 ਵਿਚ ਸਭਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਬਣਿਆ। ਦੂਸਰੀ ਵਾਰ ਹੁਣ ਸਰਬਸਮੰਤੀ ਨਾਲ ਉਹ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਿੰਟੂ ਸਰਪੰਚ ਨੇ ਪਿੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ। ਜੇਬਾਂ ਖਾਲੀ ਸਨ ਤੇ ਹੱਥ ’ਚ ਸਵਾ ਦੋ ਕਰੋੜ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਖਾਕਾ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ‘ਥੁੱਕੀਂ ਬੜੇ ਨੀਂ ਪੱਕਦੇ’। ਕਈਆਂ ਨੇ ਟਕੋਰ ਮਾਰੀ ਕਿ ਸਰਪੰਚ ਪਾਗਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਰ੍ਹਾ 2015 ਵਿਚ ਸੀਵਰੇਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਵਿਕਾਸ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਜਿਸ ਨੇ ਘਰੋਂ ਘਰੀਂ ਜਾ ਕੇ ਦਾਨ ਮੰਗਿਆ। ਨੌਜਵਾਨ ਕਰਮਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੇ 10-10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਗੁਪਤ ਦਾਨ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੇ। ਵੀਹ ਫੀਸਦ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਬਾਕੀ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ। ਸੰਤ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ ਨੇ ਅਗਵਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ, ਪੰਜਾਹ ਨੌਜਵਾਨ ਸਮੇਤ ਸਰਪੰਚ ਦਿਨ ਰਾਤ ਖੁਦ ਸੀਵਰੇਜ ਦਾ ਕੰਮ ਹੱਥੀਂ ਕੀਤਾ।
                ਇੰਦਰਪਾਲ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰੀਬ 30 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲੇਬਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੁਦ ਹੱਥੀਂ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਬਚਾਈ। ਡੇਢ ਏਕੜ ਵਿਚ ਟਰੀਟਮੈਂਟ ਪਲਾਂਟ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ‘ਸੀਚੇਵਾਲ ਮਾਡਲ’ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸੀਵਰੇਜ ਦਾ ਪਾਣੀ ਕੁਦਰਤੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੋਧਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਟਰੀਟਮੈਂਟ ਪਲਾਂਟ ’ਤੇ 50 ਲੱਖ ਦੀ ਲਾਗਤ ਆਈ। ਮਿੰਟੂ ਸਰਪੰਚ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੀਵਰੇਜ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸੋਧ ਕੇ ਕਰੀਬ 100 ਏਕੜ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਮੁਫ਼ਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਖੁਦ ਉਹ ਪਲਾਂਟ ਦੀ ਮੋਟਰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਖੇਤੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਤੱਤ ਕੱਢਿਆ ਕਿ ਸੋਧਿਆ ਪਾਣੀ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਜੁਗਰਾਜ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਾਣੀ ਵਾਰੀ ਸਿਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਦਲਵੀਂ ਫਸਲ ਵਜੋਂ ਮੱਕੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਅ ਸੁੱਟਣੀ ਪਈ। ਸਰਪੰਚ ਮਿੰਟੂ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਾਲ ਵਿਚ ਦੋ ਵਾਰੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸੀਵਰੇਜ ਦੀ ਖੁਦ ਸਫਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਰਪੰਚ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ‘ਪੁੱਤ ਕਾਲਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ’। ‘ਮਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਾਲਾ ਹੋਊ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ਚਮਕੂ’, ਸਰਪੰਚ ਦਾ ਜੁਆਬ ਸੀ।
               ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ 500 ਰੁਪਏ, ਦੂਸਰੀ ਵਾਰ ਤੇ 1000 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਤੀਸਰੀ ਵਾਰ ਤੇ ਕਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋਵੇਗੀ। ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਨੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਉਲੰਘਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਪਿੰਡ ਦੀ 3200 ਆਬਾਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸੌ ਦੇ ਕਰੀਬ ਘਰ ਹਨ। ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਿਕਾਸੀ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਬਾਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਝੀਲ ਬਣਾਈ ਹੈ ਜਿਸ ’ਤੇ ਕਰੀਬ 80 ਲੱਖ ਖਰਚ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਨੌਜਵਾਨ ਹਰਮਨਪ੍ਰੀਤ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਝੀਲ ਵਿਚ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਝੀਲ ਨੂੰ ਸੈਰਗਾਹ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਤੇ ਇੱਕ ਕੰਟੀਨ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।
              ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਮਾੜਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪੂਰਾ ਪਿੰਡ ਸਰਕਾਰੀ ਆਰ.ਓ ਪਲਾਂਟ ਦਾ ਪਾਣੀ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਮਿੰਟੂ ਸਰਪੰਚ ਤੇ ਸਾਥੀ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਵਾ ਦੋ ਕਰੋੜ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਇੰਟਰਾਲਾਕਿੰਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਕੋਈ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਅੌਰਤਾਂ ਲਈ ਜਿੰਮ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਟਰੀਟ ਲਾਈਟ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਚਾਰ ਕਮਰੇ ਏ.ਸੀ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਖੁਦ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿਚ ਪੇਪਰਾਂ ਮੌਕੇ ਪੜਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਤ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ ਖੁਦ ਪਿੰਡ ਦਾ ਗੇੜਾ ਮਾਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
                    ਮਹਿਰਾਜ ਦਾ ਨਰਕ ਵੀ ਦੇਖੋ !
ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਾਸਾ ਦੇਖੋ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਮਹਿਰਾਜ, ਜਿਥੇ ਕਰੋੜਾਂ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਫੰਡਾਂ ਨਾਲ ਸੀਵਰੇਜ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਨਾ ਸੀਵਰੇਜ ਚੱਲਿਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਟਰੀਟਮੈਂਟ ਪਲਾਂਟ। ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਸੀਵਰੇਜ ਦਾ ਪਾਣੀ ਹਰਲ ਹਰਲ ਕਰਦਾ ਫਿਰਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸੀਵਰੇਜ ਸਾਫ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਰਕ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤੇ ਅਫਸਰ ਮੂਕ ਦਰਸ਼ਕ।













   

                          ਵਿਚਲੀ ਗੱਲ 
ਮੋਦੀ ਜੀ ! ਕਦੇ ਸਾਡਾ ਢਿੱਡ ਵੀ ਫਰੋਲ ਲਓ..
                          ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ  : ਚਾਲ ਘੋੜੇ ਦੀ, ਨਾਮ ਪਿੰਡ ਦਾ ‘ਕੀੜੀ। ਲੋਕ ਸ਼ੇਰਾਂ ਵਰਗੇ, ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਗਿੱਦੜ। ਇੱਕ ਵੀ ਮੁਰਗ਼ੀ ਨਹੀਂ, ਨਾਮ ‘ਆਂਡਿਆਂ ਵਾਲੀ’। ਰੱਜੀ ਰੂਹ ਦੇ ਲੋਕ ਨੇ, ਨਾਮ ਪਿੰਡ ਦਾ ‘ਭੁੱਖਿਆਂ ਵਾਲੀ’। ਇਵੇਂ ਹੀ ਕੱਟਿਆਂ ਵਾਲੀ, ਬੋਤਿਆਂ ਵਾਲੀ, ਝੋਟਿਆਂ ਵਾਲੀ ਵਗ਼ੈਰਾ ਵਗ਼ੈਰਾ..। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਲੇ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਜੀ, ਕਦੇ ਸਾਡਾ ਢਿੱਡ ਵੀ ਫਰੋਲ ਕੇ ਦੇਖ ਲਓ।’ ‘ਨਾਂਅ ’ਚ ਕੀ ਰੱਖਿਐ’, ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪਤੈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਜੋ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਟਕੋਰਾਂ ਮਾਰਦੀ ਹੈ, ‘ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਕੱਟ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਸ਼ਰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਲੰਬੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਾਲੀ ਹੁਣ ਸ਼ੇਰਾਂਵਾਲੀ ਬਣ ਗਿਆ, ਤਾਹੀਓ ਲੋਕ ਵੱਡੇ ਬਾਦਲ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਦੇ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦੇ। ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਬਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਜੰਕਸ਼ਨ ਦਾ, ਐਵਾਰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਸਕੀਮ ਦਾ, ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਭਾਵੇਂ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਅੱਖ ਦੇ ਫੋਰੇ ਨਾਲ ਨਾਮ ਬਦਲਦੇ  ਹਨ। ਤਾਹੀਓਂ ਮੁਗਲਸਰਾਏ ਜੰਕਸ਼ਨ ਹੁਣ ‘ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਉਪਾਧਿਆ ਜੰਕਸ਼ਨ’ ਬਣ ਗਿਆ, ਅਲਾਹਾਬਾਦ  ਸ਼ਹਿਰ ਹੁਣ ‘ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ’ ਬਣ ਗਿਆ, ਗੁੜਗਾਓ ਤੋਂ ਗੁਰੂਗਰਾਮ ਬਣ ਗਿਆ।
                 ਮੋਦੀ ਦਾ ਕਮਾਲ ਹੈ, ਕਿ ਅਗਰਤਲਾ ਏਅਰਪੋਰਟ ਹੁਣ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬੀਰ ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਏਅਰਪੋਰਟ ਅਤੇ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾ ਜੀ ਏਅਰਪੋਰਟ ਹੁਣ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਏਅਰਪੋਰਟ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਾਂਡਲਾ ਬੰਦਰਗਾਹ ਵੀ ਹੁਣ ‘ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਪੋਰਟ, ਕਾਂਡਲਾ’ ’ਚ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੋਹਾਲੀ ਏਅਰਪੋਰਟ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਸ਼ਹੀਦੇ ਆਜ਼ਮ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਏਅਰਪੋਰਟ’ ਕਦੋਂ ਹੋਊ ਜਿਸ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵੀ ਸਹਿਮਤ ਹੈ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵੀ। ਫਿਰ ਦੇਰੀ ਕਾਹਦੀ ਹੈ। ਮਮਤਾ ਦੀਦੀ ਨੇ ‘ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ’ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਬੰਗਾਲ’ ਰਖਾਉਣ ਲਈ ਅਸੈਂਬਲੀ ’ਚ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕਰਤਾ। ਕੇਰਲਾ ਨੂੰ ਕੇਰਲਾਮ ਤੇ ਭੂਪਾਲ ਨੂੰ ਭੋਜਪਾਲ ’ਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਮਸਲਾ ਵਿਚਾਲੇ ਹੈ। ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵਾਲੇ ਸ਼ਸ਼ੀ ਥਰੂਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 23 ਕੇਂਦਰੀ ਸਕੀਮਾਂ ਚੋਂ 19 ਸਕੀਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਬਦਲ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਕਹਾਵਤ ਹੈ ‘ਕੱਟੇ ਨੂੰ ਮਣ ਦੁੱਧ ਦਾ ਭਾਅ’। ਰੋਪੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕੱਟਾ ਦੇ ਲੋਕ ਸ਼ਾਇਦ ਏਦਾਂ ਹੀ ਸੋਚਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਪੰਜਾਬ ’ਚ ਕਰੀਬ 85 ਪਿੰਡ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਪੰਛੀਆਂ ਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਾਲੇ ਹਨ।
               ਬਹੁਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਲੇ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ‘ਮੋਦੀ ਜੀ, ਕਰੋ ਸਾਡੇ ਤੇ ਵੀ ਕਿਰਪਾ’। ਵੱਡੇ ਬਾਦਲ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਆਖਿਆ  ‘ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਾਮ ਬਦਲਣ ਦਾ ਵੀ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਕੋਲ ਹੈ’।  ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕੋਟਲੀ ਕਲਾਂ ’ਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਡੇਰਾ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਸਮੇਂ ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਪ੍ਰੇਮ ਕੋਟਲੀ’ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪ੍ਰੇਮੀ ਤਾਂ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਤੇ ਹੁਣ ਬਾਕੀ ਰੌਲਾ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਝੋਟਿਆਂ ਵਾਲੀ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਪੁੱਛਦੇ ਨੇ, ਹੁਣ ਸਾਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ ਕੌਣ ਕਰੂ। ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬੋਤਿਆਂ ਵਾਲੀ ਦਾ ਨਵਾਂ ਪੋਚ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਜਾਏ। ਇਵੇਂ ਹੀ ‘ਬੰਬ’ ,‘ਰਾਣੋ’,ਅੌਤਾਂਵਾਲੀ,ਭੇਡਪੁਰਾ, ਤੋਤਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ, ਡੱਡ, ਬਘਿਆੜੀ, ਚੂਹੇਵਾਲ, ਗੰਜਾ, ਗੰਜੀ, ਗਿੱਦੜੀ, ਸਾਂਡਪੁਰਾ, ਲੁਟੇਰਾ ਕਲਾਂ, ਕੁੱਕੜ, ਮੱਖੀ, ਕਾਲਾ ਬੱਕਰਾ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕੀਹਦੇ ਕੋਲ ਫ਼ਰਿਆਦ ਕਰਨ। ਸਭ ਤਾਕਤ ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਕੋਲ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਜਾਣਾ ਪਊ।     
                                                ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਲਈ ਕਾਹਲੇ ਪਏ ‘ਸਾਥੀ’
ਮੋਗਾ : (ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੱਤੀਆਂ) : ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਸ਼ੋਕ ਗਹਿਲੋਤ ਵੱਲੋਂ ‘ਕਾਂਗਰਸ ਛੱਡ ਚੁੱਕੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਾਪਸੀ’ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦੇਣ ਦੀ ਦੇਰ ਸੀ ਕਿ ਜਗਮੀਤ ਬਰਾੜ ਦੇ ‘ਸਾਥੀ’ ਪੱਬਾਂ ਭਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਦਿਲ ਦੀ ਗੱਲ ਜਗਮੀਤ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਰਹੇ ਪਰ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਲਈ ਅੰਦਰੋਂ ਉਹ ਵੀ ਕਾਹਲੇ ਪਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਜਗਮੀਤ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਨੇਤਾ ਵਿਜੇ ਸਾਥੀ ਨੇ ਗਹਿਲੋਤ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਖਿਆ ਕਿ ਏਦਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਹੀ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗੀ। ਸਮਝਦਾਰ ਨੂੰ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੀ ਕਾਫੀ ਹੈ, ਸਾਥੀ ਜੀ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦੀ ਕਹਿ ਗਏ। ਹੁਣ ਜਗਮੀਤ ਬਰਾੜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇ ਕਦੋਂ ਬਾਹਰ ਆਵੇਗੀ, ਆਉਂਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਭੇਤ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਣਗੇ। ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਗਮੀਤ ਬਰਾੜ ਦੇ ਸਾਥੀ ਹੁਣ ਲੀਹਾਂ ਬਦਲ ਬਦਲ ਕੇ ਥੱਕ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 

                     ਜੰਗਲ ’ਚ ਮੰਗਲ 
 ਪੰਜ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾ
                       ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਦੇ ਪੰਜ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਜੰਗਲ ’ਚ ਮੰਗਲ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ’ਚ ਉਬਾਲ ਉੱਠਿਆਂ ਤਾਂ ਉਹ ਪੰਜ ਉਂਗਲਾਂ ਨਹੀਂ, ਇੱਕ ਪੰਜਾ ਬਣ ਕੇ ਪਿੰਡ ’ਚ ਤੁਰੇ। ਦੇਖਦੇ ਦੇਖਦੇ ਤਿੰਨ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ’ਚ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ‘ਸਵੱਛ ਭਾਰਤ’ ਦੇਖਣਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਚੋਂ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਲੱਤਾਂ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਹੋਏ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਦਲਿਆ ਦਿੱਖਿਆ ਤਾਂ ਸਭ ਸੰਗੀ ਸਾਥੀ ਬਣ ਗਏ। ਪਛੜੀ ਬੈਲਟ ’ਚ ਪੈਂਦਾ ਇਹ ਪਿੰਡ ਹੁਣ ਮਹਿਕਾਂ ਛੱਡਣ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਨੌਜਵਾਨ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਕੋ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਪਿੰਡ ਚੋਂ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਹੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਉੱਠੇ। ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿੰਡ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ’ਚ ਕਰੀਬ 150 ਘਰ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਪਿੰਡ ਚੋਂ ਗੰਦ ਦਾ ਢੇਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਕੁੱਦਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਬਾਪ ਕਰਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਇੱਕ ਹਰਾ ਭਰਾ ਪਾਰਕ ਬਣਾਇਆ, ਪੂਰੇ ਸਕੂਲ ਕੈਂਪਸ ਨੂੰ ਘਾਹ ਨਾਲ ਲੱਦ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਮਗਰੋਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ,ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ,ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਪੱਪੂ ਉਸ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ। ਪੰਜਾ ਬਣਨ ਦੀ ਦੇਰ ਸੀ ਕਿ ਉੱਡਦੀ ਧੂੜ ਬੈਠ ਗਈ।
                   ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ’ਚ ਹਰ ਘਰ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜੇਹਾ ਸਫ਼ੈਦ ਰੰਗ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖ਼ੁਦ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਪਲੱਸਤਰ ਵਗ਼ੈਰਾ ਕਰਾਇਆ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮਾਲੀ ਇਮਦਾਦ ਲਈ ਹੱਥ ਖ਼ੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਰੀਬ ਛੇ ਲੱਖ ਖ਼ਰਚੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ’ਚ ਹਰ ਗਲੀ ਵਿਚ ਸਜਾਵਟੀ ਅਤੇ ਛਾਂਦਾਰ ਦਰਖ਼ਤ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ ਹੁਣ ਫ਼ੁਲ ਮਹਿਕਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਤਿਤਲੀਆਂ ਤੇ ਭੰਵਰਿਆਂ ਪਿੱਛੇ ਹੁਣ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਦੌੜਨ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਜੇ.ਸੀ.ਬੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਗੰਦ ਹੂੰਝ ਕੇ ਕੂੜਾਦਾਨ ਰੱਖ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਮੁੱਖ ਲਿੰਕ ਸੜਕ ਜੋ ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਹੈ, ਉਸ ਉੱਪਰ ਦਰਖ਼ਤ ਹੀ ਦਰਖ਼ਤ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਦਰੱਖਤੀ ਕੰਧ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਹੈ। ਸਜਾਵਟੀ ਗੇਟ ਬਣਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਦਬੂ ਮਾਰਦੇ ਛੱਪੜ ਨੂੰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਹੱਥ ਪਾਇਆ। ਉਸ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਦਲ ਕੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਕੰਧਾਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਿਸ਼ਤੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਮ ਵਕਤ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਫ਼ਤ ਬੋਟਿੰਗ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।  ਨੌਜਵਾਨ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਛੱਪੜ ’ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮੇਲਾ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 27 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਛੱਪੜ ਵਿਚ ਮੱਛੀਆਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕਮਾਈ ਪਿੰਡ ਤੇ ਲਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।
                 ਨੌਜਵਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਰ ਦਸ ਦਿਨਾਂ ਮਗਰੋਂ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਉਹ ਪਾਣੀ ਦੇ ਟੈਂਕਰ ਭਰ ਕੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਧੋਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਏਨੀ ਸੋਝੀ ਆ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗੰਨਾ ਚੂਪ ਕੇ ਹੁਣ ਛਿਲਕਾ ਗਲੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸੁੱਟਦੇ। ਉਂਜ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਗੰਦ ਸੁੱਟਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਜੁਰਮਾਨਾ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਗੁਰਸੇਵਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ ਹਰਿਆਲੀ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਏਨਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਤਣਾਓ ਮੁਕਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਤੇ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਹੁਣ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗ ਖਿੜੇ ਦਿੱਸਦੇ ਹਨ। ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜੀ ਹੁਣ ਚੰਗੇ ਰਾਹ ਪੈ ਗਈ ਹੈ। ਤੱਤੇ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲੇ ਵੀ ਹੁਣ ਮਿੱਠਤ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਸਭ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਉੱਦਮ ਅਤੇ ਹਰਿਆਲੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਖੇੜਾ ਬਖ਼ਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਮਿਰਚਾਂ ਲਾਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਤੋੜਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 50 ਹਜ਼ਾਰ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਇੱਕ ਫਾਗਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ ਖ਼ਰੀਦੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ’ਚ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਓ ਲਈ ਫਾਗਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
                  ਪੱਥਰ ਦੇ ਮੇਜ਼ ਕੁਰਸੀਆਂ ਵੀ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੋਭਾ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਹਿਰੂ ਯੁਵਾ ਕੇਂਦਰ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮਨਵਾਇਆ ਹੈ। ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਪੱਪੂ ਜੋ ਕਿੱਤੇ ਵਜੋਂ ਪਲੰਬਰ ਹੈ, ਨੇ ਵੱਧ ਚੜ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਬਦਲੇ ਹਨ  ਅਤੇ ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੇ ਝੁਰੜੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਕਿਧਰੋਂ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਲਈ ਹੈ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਨੇ ਦਾਅਵੇ ਨਾ ਆਖਿਆ ਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਗੋਬਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਖੇਗਾ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਦੋ ਨਰਸਰੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਪਿੰਡ ਚੋਂ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਬੋਅ ਨਹੀਂ, ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਉੱਠ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਿੰਡ ’ਚ ਨਾ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਠੇਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ 10 ਸਾਲ ਤੋਂ ਕਦੇ ਤੰਬਾਕੂ ਵਿਕਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਜੇ.ਈ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇਖ ਕੇ 5100 ਰੁਪਏ ਦਾ ਇਨਾਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦਰਬਾਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਪਿਆ ਹੈ।

                                 ਦਲਿਤਾਂ ਦਾ ਪਿੰਡ 
              ਤਕਦੀਰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਛੇੜੀ ਜੰਗ
                                  ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਗਊ ਰੱਖਿਅਕਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਕਾਰਨ ਦਲਿਤਾਂ ਵਿਚ ਰਾਜਸੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਦੌਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਠੀਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ•ੇ ਵਿਚ ਪੈਂਦੇ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗੁਰੂਸਰ ਮਹਿਰਾਜ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹੋਣੀ ਬਦਲਣ ਲਈ ਵੱਖਰੀ ਜੰਗ ਛੇੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਗੁਰੂਸਰ ਮਹਿਰਾਜ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦਲਿਤ ਪਿੰਡ ਹੈ ਜਿਥੋਂ ਦੀ ਅਣਪੜ ਮਹਿਲਾ ਸਰਪੰਚ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਦਲਿਤ ਆਬਾਦੀ ਹੈ ਜਿਥੋਂ ਦੀ ਦਲਿਤ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਰ ਰੋਗ ਦੀ ਜੜ• ਕੱਟਣ ਲਈ ਜੰਗ ਛੇੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ 63 ਵਰਿ•ਆਂ ਦੀ ਅਣਪੜ ਮਹਿਲਾ ਸਰਪੰਚ ਪਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸੀ.ਸੀ.ਟੀ.ਵੀ ਕੈਮਰੇ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਜਿਸ ਮਗਰੋਂ ਕਦੇ ਕੋਈ ਚੋਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਕੈਮਰਿਆਂ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ ਪੰਚਾਇਤ ਕੋਲ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੋਲਰ ਸਟਰੀਟ ਲਾਈਟਾਂ ਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਰਫੋਂ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬੀਮਾ ਕਰਾਇਆ ਹੈ।ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਐਤਕੀਂ ਬਜਟ ਵਿਚ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਕੋਹੜ• ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰਾ ਫੰਡ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਮੰਤਰੀ ਸਿਕੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ ਦੇ ਹਲਕਾ ਰਾਮਪੁਰਾ ਵਿਚ ਪੈਂਦੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਛੇਵੀਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸ੍ਰੀ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਚਰਨ ਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।
                      ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਇੰਡੀਆ ਇੰਸਰੈਂਸ ਕੰਪਨੀ ਅਤੇ ਮਗਨਰੇਗਾ ਦੇ ਫੰਡਾਂ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੱਕ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਪਾਰਕ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਥੇ ਘਾਹ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟੀ ਪੌਦੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਾਸਤੇ ਬਕਾਇਦਾ ਇੱਕ ਮਾਲੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇੰਟਰ ਲਾਕਿੰਗ ਟਾਈਲਾਂ ਲਾਏ ਜਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਰ ਵਾਰਡ ਵਿਚ ਵਾਰਡ ਕਮੇਟੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਾਸ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਵੇਂ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਇਸਤਰੀ ਸਭਾ ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਨਸੀਬ ਕੌਰ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤੰਨ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਪੰਚ ਪਰਮਜੀਤ ਕੌਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਪੂਰੀ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਸਾਥ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਚੇਟਕ ਲਾਈ ਜਿਸ ਮਗਰੋਂ ਉਸ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਬੂਟਾ ਲਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ। ਪੂਰੇ ਘਰੇਲੂ ਕਲੇਸ਼ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਝਗੜੇ ਘਟੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੋਚ ਵਿਚ ਇਨਕਲਾਬੀ ਤਬਦੀਲੀ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਵਲੋਂ ਹਾੜੀ ਸਾਉਣੀ ਗਰਾਮ ਸਭਾ ਦੇ ਇਜਲਾਸ ਕਰਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੂਰਨ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਈ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਇਸ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।
                      ਮਾਸਟਰ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਰੀਬ 60 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕ ਪੜ•ੇ ਲਿਖੇ ਹਨ ਜੋ ਹਰ ਵਰੇ• ਪੰਚਾਇਤ ਬਜਟ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਵਣ ਵਿਕਾਸ ਕਮੇਟੀ ਵੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਪੰਚਾਇਤ ਮੈਂਬਰ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ•ਾਂ ਆਉਂਦੇ ਇੱਕ ਵਰੇ• ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲੈ ਆਉਣਾ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਰ ਬਸਿੰਦੇ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਅਧਿਕਾਰ ਹਨ। ਪੰਚਾਇਤ ਮੈਂਬਰ ਜਸਪਾਲ ਕੌਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੀ ਫਿਰਨੀ ਅਤੇ ਹਰ ਗਲੀ ਵਿਚ ਟ੍ਰੀ ਗਾਰਡਾਂ ਸਮੇਤ ਪੌਦੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਆਉਂਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ 24 ਸੋਲਰ ਲਾਈਟਾਂ ਹੋਰ ਲਾਈਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਹਨ। ਛੱਪੜ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਾਸਤੇ ਟਰੀਟਮੈਂਟ ਪਲਾਂਟ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵੀ.ਡੀ.ਓ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਹਰ ਰਿਕਾਰਡ ਵਾਸਤੇ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਰਜਿਸਟਰ ਲਗਾਏ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ•ਾਂ ਵਿਚ ਆਰ.ਟੀ.ਆਈ ਰਜਿਸਟਰ,ਜਨਮ ਮੌਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਆਹ ਸਾਹਿਆਂ ਦਾ ਵੱਖਰਾ ਰਜਿਸਟਰ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
                       ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਗਰਾਮ ਸਭਾ ਦਾ ਇਜਲਾਸ ਲੋਕ ਰਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਰੂਪ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜਿਥੇ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿਕਾਸ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦਾ ਪਾਈ ਪਾਈ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਕਿਤਾਬ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਵੀ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਜੋ ਹੁਣ ਸਾਂਝਾ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਫੰਡ ਵੀ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਪੈਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਜ਼ਿਲ•ਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਮਲੂਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਕਾਫੀ ਜਾਗਰੂਕ ਹੈ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਸੋਚ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਵਜੋਂ ਸਰਕਾਰ ਤਰਫੋਂ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਕਦੇ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਬਾਕੀ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੇਧ ਲੈਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

                                                                                                             

                           ਨਵਾਂ ਭਾਰ
             ਹੁਣ ਪਿੰਡਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ 
                               ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੁਣ ਪਿੰਡਾਂ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਲਾਉਣ ਦਾ ਅਮਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਹੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਲਾਉਣ ਦੀ ਵਿਉਂਤ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਪੇਂਡੂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ 'ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ' ਵਾਸਤੇ ਪਿੰਡਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਲਗਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪੰਚਾਇਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਪਿੰਡਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਲੱਗਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਲਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਿੱਤੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ) ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ਵੀ ਕਾਇਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ 9 ਅਪਰੈਲ ਨੂੰ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿਭਾਗ ਵਲੋਂ ਬੀਤੀ 5 ਅਪਰੈਲ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਨੰਬਰ 846 ਜਾਰੀ ਕਰ ਕੇ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਪਟਿਆਲਾ, ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਆਮਦਨ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਭੇਜਣ ਵਾਸਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ 9 ਅਪਰੈਲ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਖਾਕਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
              ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਤੇ ਲਾਏ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਦਾ ਰੌਲਾ-ਰੱਪਾ ਤਾਂ ਹਾਲੇ ਸ਼ਾਂਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਪਰੋਂ ਪਿੰਡਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਇਹ ਟੈਕਸ ਲਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਤਰਕਸੰਗਤ ਬਣਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਸਰਕਾਰ ਮਜਬੂਰ ਵੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਚਿੱਠੀ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਡੇ ਘਰਾਂ 'ਤੇ ਹਾਊਸ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਹਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਦੀ ਸੰਭਵਾਨਾ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਉਣ। ਤਰਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਐਕਟ 1994 ਦੇ ਤਹਿਤ ਗਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਵਿਭਾਗ ਵੀ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਐਕਟ ਤਹਿਤ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਟੈਕਸ ਲਗਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਵਧਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਖ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿਭਾਗ ਤਾਂ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਪਰ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਨਹੀਂ।
              ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਪਿੰਡਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਲਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ  ਉਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੰਚਾਇਤੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਡੇਢ ਮਹੀਨਾ ਬਾਕੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਕਮ ਧਿਰ ਲਈ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵੀ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਜਵੀਜ਼ਤ ਟੈਕਸ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਘਰਾਂ 'ਤੇ ਇਹ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ।  ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਟੈਕਸ ਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਤੀ ਘਰ 7 ਰੁਪਏ ਜਨਰਲ ਵਰਗ ਤੋਂ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਟੈਕਸ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ 5 ਰੁਪਏ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਟੈਕਸ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੂਤਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੋ ਤਿੰਨ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਤਾਂ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਟੈਕਸ ਵੀ ਵਸੂਲਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਅਫਸਰ ਬਠਿੰਡਾ ਰਜਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਬਤਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਹਾਲੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਸੁਝਾਓ ਮੰਗੇ ਹਨ। ਦੂਜੀ ਤਰਫ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਇਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਫੰਡਾਂ ਤੋਂ ਇਕੱਲੇ ਜਲ ਘਰ ਚਲਾਉਣੇ ਹੀ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਏ ਪਏ ਹਨ।
                                              ਸਰਕਾਰ ਟੈਕਸ ਲਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਬਜਟ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੇ: ਜੱਸੀ
ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਹਰਮੰਦਰ ਸਿੰਘ ਜੱਸੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਟੈਕਸ ਦਾ ਬੋਝ ਪਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਭਾਗ ਚਲਾਉਣ ਖਾਤਰ ਬਜਟ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਪੰਚਾਇਤੀ ਸ਼ਾਮਲਾਟ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਤਾਂ ਹੁਣ ਆਨੀ-ਬਹਾਨੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦੇ ਆਮਦਨ ਦੇ ਵਸੀਲੇ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਇਸ  ਟੈਕਸ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਕਰੇਗੀ।