'ਸਾਨੂੰ ਮੋਇਆ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਣ ਕਿਥੇ..'

ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਬਠਿੰਡਾ ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਤਾਂ 'ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ' ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰਾ 'ਸਨਮਾਨ' ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਫੰਡਾਂ ਦਾ ਟੋਟਾ ਪੈਣ ਕਰਕੇ ਹੁਣ 'ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ' ਨੂੰ ਅਧੂਰੀ ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ ਦੇਣੀ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਕੋਲ ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ 'ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਤੂਸ' ਘੱਟ ਗਏ ਹਨ। 'ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ' ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਸਸਕਾਰ ਸਮੇਂ 'ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ' ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ 'ਸਲਾਮੀ ਗਾਰਦ' ਵਲੋਂ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਇੱਕ ਫਾਇਰ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 'ਸਲਾਮੀ ਗਾਰਦ' ਵਲੋਂ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ 25-25 ਫਾਇਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। 'ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਤੂਸਾਂ' ਦੀ ਕਮੀ ਪੈ  ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਾਰੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਈ ਦਫਾ ਪੱਤਰ ਵੀ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। 'ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ' ਦੇਣ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਹੌਲਦਾਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਸਿਪਾਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ 25 ਫਾਇਰ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਵਲੋਂ ਬਿਗਲਰ ਵਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਇੱਕ ਜਨਵਰੀ 2006 ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਤੱਕ ਕੁੱਲ 75 ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ 'ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ' ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਲ 2006 'ਚ ਸਲਾਮੀ ਗਾਰਦ ਵਲੋਂ 150 'ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਤੂਸ' ਵਰਤੇ ਗਏ।
 ਸਾਲ 2006 ਦੇ ਵਰ੍ਹੇ 'ਚ ਸਲਾਮੀ ਗਾਰਦ ਦੇ ਹਰ ਜਵਾਨ ਵਲੋਂ ਪੰਜ ਪੰਜ ਫਾਇਰ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਸਾਲ 2008 'ਚ  ਹਰ ਜਵਾਨ ਵਲੋਂ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ ਸਲਾਮੀ ਦੇਣ ਲਈ ਚਾਰ ਚਾਰ ਫਾਇਰ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਫਿਰ ਕਾਰਤੂਸਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਰ ਵੱਧ ਗਈ ਜਿਸ ਵਜੋਂ ਸਾਲ 2009 'ਚ ਸਲਾਮੀ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਹਰ ਜਵਾਨ ਵਲੋਂ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ ਦੋ ਦੋ ਫਾਇਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ। ਸਾਲ 2010 ਦੇ ਵਰ੍ਹੇ 'ਚ ਇਹ ਕਮੀ ਹੋਰ ਜਿਆਦਾ ਬਣ ਗਈ। ਐਤਕੀਂ ਦੇ ਵਰ੍ਹੇ 'ਚ ਹਰ ਜਵਾਨ ਵਲੋਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ ਸਲਾਮੀ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਇੱਕ ਫਾਇਰ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਲੰਘੇ ਪੌਣ ਚਾਰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ 'ਚ ਚਾਰ ਇੰਸਪੈਕਟਰਾਂ,38 ਹੌਲਦਾਰਾਂ ਅਤੇ 17 ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ 'ਚ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਰੋਸ ਹੈ ਕਿ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਡਿਊਟੀ ਦੌਰਾਨ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸਸਕਾਰ ਲਈ 1500 ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇਹ ਰਾਸ਼ੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਪੌਣ ਚਾਰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ 'ਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਦੇ ਕੁੱਲ 75 ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਸਕਾਰ ਵਾਲੀ ਰਾਸ਼ੀ 64 ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ  ਹੀ ਮਿਲੀ ਹੈ।
 ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਲਈ 95 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਲ 2006 'ਚ ਤਾਂ ਔਸਤਨ ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਸਕਾਰ ਲਈ 1333 ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਲ 2009 'ਚ ਪ੍ਰਤੀ ਸਸਕਾਰ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਹੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਬਾਕੀ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਹਰ ਸਸਕਾਰ ਲਈ 1500 ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਸਸਕਾਰ ਵਾਸਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ ਲਈ ਕਾਰਤੂਸਾਂ ਦਹੀ ਮੰਗ ਵਾਰੇ ਪੌਣੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਛੇ ਦਫਾ ਪੱਤਰ ਵੀ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਨੇ 16 ਸਤੰਬਰ 2006 ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਨੰਬਰ 70, ਮਿਤੀ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 2007 ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਨੰਬਰ 8, ਮਿਤੀ 3 ਜੂਨ 2007 ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਨੰਬਰ 30, ਮਿਤੀ 9 ਅਕਤੂਬਰ 2007 ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਨੰਬਰ 67,ਮਿਤੀ 10 ਫਰਵਰੀ 2008 ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਨੰਬਰ 10 ਅਤੇ ਮਿਤੀ 22 ਅਕਤੂਬਰ 2010 ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਨੰਬਰ 39 ਲਿਖਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੱਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ 'ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਤੂਸਾਂ' ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ  ਸਮੇਂ ਜੋ 'ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਤੂਸ' ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਕੇਵਲ 'ਹਵਾਈ ਫਾਇਰ' ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਰਤੂਸ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੇਵਲ 'ਖਾਲੀ ਫਾਇਰ' ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

                                         ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ ਸਮੇਂ ਕੀਤੇ ਵਰਤੇ ਕਾਰਤੂਸ
  ਸਾਲ         ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ                    ਕੀਤੇ ਫਾਇਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
     2006                   7                                                   150
     2007                  17                                                   700
    2008                  14                                                    270
   2009                   17                                                    210
   2010(ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ)   20                                            130

                                                      ਕਾਰਤੂਸਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ- ਐਸ.ਐਸ.ਪੀ।
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੁਲੀਸ ਕਪਤਾਨ ਡਾ.ਸੁਖਚੈਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਸਕਾਰ ਮੌਕੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸੋਗ ਸਲਾਮੀ ਮੌਕੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਫਾਇਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਜੋ ਸਲਾਮੀ ਮੌਕੇ ਕਾਰਤੂਸ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਕੇਵਲ ਫਾਇਰ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਲਈ ਰੈਂਕ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਰਾਸ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਹਰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਤੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ,ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਪੁਲੀਸ ਵਲੋਂ ਆਮ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਕਾਰਤੂਸਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।