ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ
       ਹੁਣ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਹੀਂ , ਮੌਤਾਂ ਵੰਡਦੇ ਹਨ
                                ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਬਠਿੰਡਾ : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ ਹੁਣ ਮੌਤਾਂ ਵੰਡਣ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਇਨ•ਾਂ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿਚ ਹੁਣ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਹੀਂ ਧੜਕਦੀ। ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਔਸਤਨ ਹਰ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਔਸਤਨ ਦੋ ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਇਨ•ਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਜੀਵਨਦਾਤਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਕੰਮ ਦਾ ਬੋਝ ਜਿਆਦਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾ ਮੈਡੀਕਲ ਸਟਾਫ ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹਾਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬਹੁਤੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਅੱਗੇ ਨਾਹਰੇ ਵੱਜਦੇ ਹਨ। ਆਰ.ਟੀ.ਆਈ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵੇਰਵੇ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ•ਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹਨ। ਇਨ•ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਚਾਰ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ 3145 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਮਤਲਬ ਕਿ ਇਸ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਹਰ ਵਰੇ• 786 ਮਰੀਜ਼ ਦਮ ਤੋੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਬਹੁਤੇ ਮਰੀਜ਼ ਤਾਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਮੌਕੇ ਢੁਕਵਾਂ ਇਲਾਜ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਫੌਤ ਹੋ ਗਏ। ਤਾਹੀਓਂ ਕਈ ਦਫ਼ਾ ਇਸ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਾਹਰੇ ਵੀ ਲੱਗ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਮਾਲਵਾ ਖ਼ਿੱਤੇ ਚੋਂ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਤੇ ਉਂਗਲ ਉਠ ਰਹੀ ਹੈ। ਔਸਤਨ ਹਰ ਵਰੇ• 116 ਮੌਤਾਂ ਇਸ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ,ਮਤਲਬ ਕਿ ਔਸਤਨ ਹਰ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਮੌਤ। ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ 21 ਡਾਕਟਰਾਂ ਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਅਸਾਮੀਆਂ ਖਾਲੀ ਹਨ। ਸਾਲ 2007 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 2016 ਤੱਕ ਇਸ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ 1048 ਮਰੀਜ਼ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਜਾ ਪਏ ਹਨ।
                       ਸਿਵਲ ਸਰਜਨ ਬਰਨਾਲਾ ਡਾ.ਕੇ.ਐਸ.ਸੈਣੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਰੈਫਰ ਅਤੇ ਸੀਰੀਅਸ ਕੇਸ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਜਿਆਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਉਨ•ਾਂ ਕੋਲ ਸਮਰਪਿਤ ਡਾਕਟਰ ਹਨ। ਸੂਤਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਤੇ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਰੋਪੜ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਹਰ ਵਰੇ• ਔਸਤਨ 114 ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨੌ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ 1034 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ 23 ਡਾਕਟਰ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ, ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਅਸਾਮੀਆਂ ਖਾਲੀ ਹਨ ਮੋਹਾਲੀ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਨੌ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ 217 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 40 ਹੈ। ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਨੌ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ 444 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੇ ਦਮ ਤੋੜਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਸੈਕਸ਼ਨ ਗਿਣਤੀ ਵੀ 110 ਹੈ ਅਤੇ 41 ਅਸਾਮੀਆਂ ਖਾਲੀ ਹਨ। ਗੜ•ਸ਼ੰਕਰ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਔਸਤਨ ਸਲਾਨਾ 49 ਮਰੀਜ਼ ਦਮ ਤੋੜਦੇ ਹਨ। ਸੂਤਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਮੁਰਦਾਬਾਦ ਦੇ ਨਾਹਰੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਜਿਆਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਇਆਗਨੌਸਟਿਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਵੀ ਕਮੀ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਲਾਜ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਮਾਤਰ ਹੈ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਤਰਫ਼ੋਂ ਹੋਰ ਸਕੀਮਾਂ ਵਿਚ ਜਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਉਲਝਾ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
                  ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬਾਦਲ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਤਾਂ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਇਸ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਅਟੈਂਡ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਐਮ. ਐਲ. ਆਰ ਨਹੀਂ ਕੱਟੀ ਗਈ ਹੈ। ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਕੇਸਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਲੰਬੀ ਭੇਜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਨੌ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ 280 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਰਾਮਪੁਰਾ ਫੂਲ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਸਲਾਨਾ ਔਸਤਨ 76 ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨੌ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ 685 ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਚਿਲਡਰਨ ਤੇ ਜਨਰਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਨੌ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ 176 ਮੌਤਾਂ ਅਤੇ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ 165 ਮੌਤਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਕੁਰਾਲੀ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਨੌ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ 113, ਬੁਢਲਾਡਾ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ 68 ਮੌਤਾਂ,ਗਿੱਦੜਬਹਾ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ 46 ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਚੁਰਾਸੀ ਦੇ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ 28 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਪੈਰਾ ਮੈਡੀਕਲ ਐਂਡ ਹੈਲਥ ਇੰਪਲਾਈਜ ਫਰੰਟ ਦੇ ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਵਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਸੀ ਕਿ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਗਰੀਬ ਹਿੱਸਾ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ ਅਤੇ ਚੇਤਨਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਕਰਕੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਹੱਦੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਹਸਪਤਾਲ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਦੂਸਰਾ ਕਾਰਨ, ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸਟਾਫ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਡਾਕਟਰਾਂ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣਾ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਾ ਪੁੱਜਣਾ ਵੀ ਕਾਰਨ ਹੈ।
                                         ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸੁਧਰੀਆਂ ਹਨ : ਡਾਇਰੈਕਟਰ
ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸ੍ਰੀ ਐਚ.ਐਸ.ਬਾਲੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ•ਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਏਦਾ ਦੇ ਤੱਥ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਨ•ਾਂ ਆਖਿਆ ਕਿ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਆਬਾਦੀ ਜਿਆਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਲਾਜ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਚੰਗੀ ਹੋਈ ਹੈ।
                                        ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿਚ ਮਰੀਜ਼ ਦੁੱਗਣੇ ਹੋਏ
ਬਠਿੰਡਾ : ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿਚ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਵੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਸਾਲ 2007 ਵਿਚ 34122 ਮਰੀਜ਼ ਭਰਤੀ ਹੋਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਲ 2015 ਇਹ ਗਿਣਤੀ 61,961 ਹੋ ਗਈ। ਬਰਨਾਲਾ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਇੰਨਡੋਰ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਾਲ 2007 ਵਿਚ ਗਿਣਤੀ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਸਾਲ 2015 ਵਿਚ 17257 ਹੋ ਗਈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਸਾਲ 2008 ਵਿਚ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਮਰੀਜ਼ ਭਰਤੀ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਾਲ 2015 ਵਿਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 12188 ਹੋ ਗਈ। ਮੋਹਾਲੀ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਇੰਨਡੋਰ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੌ ਵਰਿ•ਆਂ ਵਿਚ ਦੁਗਣੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।