ਵਿਚਲੀ ਗੱਲ
                 ਆਉਣ ਕੂੰਜਾਂ ਦੇਣ ਬੱਚੇ..!
                            ਚਰਨਜੀਤ ਭੁੱਲਰ
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਗਿਰਝਾ ਦਾ ਜੋੜਾ ਹਿਮਾਚਲੋਂ ਉੱਡਿਐ। ਪਠਾਨਕੋਟ ਤੋਂ ਮੁੜ ਗਿਐ। ਉੱਲੂ ਦੇਖ ਕੇ ਢਿੱਡੋਂ ਹੱਸਿਆ। ਜਨੌਰਾਂ ਨੇ ਮਜਮਾ ਲਾਇਆ। ਘੋਗੜ ਕਾਂ ਨੇ ਨਕਸ਼ਾ ਵਾਹਿਆ। ਘੁੱਪ ਹਨੇਰਾ, ਵੱਡੀ ਟਾਹਣੀ। ਘੋਗੜ ਮਹਾਰਾਜ ਇੰਝ ਗੱਜੇ। ਪੰਝੀ ਸਾਲ ਨਹੀਂ, ਪੂਰੇ 25 ਦਹਾਕੇ ਰਾਜ ਕਰਾਂਗੇ। ਤਾੜੀਆਂ ਵੱਜੀਆਂ, ਨਾਅਰੇ ਗੂੰਜੇ। ਗੁੱਸਾ ਚਮਗਿੱਦੜ ਨੂੰ ਆਇਆ। ‘ਮਾਰਾਂ ਸ਼ੇਰਾਂ ਦੀਆਂ, ਗਿੱਦੜ ਕਰਨ ਕਲੋਲਾਂ।’ ਪਿੱਛੋਂ ਕੋਈ ਸਿਆਣੀ ਕੂੰਜ ਬੋਲੀ। ਪ੍ਰਤਾਪ ਚਮਗਿੱਦੜ ਦਾ ਐ, ਰਾਸ ਘੋਗੜ ਨੂੰ ਆਇਐ। ਵੈਸੇ ਚੱਕੀਰਾਹੇ ਨੂੰ ਕੌਣ ਪੁੱਛਦੈ। ਬਿਨਾਂ ਪੁੱਛੇ ਗੱਲ ਸਿਆਣੀ ਕਰ ਗਿਆ। ਜਾਓ, ਮਾਣੋ ਕਾਦਰ ਨੂੰ, ਸਾਰਾ ਜਹਾਂ ਹਮਾਰਾ। ਕੋਇਲ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਬੈਠੀ ਰਹੀ। ਬਾਕੀਆਂ ਨੇ ਦਾਦ, ਉਹਨੇ ਨਸੀਹਤ ਦਿੱਤੀ, ਕਰਿਓ ਮਨ ਦੀ ਪਰ ਬੰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਦੂਰ ਰਹਿਓ। ਘੋਗੜ ਬੋਲਿਆ, ਬੀਬਾ ਜੀ, ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ, ਤਖ਼ਤਾਂ ਵਾਲੇ ਕੋਈ ਓਪਰੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਨੇ। ਜੈਕਾਰੇ ਛੱਡੇ, ‘ਟੇਕ ਆਫ਼’ ਸਭ ਨੇ ’ਕੱਠਾ ਕੀਤਾ। ਗੱਲ ਥੋੜ੍ਹੀ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਰੱਖਿਆ ਅਫ਼ਸਰ ਬੋਲੇ। ‘ਗਿਰਝਾਂ ਦੀ ਦੱਸ ਪਾਓ, ਆ ਕੇ ਇਨਾਮ ਲੈ ਜਾਓ।’ ਕੋਈ ਨਾ ਬਹੁੜਿਆ। ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਕ ਦਵਾਈ ਡਾਇਕਲੋਫੇਨਿਕ। ਮਗਰੋਂ ਬੈਨ ਕਰਨੀ ਪਈ। ਜੋ ਪਸ਼ੂ ਮਰਦੇ, ਗਿਰਝਾਂ ਟੁੱਟ ਪੈਂਦੀਆਂ। ਗਿਰਝਾਂ ਦੇ ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਲੱਗੇ। ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈ। ਹਿਮਾਚਲ ਦੇ ਪੌਂਗਡੈਮ ਵੈਟਲੈਂਡ ਕੋਲ, ਗਿਰਝਾਂ ਦਾ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਬਣਿਐ। ਏਸ਼ੀਆ ਮਹਾਂਦੀਪ ’ਚ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਬਚ ਜਾਏ। ਗਿਰਝਾਂ ਨੂੰ ਮਨਪਸੰਦ ਭੋਜਨ ਮਿਲਦੈ। ਦੱਸਦੇ ਨੇ, ਪਠਾਨਕੋਟ ’ਚ ਗਿਰਝਾਂ ਦਾ ਜੋੜਾ ਘੁੰਮ ਕੇ ਗਿਐ। ਕਰੋਨਾ ਨੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਵੀ ਚੂੰਡਿਐ। ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹਾਂ ’ਤੇ ਮਾਸਕ ਨੇ। ਦੇਖ ਕੇ ਕਾਲਜੇ ਠੰਢ ਗਿਰਝਾਂ ਦੇ ਪਈ ਹੋਊ।
                ਰਹੀ ਗੱਲ ਚਮਗਿੱਦੜ ਦੀ। ਵਿਚਾਰਾ ਕਟਿਹਰੇ ’ਚ ਖੜ੍ਹੈ। ਚੀਨੀ ਲੋਕ ਚਮਗਿੱਦੜ ਦਾ ਸੂਪ ਪੀਂਦੇ ਨੇ। ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਕਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਜਨਮਿਐਂ। ਬੌਂਦਲਿਆ ਟਰੰਪ ਹੁਣ ਊਂਟ ਪਟਾਂਗ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੈ। ‘ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਚੰਨ ’ਤੇ ਖਣਨ ਕਰੇ’। ਓਧਰ ਦੇਖੋ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੇ ਕਿਵੇਂ ਕੰਨ ਚੁੱਕੇ ਨੇ। ‘ਜੇਹੋ ਜੇਹੇ ਆਲ਼ੇ, ਉਹੋ ਜੇਹੇ ਕੁੱਜੇ’। ਗੰਗਾ ਵੀ ਦੇਖਿਓ, ਗੇੜਾ ਵੱਜੇ ਤਾਂ ਬਿਆਸ, ਨਾਲੇ ਸਤਲੁਜ ਵੇਖਣਾ, ਪਾਣੀ ਕਿੰਨਾ ਸਾਫ ਹੋਇਐ। ਮਰਗਮੱਛਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦੈ, ਜਿਵੇਂ ਨਾਨਕੇ ਆਏ ਹੋਣ। ਜਲੰਧਰੋਂ ਪਹਾੜ ਦਿੱਖਣ ਲੱਗੇ ਨੇ। ਦਿਨੇ ਤਾਰੇ ਕਰੋਨਾ ਦਿਖਾ ਰਿਹੈ। ਚਾਰੋਂ ਪਾਸੇ ਚੁੱਪ ਪਸਰੀ ਐ। ਬੰਦਾ ਹੁਣ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਡਰੀ ਜਾ ਰਿਹੈ। ਆਨੰਦ ਮੋਰਾਂ ਨੂੰ ਆ ਰਿਹੈ। ਪੈਲਾਂ ਪੈਣ ਲੱਗੀਆਂ ਨੇ। ਚਿੜੀਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਕਾਹਦਾ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹਿਐ। ਮਨੁੱਖ ਤੇ ਪੰਛੀਆਂ/ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਮੁੜ ਆੜੀ ਪਊ। ਅਕਲ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਹੱਥ ਮਾਰੂ, ਏਹ ਬੰਦੇ ਦੇ ਹੱਥ ਹੈ। ਮਹਾਮਾਰੀ ਤਾਂ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਦੇ ਰਹੀ। ਸੋਚ ਜੈਵਿਕ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਹਸਪਤਾਲ ’ਚ ਏਦਾਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਿੰਦੂ ਵਾਰਡ ਵੱਖਰਾ, ਮੁਸਲਿਮ ਦਾ ਵੱਖਰਾ। ਲਖਨਊ ਦਾ ਸਬਜ਼ੀ ਵਾਲਾ। ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਸਬਜ਼ੀ ਵੇਚਦੈ। ਦਿੱਲੀ ’ਚ ਫੜ੍ਹੀ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਕਾਰਡ ਦਿਖਾਉਣਾ ਪਿਐ। ‘ਦਿ ਵਾਇਰ’ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਸਿਧਾਰਥ ਵਰਧਰਾਜਨ ਯੂਪੀ ਵਾਲੇ ਯੋਗੀ ਬਾਰੇ ਸੱਚ ਦੱਸ ਬੈਠਾ। ਯੋਗੀ ਨੇ ਹੱਥਾਂ ’ਤੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ਜਮਾ ’ਤੀ। ਸਿਧਾਰਥ ਐਫ.ਆਈ.ਆਰ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹੈ। ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਗੱਡੀ ਲੀਹ ਤੋਂ ਨਾ ਲਾਹੀਏ। ਬੰਦਾ ਜਦੋਂ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਸਕਾ ਸੀ, ਕਾਇਨਾਤ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵੰਡਦੀ ਸੀ। ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆਈ, ਮੁਲਕ ਰਜਾਇਆ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਾਹ ਜਾਂਦੀ ਹੋ ਗਈ। ‘ਗਊ ਦੇ ਜਾਏ’ ਹੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣੇ। ਮਿੱਟੀ ਪਾਣੀ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ’ਚ ਗੜੁੱਚ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਕੂੰਜਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਮੁੜ ਗਏ।
               ਹੱਥੀਂ ਨਸਲ ਕੌਣ ਉਜਾੜਦੈ? ਬਟੇਰ ਤੇ ਤਿੱਤਰ ਇੱਕੋ ਸੁਰ ਬੋਲੇ, ‘ਪੰਜਾਬੀ’। ਸੁਰ ’ਚ ਖ਼ਾਲਿਦ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਵੀ ਗਾਇਐ। ‘ਪੰਛੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਸਾੜਦੇ ਨਹੀਂ, ਆਪਣੀ ਨਸਲ ਉਜਾੜਦੇ ਨਹੀਂ।’ਹੁਣ ਕਰੋਨਾ ਨੇ ਗਲਾ ਜ਼ਰੂਰ ਘੁੱਟਿਐ। ਸਾਹ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਆਇਐ। ਨਾ ਪੂੰ-ਪੂੰ, ਨਾ ਕਿਧਰੇ ਪੈਂ-ਪੈਂ। ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਜ਼ਕ ਦਾ ਘਾਟੈ। ਆਗਰੇ ’ਚ ਦੋਧੀ ਦਾ ਢੋਲ ਕੀ ਡਿੱਗਿਆ। ਸੜਕ ’ਤੇ ‘ਦੁੱਧ ਦਾ ਛੱਪੜ’ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਖਿੱਲਰਿਆ ਦੁੱਧ ਇੱਕ ਮਹਾਤੜ ਪੀਣ ਲੱਗਾ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕੁੱਤੇ ਜੁਟੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟ ’ਚ। ਕੋਈ ਗਲੇ ਕੇਲੇ ਸੁੱਟ ਗਿਆ। ਭੁੱਖੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਟੁੱਟ ਕੇ ਪੈ ਗਏ। ਜਾਨਵਰ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲ ਕਿੰਨਾ ਪੂਰ ਚੜ੍ਹਦੈ। ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸੁਜਾਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਿਬੰਧ ‘ਮੋਤੀ’ ਪੜ੍ਹਿਓ। ਬੰਦਾ ਕਿੰਨਾ ਚੀਪੜ ਬਣ ਜਾਂਦੈ, ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੁੱਗਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਨੀਲੀ’ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਨਾ। ਪਰਵਾਸੀ ਕਵੀ ਮੋਹਨ ਗਿੱਲ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ‘ਗਿਰਝਾਂ ਦੀ ਹੜਤਾਲ’ ਕਿਤੋਂ ਲੱਭਾ ਨਹੀਂ। ਉਹਦੀ ਚਰਚਾ ਕਦੇ ਫੇਰ ਸਹੀ। ਅੱਜ ਗੱਲ ਚਿੜੀ ਜਨੌਰਾਂ ਦੀ। ਭਲੇ ਵੇਲੇ ਗਏ, ਕਿਸਾਨ ਜਦੋਂ ਦਸਵੰਧ ਜਨੌਰਾਂ ਲਈ ਕੱਢਦਾ। ਦਸਵੰਧ ਤੋਂ ਚੇਤੇ ਆਇਐ। ਜਥੇਦਾਰ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਪੀਲ। ‘ਭਾਈ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਲਈ ਦਸਵੰਧ ਕੱਢੋ’। ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ ’ਚ ਚੀਕ ਚਿਹਾੜਾ ਪਿਐ। ਫਸੇ ਹੋਏ ਮਜ਼ਦੂਰ ਆਖਦੇ ਨੇ, ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕੱਢੋ। ਪੰਜਾਬ ਆਖਦੈ, ਕਣਕ ਤਾਂ ਵੰਡੋ। ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦਾ ‘ਨੰਦ ਕਿਸ਼ੋਰ’ ਮੁੜਿਆ ਨਹੀਂ।
              ਭੁੱਖਾ ਕਦੇ ਨਖ਼ਰੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਮੰਤਰੀ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਨੇ। ਕਰੋਨਾ ਤੋਂ ਡਰੇ ਨੇ। ਮਲਵਈ ਮੰਤਰੀ ਹੁਣ ਮੁੜਿਐ। ਅਫਸਰ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ, ਵਿਹੜੇ ਵਾਲੇ ਰਾਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਦੇ ਉਡੀਕਦੇ ਸੀ। ਸ਼ਾਪਿੰਗ ਮਾਲ ਵੀ ਬੰਦ ਨੇ। ਮੰਤਰੀ ਕਿਹੜੇ ਮਾਲ ’ਚ ਉਲਝਿਆ ਸੀ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਪੰਜਾਬੀ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਕਰਦੇ ਨੇ। ਅਖੇ, ਵੱਡੇ ਘਰਾਣੇ, ਵੋਟਾਂ ਵੀ ਘਰੋਂ ਬੈਠ ਕੇ ਹੀ ਮੰਗਣ। ਮਹਾਮਾਰੀ ਹਾਲੇ ਟਲੀ ਨਹੀਂ। ਟਲਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਕਹਿੰਦੇ, ਸੱਪ ਅੱਗੇ ਦੀਵਾ ਬਾਲਾਂਗੇ। ਭੋਲੇ ਪੰਛੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ। ਫਿਰ ਢੋਡਰ ਕਾਂ ਕੌਣ ਨੇ ? ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਏਨਾ ਛਿੜਕਿਐ, ਗੱਲ ਤਿਲਕਦੀ ਬੜੀ ਐ। ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ। ਜਨੌਰਾਂ ਵਾਸਤੇ 54 ਲੱਖ ਘੱਲੇ ਨੇ। ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਅਧਿਆਪਕ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਣਾ, ਕੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਆਟਾ ਪਾ ਰਹੇ ਨੇ। ਬੰਗਲੌਰ ਦੇ ਪ੍ਰਵੀਨ ਨੇ ਘਰੇ ਸ਼ੈਲਟਰ ਹੋਮ ਬਣਾਇਐ। ਕੁੱਤਿਆਂ ਦਾ ਪੁੰਨ ਖੱਟ ਰਿਹੈ। ਪੁਣੇ ਦੀ ‘ਰੈਸਕਿਊ’ ਸੰਸਥਾ, ਛੱਡੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦੀ ਹੈ। ਇੰਦੌਰ ’ਚ ਰਾਜਿੰਦਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਘਾਟਾ ਨਹੀਂ। ਪਿਆਰ ਦਾ ਵਟਣਾ ’ਕੱਲੇ ‘ਪੰਛੀ ਪ੍ਰੇਮੀ’ ਮਲ ਰਹੇ ਨੇ। ਮੋਗਾ ਦੀ ਬੇਬੇ ਗੁਰਦੇਵ ਕੌਰ। ਮਾਸਕਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮ ਵੰਡ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਲਵਈ ਪ੍ਰੇਮੀ ਯਾਦ ਆਇਐ। ਪ੍ਰੇਮੀ ਜੰਗਲਾਤ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹੈ। ‘ਪਿਆਰੇ ਦੋ ਉਲੂ ਤਾਂ ਦੇਣਾ’। ਪ੍ਰੇਮੀ ਨੇ ਚਿੜੀਆ ਘਰ ਨੂੰ ਸੰਨ੍ਹ ਲਾਈ। ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਖੁਸ਼ ਕਰ’ਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਉੱਲੂ ਭਾਲੀ ਜਾਂਦੀ ਐ। ਇੱਧਰ ਕਰੋਨਾ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਡਟੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਜੱਫੀ ਪਾਉਣੀ ਨਸੀਬ ਨਹੀਂ। ਬੱਚੇ ਤਰਸੇ ਪਏ ਨੇ। ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦਾ ਕੁਲੈੱਕਟਰ ਦੀਪਕ ਸੋਨੀ, 31 ਰਾਹਤ ਕੈਂਪ ਬਣਾਏ ਨੇ। ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਖਾਣਾ ਖਾਂਦੈ। ‘ਕੀੜੀ ਲਈ ਠੂਠਾ ਹੀ ਦਰਿਆ’। ਗਰੀਬ ਦੀ ਪੀੜ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਸਮਝੇ। ‘ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀ’ ਦਾ ਫੰਡਾ। ਨਵਜੋਤ ਸਿੱਧੂ ਕਿਥੋਂ ਸਮਝਦੈ।
               ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਖੇਡ ਪ੍ਰੇਮੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝੇ। ਪ੍ਰੰਪਰਿਕ ਖੇਡ ‘ਜੱਲੀਕੱਟੂ’ ਨੂੰ ਕੌਣ ਭੁੱਲਿਐ। ਪਰਸੋਂ ਇੱਕ ਸਾਨ੍ਹ ਮਰ ਗਿਆ। ਸਸਕਾਰ ’ਤੇ ਮੇਲਾ ਬੱਝ ਗਿਐ। ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ’ਤੇ ਕੇਸ ਦਰਜ ਹੋਇਐ। ਵਿਸ਼ਵ ’ਚ ਡੇਢ ਲੱਖ ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਨੇ। ਅੌਖੇ ਸੌਖੇ ਘਰੇ ਰਹੋ। ਯੋਗਾ ਕਰੋ, ਭਜਨ ਬੰਦਗੀ ਕਰੋ। ਮੋਦੀ ਕੋਈ ਸੌਖੈ, ਪੰਜ ਮਹੀਨੇ ਹੋਗੇ। ਕੋਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ‘ਸਦਾ ਨਾ ਬਾਗੀਂ ਬੁਲਬੁਲ ਬੋਲੇ..!’ ਉੱਲੂ ਨਾ ਬਣੋ, ਉੱਲੂ ਤੋਂ ਸਿੱਖੋ। ਅਰਜ਼ ਹੈ, ਕਥਾ ਕਹਾਣੀ। ਹੰਸ ਕੇਰਾਂ ਹੰਸਣੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਹੁਰੇ ਚੱਲਿਆ। ਰਸਤੇ ’ਚ ਉਜੜੇ ਘਰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੰਸਣੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ। ਭਾਗਵਾਨੇ, ਉੱਲੂ ਜਿਥੋਂ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਆਹ ਹਾਲ ਹੁੰਦੈ। ਦਰੱਖ਼ਤ ’ਤੇ ਬੈਠੇ ਉੱਲੂ ਨੇ ਬੜ੍ਹਕ ਮਾਰੀ। ‘ਮੇਰੀ ਬੀਵੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਿੱਧਰ ਚੱਲਿਐਂ।’ ਹੰਸ ਬੋਲਿਆ, ਉੱਲੂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ, ਹੰਸਣੀ ਢੋਲ ਢਮੱਕੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੈ। ਲਓ ਜੀ, ਮਾਮਲਾ ਵਧ ਗਿਆ। ਅੱਗਿਓਂ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਰਪੰਚ ਘੋਗੜ ਕਾਂ ਸੀ। ਘੋਗੜ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਦਿੱਤਾ, ਹੰਸਣੀ ਉੱਲੂ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਲੁੱਟਿਆ ਹੰਸ ਦੁਹੱਥੜ ਮਾਰੇ। ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ। ਪਿੱਛਿਓਂ ਉੱਲੂ ਨੇ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ। ਲੈ ਜਾ ਲੈ ਜਾ ਆਪਣੀ ਹੰਸਣੀ ਨੂੰ। ਚੇਤੇ ਰੱਖਣਾ, ਘੋਗੜਾਂ ਨੂੰ ਤਖਤ ਬਿਠਾਓਗੇ, ਤਾਂ ਏਹੋ ਜਿਹੇ ਨਿਆਂ ਹੋਣਗੇ। ਛੱਡੋ ਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਯਮਲਾ ਜੱਟ ਸੁਣੋ। ‘ਆਰ ਟਾਂਗਾ ਪਾਰ ਟਾਂਗਾ ਵਿਚ ਟੱਲਮ ਟੱਲੀਆਂ, ਆਉਣ ਕੂੰਜਾਂ ਦੇਣ ਬੱਚੇ ਨਦੀ ਨਹਾਉਣ ਚੱਲੀਆਂ।’